De Leckere Brewery Medieval Gruit Ale

Ik keek vandaag* voor een bier in de kast en zag de Gerardus Zwoele Zomer Nacht van Gulpener Bierbrouwerij. De Gerardus Zwoele Zomer Nacht is volgens https://www.bierista.nl/gerardus-zwoele-zomer-nacht een botanical blast met tonen van gember. Het bier heeft een alcoholpercentage van 3,8%. Ik had niet zo'n zin in een gemberzurig bier en gezien de geweldige Celtic Ale koos ik de Medieval Gruit Ale. 

Ik vergat gister helemaal in te gaan op de brouwerij De Leckere uit Utrecht.

Brouwerij De Leckere is een Utrechtse bierbrouwerij die gevestigd is in het Werkspoorkwartier te Utrecht. Het is de grootste brouwerij van Utrecht.[1] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Brouwerij_De_Leckere)

Brewery De Leckere was founded in 1997 with the ambition to brew completely organically. For the first 10 years, De Leckere had some tough times. Since 2007, the brewery has been owned by Eric Odenwald. He is steadily building a stable, fully organic brewery. And with success, during our visit in De Meern it becomes clear that the current setup can hardly meet the demand. "The biggest challenge now is to get everything out of the brewing installation that is in it", says brewery manager Gijs. The future looks good: the plans for a new brewery are there and in October 2017 De Leckere opens the Werkspoorcafé at the newest hot spot in Utrecht. (https://www.beerwulf.com/en-nl/p/brewers/brouwerij-de-leckere)

De brouwerij werd opgericht in 1997 op industrieterrein Lage Weide met tweedehands materialen door een Utrechtse vriendengroep die voorstanders waren van biologische landbouw en voeding. In 1998 had de brouwerij 140 verkooppunten. Op 17 mei 2001 opende de toenmalige minister van economische zaken Annemarie Jorritsma officieel een nieuwe brouwerij met een nieuwe, door De Leckere ontworpen brouwinstallatie op industrieterrein Oudenrijn in De Meern. De verhuizing bracht de brouwerij in de problemen en een faillissement dreigde. Na meerdere overnames is de brouwerij sinds 2007 in handen van Odenwald Organic Food Group. In 2018 verhuisde de brouwerij terug naar Utrecht en vestigde zich in het Werkspoorkwartier, omdat de locatie in De Meern te klein werd. Met de verhuizing werd de capaciteit van de brouwerij verdubbeld.[1] Op initiatief van Het Utrechts Archief brouwt de brouwerij sinds 2007 een bier naar middeleeuws recept van het abdijbier van de Utrechtse Paulusabdij. In 2009 is de brouwerij verkozen tot Utrechtse Held van de Smaak. Anno 2010 wordt het bier onder andere verkocht in biologische winkels, filialen van de slijterijketens Gall&Gall en Mitra en in 280 Albert Heijn-winkels. In januari 2016 sloot de brouwerij zich als tiende lid aan bij de brancheorganisatie Nederlandse Brouwers. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Brouwerij_De_Leckere)

1997 - DE OORSPRONG Begin jaren 90 experimenteerden een groep bierliefhebbers met hun eigen brouwsels. De bieren werden steeds populairder, dus werd het tijd om van de hobby echt werk te maken. Een brouwerij met alleen lecker bier, vandaar de naam ‘De Leckere’! Zij maakten hierbij de bewuste keuze om alleen biologische ingrediënten te gebruiken en daardoor ontstond in 1997 de eerste 100% biologische brouwerij van Nederland; Brouwerij De Leckere. (https://deleckere.nl/over/)

Brouwerij De Leckere maakt onderscheidende bieren die altijd net even lecker anders zijn en stiekem altijd iets te doordrinkbaar. 100% biologisch en vegan! Regelmatig brouwen wij bijzondere specials en collabs, om onze fans te laten genieten van bijzondere smaken en mogelijkheden met bier. Eigenlijk te veel leckers om hier te vertellen maar altijd constant, op voorraad en nu in een nieuw jasje! (https://deleckere.nl/over/)

