Hevelen, bottelen en hop?

 Afgelopen maand heb ik gebotteld. Na het brouwen enige tijd daarvoor, was het tijd om het magische vocht in flesjes te stoppen. Helaas was mijn maatcilinder bij de vorige keer bottelen gesneuveld. Het bepalen van een eind soortelijk gewicht ging dus niet zo goed. Het zou 1.020 geweest kunnen zijn...

De te bottelen brouwsels waren een Vlaams bruin en een tomatenmengsel. De smaak en uiterlijk waren echter gelijk. het zag er bruinig uit. Omdat de hevel vanuit de mandfles niet werkte, goot ik het over in m'n zuurkool-vatje. Dat klaterde flink. 

Ik had een  giststarter gemaakt met WestMalle en voor nu goot ik er ook een flesje WestMalle in, met flink wat suiker. Na het bottelen had ik behoorlijk wat flesjes gevuld. Een aantal met kroonkurk en een aantal met beugel. De beugels sloten heel fijn, maar de kroonkurkopdrukding werkte niet fijn. Er was zelfs een flesje gesneuveld. De kroonkruken blijven niet goed zitten en het flesje schiet schuin weg bij het afsluiten. Dat werkt niet prettig. Voor een volgende keer (ALS er een volgende keer komt) moeten hevelen, en afsluiten beter. 

Nadat ik klaar was opende ik een flesje zelfgebrouwen IPA van een paar weken eerder: futloos, zonder gesis, koolzuur, schuim of karakter. Het was waterig gepruts. De hopsmaak was ook niet lekker. Nu is het hop van de Intratuin en op het label stond ook dat het niet geschikt was voor consumptie. Misschien volgende keer toch andere hop gebruiken?

Eens nazoeken: hevelen, bottelen en hop:

Hevelen

Na de hoofdvergisting wordt er minder koolzuur gevormd en heb je kans op oxidatie als er veel ruimte boven in je vat is....Volgens mij kun je prima hevelen met een schone tuinslang, maar zoiets is echt veel handiger: https://www.Brouwmarkt.nl/automatische-hevel-met-droesemkop-en-slang-voor-10-34-ltr-flessen-maxi.html (zomaar een winkel)... Tuinslangen zijn niet levensmiddelen bestendig en bevatten giftige weekmakers die vrijkomen in je bier. Neem siliconenrubberslang. Dat werkt ook nog veel fijner.... Ik zou je aanraden om na het koken en alle andere bewegingen van het wort/bier te hevelen enkel met een inox buis voorzien van een passende silicone slang en indien nodig een droesemkapje. Zo kan je alle bezinksel laten waar het is en neem je het niet mee. Bovendien kan je silicone slang degelijk ontsmetten met warmte het verdraagt temperaturen tot 200°C. Plastiek begint te smelten bij 100°C. https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?topic=35016.0

Dat laatste kan ik beamen. Ik heb een plastic buis en die had het moeilijk toen ik een keer met warm/heet water aan het schoonmaken was...

Ik heb zo'n automatische hevel, prima ding nooit meer anders en hygiënisch want je hoeft niet meer met je mond aan te zuigen. Bij je volgende bestelling voor ingrediënten gewoon in het boodschappenwagentje en klaar... Gisteren heb ik zo'n automatische hevel geprobeerd (per ongeluk de maxi besteld). Ik vond het een onding, heb uiteindelijk met een vergiet gewerkt en de hevel met een klap in zijn eindstation (afvalbak) gedeponeerd. Iemand een goed alternatief?... https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?topic=35016.0

Nou dat geeft geen duidelijkheid...