2001 - EEN ECHTE BROUWERIJ Om meer brouwcapaciteit te kunnen halen, verhuist De Leckere naar een grotere brouwerij in De Meern. Geopend door Annemarie Jorritsma, toenmalig minister van Economische Zaken. Speciaalbieren die we nu nog steeds hebben, zoals Witte Vrouwen, zijn in deze tijd ontwikkeld en op de markt gebracht. Alle namen van de bieren hebben een link met de Utrechtse geschiedenis. 2003 - NOG BEWUSTER Een nieuw team van investeerders, brouwers en personeel neemt het over. Hierbij worden nog grotere stappen gezet om De Leckere echt bewust te maken. Van pure ingrediënten en groene stroom tot de inzet van werknemers van sociale werkplaatsen. 2007 - LECKER DOORGROEIEN Door nieuwe aandeelhouders in 2007 wordt de brouwerij fors uitgebreid in capaciteit. Ook komen er extra brouwers. De bekendheid van De Leckere groeit en de productie blijft toenemen. De Leckere wordt op steeds meer plekken in Nederland verkrijgbaar. Allerlei speciaalzaken, slijterijen, supermarkten maar ook steeds meer cafés, restaurants en zelfs evenementen kiezen bewust voor de smaakvolle bieren van De Leckere. 2013 - 15 JAAR BESTAAN De Leckere bestaat 15 jaar! Om dit te vieren wordt er groots uitgepakt. Ter ere van deze verjaardag worden zes bieren gebrouwen in samenwerking met bijzondere gastbrouwers. Ook worden onze bieren voorzien van nieuwe etiketten! 2017 - WERKSPOORCAFÉ Nog voordat de nieuwe brouwerij er staat, opent ons gloednieuwe proeflokaal zijn deuren. Werkspoorcafé De Leckere, gelegen achter de Werkspoorkathedraal met terras aan het water van de binnenhaven. 2018 - NIEUWE BROUWERIJ IN WERKSPOORFABRIEK Eén van de mooiste jaren voor de brouwerij. De vraag naar Lecker bier is ondertussen groter dan wat de brouwerij in De Meern kan produceren en daarom neemt De Leckere zijn intrek in de Werkspoorfabriek. Jan van Zanen, toenmalig burgemeester van Utrecht, opent op 9 september 2019 officieel de nieuwe brouwerij. Door de 920 zonnepanelen op het dak is dit de eerste brouwerij van Nederland die 100% aardgasvrij is. Ook onze pilsener wordt dit jaar bekroond tot ‘Beste pils van Nederland’ in de Dutch Beer Challenge. (https://deleckere.nl/over/)

According to Gijs, the current brewing installation is challenging enough. "You can see fermentation tanks in different sizes that have been gradually expanded over the years. That also makes it fun and challenging, because it is constantly playing around to get everything out."A lot is done manually in the brewery. That means working hard for the brewing team, which consists of Eric, Anne and Iris. "In the first month you'll lose 10kg here, you can cancel your gym subscription", says Eric. He had to get used to the physical aspect at the beginning, but it is especially satisfying. Besides the fact that beer is a tangible product, he says: "You can hold a glass of beer. People drink it and enjoy it, how cool is that!" ... The passion and love for the brewing world is tangible here. Nevertheless, everyone at De Leckere is looking forward to the opening of the Werkspoorcafé and the planned move to the new brewery. "In mid-October 2017, we will open the doors of Werkspoor Café De Leckere, our new tasting room in the Werkspoorkwartier," says Frank, who maintains contacts with customers. It must be the hot spot of the Werkspoorkwartier. "In mid-2018, the brewery will move to its new location, which is now industrial heritage. Previously, trains, locomotives and bridges were built." he continues. The new brewery and the Werkspoor Café will soon be less than 100 meters apart. "This is ideal for guided tours, tastings and events. In addition, we aim for a brewery that is as self-sufficient as possible, with which we take the next steps in the area of sustainability." ... The challenges presented by the current installation are expressed by brewer Eric as follows: "The result of your beer depends on hundreds of factors, see it as hundreds of buttons that you can turn on. I want to know what happens to the beer when I turn that one knob. Then I have to make sure that all other buttons are the same. That is ultimately the challenge for every brewer. "The new brewery must make this aspect easier, that is why Eric is looking forward to the new brewery. "The handiwork here is very beautiful and certainly has its charm. In addition, the result is good, but with a more automated brewery you can easily keep those variables the same." (https://www.beerwulf.com/en-nl/p/brewers/brouwerij-de-leckere)

2020 - BEWUST LECKER ANDERS Onze bieren vallen opnieuw in de prijzen bij de Dutch Beer Challenge. Spring Haver wordt beloond met een zilveren medaille in de categorie lentebock/meibock. De Donkere Gaard scoort brons in de porter/stout categorie. Het coronavirus brengt onze creativiteit naar een nóg hoger level. Zo wordt de webshop gebouwd maar bouwen we ook aan gave initiatieven zoals de ‘Werkspoorkade’ waar we een enorm terras openen speciaal voor kroegen uit Utrecht die geen eigen terras kunnen bieden. Intussen trekken we een nieuwe jas aan; Bewust Lecker Anders, met nieuwe etiketten, website en veel meer. Ontdek de onderscheidende bieren; altijd lecker anders en iets te doordrinkbaar. Geniet volledig bewust; 100% biologisch en aardgasvrij. Laten we het leven vieren. Durf de Leckere. (https://deleckere.nl/over/)

Organic beer Full organic brewing is not the easiest way to walk. The purchase of raw materials must be completely organic. De Leckere therefore only works with regular suppliers for its organic malt. The hop is that too, which is more difficult to realize. "Hop is a challenge, because organic hops are grown on a smaller scale," says brewery manager Gijs. "That's why the purchase of organic hops is more difficult, but so far it has always been successful." ... The regular assortment of De Leckere consists of a wide choice of tasteful, fully organic beers, which every beer lover will appreciate. In addition, De Leckere also regularly produces special brews that are more experimental. In the new brewery, there will be more room for this, says Gijs: "The new brewery will have at least 6x more capacity and we can brew more at the same time. That gives room for more experimentation and to develop new beers. " Brouwer Eric is delighted about this. "I also brew at home, then I work on new recipes, among other things." His work is really his hobby. (https://www.beerwulf.com/en-nl/p/brewers/brouwerij-de-leckere)

Terwijl ik dit rucksichtslos overkopieer vertrek ik soms mijn gezicht vanwege de zuurbittere smaak van het gruitbier. Oei dit is nog erger dan en gemberbier. Het bier tintelt en doet wat denken aan een milde lambiek. Dit is zuur bier, maar niet accuzuur. Het is een gebalanceerd bitterzuur bier dat afwijkt van de saaie middenmoot. 

Wat zeggen ze zelf van dit goudblonde bier?

Als ik op https://deleckere.nl/bieren/ scrol langs hun bieren dan zie ik dat ze veel bieren hebben die ik nog ken van vroeger, zoals de Pilsener Groen, Witte Vrouwen, Rode Toren, maar ook een hele hoop -intrigerende- bieren zoals: Naughty Berry, Kveik IPA, Barrel Aged: Blauwe Bijl (Quadrupel) op een Bourgogne vat, Barrel Aged Blueberry Stout Wild Turkey, en nog een hele hoop Barrel Aged.  

Maar goed, wat zeggen ze over hun Medieval Gruit Ale? 

SPECIAL GRUIT BIER 5.0% MEDIEVAL GRUIT ALE =BIO= Bier drie uit de JOURNEY OF BEER reeks, ligt midden in de middeleeuwen waar veel drinkbaar bier moest worden gebrouwen en snel. Hiervoor word een mix van gist met kruiden gebruikt genaamd gruit. De door ons zelf samengestelde gruitmix bestaad uit gagel, laurierbes, moerasrozemarijn, duizendblad en bijvoet gemixt met een mooie boven-gist neemt dit bier je mee naar een tijd waar bier al iets meer het bier werd zoals wij dat vandaag de dag kennen. (https://deleckere.nl/shop/medieval-gruit-ale/) (https://www.hetbiermoment.nl/a-73680858/de-leckere/de-leckere-medieval-gruitbier-ale-33cl/#description)

Smaakomschrijving: Vol Zonnig geel bier. Vol van Harsige citrus tonen aangevuld met grassige kruidigheid en in de verte een klein anijsje. zelfsamengestel gruit mengsel en gebrouwen zonder hop. Alle smaken en bitterheid is verkregen uit het gruitmengsel. Ingrediënten: water, GERSTEmout,HAVERmout, hop, gist, gagel, jeneverbes, laurierbes, moerasrozemarijn, duizenblad Alcohol: 5.0% (https://deleckere.nl/shop/medieval-gruit-ale/)

Gruit (alternately grut or gruyt) is a herb mixture used for bittering and flavouring beer, popular before the extensive use of hops. The terms gruit and grut ale may also refer to the beverage produced using gruit. Historically, gruit is the term used in an area today covered by the Netherlands, Belgium, and westernmost Germany. Today, however, gruit is a colloquial term for any beer seasoned with gruit-like herbs. (https://en.wikipedia.org/wiki/Gruit)

Op https://www.biernet.nl/algemeen/biersoorten/gruit wordt dieper ingegaan op gruit en gruitbier. Ook Roel Mulder (https://verlorenbieren.nl/factcheck-waar-kwam-gruit-voor/) gaat in op gruit: 

"Er ligt hier overigens meteen verwarring op de loer rond de definitie van gruit. Het staat wel vast dat in verschillende gebieden, waaronder Scandinavië, Frankrijk en Engeland, in de Middeleeuwen kruiden aan bier werden toegevoegd. In Engeland was dat optioneel, de ‘ale’ kon ook zonder enige smaakmaker worden gebrouwen.[5] Kruiden in bier kwamen dus vaker voor, maar wanneer spreken we dan van gruit? Wanneer het een mengsel van diverse kruiden betreft waarop de overheid een monopolie had, wat resulteerde in een kunstmatig hoge prijs. Het was op die manier een de facto belasting op bier. De samenstelling van de gruit kon geheim zijn en van plaats tot plaats verschillen. Sterker nog, er is wel eens, naar mijn idee niet succesvol, beweerd dat gruit geen uit kruiden bestaande smaakmaker was, maar een graanpapje dat het maischen versnelde of een wortstroop die als giststarter kon dienen. Het gemak waarmee gruit uiteindelijk vanaf de veertiende eeuw door hop vervangen zou worden, lijkt echter aan te tonen dat gruit net als hop wel degelijk vooral voor de smaak werd toegevoegd.[6]"  (https://verlorenbieren.nl/factcheck-waar-kwam-gruit-voor/)

Yet a close look at 14th- and 15th-century Dutch and German accounting records that have been published but neglected by scholars reveals that we can indeed draw some conclusions about what gruit contained and did not contain. This presentation discusses the unfortunately mistaken list of ingredients which has gained such widespread traction and the conclusions we can draw based on actual surviving evidence. Peppered throughout my presentation are several intriguing mysteries about gruit; like its relationship to hops, whether it contained grain, and why it has become associated with narcotic effects. Bringing more awareness to the fantastic topic of historic gruit beer should change our assumptions, over time. But if nothing else, the key takeaway should be that not every ale brewed with herbs is a gruit beer. And not every contemporary beer marketed as a “gruit ale” is based on historic gruit beer! (https://www.homebrewersassociation.org/seminar/medieval-gruit-beer-separating-facts-from-fiction/)

Ik had daar volgens mij al eens over geschreven, maar via https://biervat.blogspot.com/search?q=gruit kan ik geen eerdere berichten vinden. Bizar, maar goed terug naar het bier:

KLEUR Goud (15 EBC) GEUR Romig en flink kruidig SMAAK Kruidig, vol AFDRONK Kruidig zoet ALCOHOL 5.0% DRINK TEMPERATUUR 4-7°C GISTING Boven IBU (BITTERHEID) 5 (https://deleckere.nl/shop/medieval-gruit-ale/)

DUIK IN DE HISTORIE Een Germaanse volksdrank Germanen waren echte bierdrinkers. In een gemeenschappelijke hal hielden ze uitgebreide feestmalen, waarbij ze hun leiders benoemden en belangrijke beslissingen namen. Het bier speelde ook een rol bij godsdienstige rituelen. Toen de Ierse monnik Columbanus kort na 600 bij een dorpje aankwam, waren de bewoners bezig een enorm vat gevuld met bier te offeren aan Wodan. Om de kracht van de christelijke god te openbaren, blies hij met volle kracht tegen het vat dat op slag in stukken uiteen barstte. In de dorpen van het Frankische Rijk maakten de mensen het bier doorgaans zelf. Het bier werd gedronken uit houten bakjes, aardewerk kannen of drinkhoorns. Rijke edelen en grote abdijen lieten in diverse dorpen brouwerijen oprichten waar voor de gemeenschap bier kon worden gemaakt. Abdijen hadden ook zelf een brouwerij binnen de muren. Horige boeren waren verplicht om jaarlijks bepaalde hoeveelheden graan, mout of wilde hop af te dragen. Sommige dorpen voldeden hun plicht door van tijd tot tijd hele wagenvrachten bier aan de abdij te leveren. Gruit voor bier Tegen het jaar 1000 ontstond werd het gebruik verplicht een hulpstof voor het brouwen te kopen die gruit heette. Ze konden hiervoor terecht bij een gruithuis dat eigendom was van een vorst of adellijke heer, die hieruit inkomsten verwierf. Hiermee maakten ze een moutpap of wortconcentraat en voegden er een kruidenmengsel aan toe. Dit mengsel bestond uit gagel, berglaserkruid (silermontanum), laurierbessen en hars. De gagel kwam in heel Noordwest-Europa voor. Zowel de katjes als de blaadjes werden voor het bier gebruikt. Ze hebben een kruidig aroma en bevatten conserverende oliën. De gruit diende om het bier sterker te maken en te laten gisten, vergelijkbaar met zuurdesem bij brood. Hoe werd gruitbier gemaakt? Het hoofdgraan voor het brouwen van gruitbier was haver. Het kwam in de kustgebieden langs de Noordzee overal voor. Haver was het goedkoopste graan en hoewel het rendement iets lager lag dan bij gerst, kon er smakelijk bier van worden gemaakt. Om de kwaliteit van het haverbier te verhogen werd vaak een deel gerst toegevoegd en daar waar het beschikbaar was kon dit tarwe zijn. Haver en gerst werden voor het maken van het moutbeslag (maischen) eerst gemout, waarbij de eest voor het roosteren met hout werd gestookt. Nadat het wort uit het moutbeslag was gefilterd, werd het vermoedelijk niet apart gekookt, zoals dat later bij hopbier wel zou gebeuren. Wel werd aan het wort de beschreven gruit toegevoegd, zodat de massa kon vergisten tot een vers gruitbier. Het is goed denkbaar dat naast de vaste kruiden van gruit nog andere kruiden of vruchten aan het bier werden toegevoegd vanwege de smaak, het aroma of andere kwaliteiten. Voor het verwarmen van het moutbeslag werden in privéhuishoudens grote aardewerk potten gebruikt. Brouwers die voor grotere groepen produceerden, beschikten over koperen ketels met een inhoud van een paar honderd liter. De ketels werden op een stenen fornuis geplaatst waarin het vuur met turf werd gestookt. De productie was kleinschalig en van het gruitbier werd gezegd dat het hooguit enkele weken houdbaar was. (https://deleckere.nl/shop/medieval-gruit-ale/)

Onze remake Het goudgele gruitbier van onze Journey of Beer is voor 70 procent gebrouwen van gemoute haver en voor 30 procent van munich-gerstemout. De haver en  zelfgeplukte gagel geven het bier harsige citrustonen en een grassige kruidigheid. Jeneverbessen vervangen de laurierbessen van de middeleeuwse gruit en een eigen fingerprint is gegeven door toevoeging van duizendblad, bijvoet en lievevrouwenbedstro. Een deel van de kruiden is pas bij de vergisting toegevoegd en met de gagel zijn ook wilde gisten meegekomen. Een slok van dit gruitbier geeft je de moed van Frankische strijders of de ootmoed van middeleeuwse monniken. (https://deleckere.nl/shop/medieval-gruit-ale/)

Het bier heeft een aparte smaak. Ik weet helaas niet hoe ik gagel moet proeven, of duizendblad of laurier of jeneverbessen. Het bier heeft inderdaad citrustonen.  

De gruitmix bestaande uit gagel, laurierbes, moerasrozemarijn, duizendblad en bijvoet staat op het etiket vermeld, al zit daar wel een spelfout in 'bestaad' in plaats van 'bestaat'!? Dat maakt dat het buer beter is dan het etiket. En het etiket zelf is al supermooi! Maar goed,wat vinden anderen?

Op https://denuk.nl/wil-je-wat-drinken-de-leckere-medieval-gruit-ale-celtic-ale/ van de Nieuwe Utrechtse Krant staat een omschrijving.  Net zoals op https://www.ivoox.com/wil-je-wat-drinken-de-leckere-medieval-gruit-audios-mp3_rf_97306549_1.html. Of https://www.beertube.tv/brouwerij/brouwerij-de-leckere/medieval-gruit-ale/ . Is dat vloggen en podcasten het nieuwe bloggen?

*dag van schrijven (vorige maand ergens)