Als de hoofdgisting afgelopen is en ook de eventueel later toegevoegde suiker vergist is, wordt het tijd om het bier over te hevelen voor de nagisting. Voor alle duidelijkheid het waterslot hoeft zeker niet helemaal stil te vallen voordat je overhevelt. .. Het overhevelen is overigens niet per se noodzakelijk. Je kunt het bier ook gedurende de nagisting in het gistvat laten zitten. De nagisting (de rustige vergisting na de hoofdgisting) vindt namelijk ook plaats als je het bier niet overhevelt. Tijdens de nagisting worden de laatste suikers vergist en vinden er omzettingen plaats van door de gist gevormde stoffen. Dit komt de smaak van het bier ten goede. Tijdens de nagisting zakken de niet meer actieve gistcellen naar beneden waar ze een depot vormen. Door het uitzakken van de gist wordt het bier helderder. ... Overhevelen doen we om een paar redenen. Allereerst om een grote hoeveelheid gist kwijt te raken. De niet meer actieve gist sterft na verloop van tijd sterft en valt uiteen. Hierdoor komt de inhoud van de cellen vrij. Dat kan smaakafwijkingen geven en zorgen voor een verminderde schuimhoudbaarheid. Als de nagisting/lagering niet langer duurt dan 2 weken hoef je daar niet zo bang voor te zijn. Een andere reden is dat je gistvat ongeveer twee keer zo groot moet zijn als de hoeveelheid wort die je er in vergist. Tijdens de heftige gisting wordt veel schuim gevormd. De ene gist doet dat meer dan de andere. Om te voorkomen dat het schuim door het waterslot heen komt moet het gistvat groot genoeg zijn. Die grote ruimte boven het jongbier is echter een risico als de vergisting is afgelopen en geen koolzuur meer gevormd wordt. Het koolzuurgas dat boven het jongbier zit kan ’s nachts afkoelen. Hierdoor krimpt het volume en wordt er lucht van buiten aangezogen. Deze lucht zorgt voor oxidatie van het jongbier. In de praktijk kan dit verschijnsel reuze meevallen als je het bier niet te lang laat staan na de hoofdgisting... Voorafgaande aan het bottelen doe je er goed aan het over over te hevelen naar een andere emmer. Het voordeel hiervan is dat je tijdens het bottelen niet hoeft op te letten of je te veel gist meeneemt in je flessen. Het overhevelen kun je het beste doen met een hevel met een zogenaamde antidroesemkop. Het idee daarachter is dat je het bier overhevelt zonder dat er gist meegenomen wordt. Overigens kan het meehevelen van een klein beetje gist geen kwaad en is zelfs gewenst. Maar houd het wel beperkt. ... Sommige gistvaten zijn voorzien van een kraantje onderin het gistvat. Je kunt het bier ook overhevelen via dit kraantje. Laat het bier niet kletteren maar maak een slang aan het uiteinde van het kraantje dat zodanig lang is dat deze op de bodem van het de opvangemmer ligt. Omdat die kraantjes een paar centimeter boven de bodem zitten kun je in dat geval blijft er een laag in het vat achter. Door het vat schuin te zetten kun je deze laag bier alsnog uit het vat halen. Kijk daarbij steeds in het vat. Als er gist begint mee te komen zit je het vat recht waardoor de hevelwerking gestopt wordt.

https://www.wiki-hobbybrouwen.nl/dokuwiki/doku.php?id=beginnende_brouwer:blikbrouwen

Het probleem van droesem, zoals ik las op https://vlaamshobbybrouwforum.be/forum/index.php?thread/10880-hevelen/, heb ik niet. Mijn probleem is dat ik het aanzuig en het spul niet doorloopt, dus ik kan blijven aanzuigen...

In het geval we het bier overhevelen direct na de hoofdgisting moeten we het tijdstip daarvan nauwkeurig bepalen. Het overhevelen mag niet te vroeg maar zeker ook niet te laat uitgevoerd worden.

In gistend bier zweven veel levende gistcellen. Tegen het einde van de vergisting zakken deze cellen naar beneden. Als we te vroeg overhevelen zullen er veel gistcellen meegenomen worden naar de lagertank. Aan de ene kant is dat gunstig en aan de ander kant weer niet.... Waarschijnlijk geïnspireerd door de praktijk van de laatste jaren bij de professionele brouwerijen zijn er tegenwoordig wat meer zelfbrouwers die hun bier niet overhevelen na de hoofdgisting. Hoofd- en nagisting worden uitgevoerd in één gesloten gistvat. Men laat het bier kort in het vat lageren en bottelt het bier zo uit het vat of hevelt het nog even over om niet te veel gist mee te nemen. Diverse keren heb ik bieren geproefd die op een dergelijke wijze gebrouwen zijn en ik moet eerlijk bekennen dat deze bieren goed smaakten.

Aan het niet overhevelen zijn voor de zelfbrouwer zeker een paar voordelen verbonden. Te noemen zijn het buiten de deur houden van oxidatie ten gevolge van het overhevelen, een verminderd risico op infecties en je hebt een krachtige rijping waarbij diacetyl in ruim voldoende mate afgebroken wordt.... Anders dan bij de professionele cct's blijft het bier gedurende de gehele lageringtijd in contact met alle afgewerkte gistcellen en dat bij een temperatuur die een stuk hoger ligt. Volgens professor Narziß kan dit de volgende negatieve gevolgen voor het bier hebben:

verhoging van de pH-waarde van het bier;

verhoging van de concentratie aan aminozuren waardoor de schuimhoudbaarheid minder wordt en het bier gevoeliger wordt voor infecties;

vermindering van de smaakhoudbaarheid;

het vrijkomen van kleine vrije vetzuren die zeer schuimnegatief werken.

http://www.hobbybrouwen.be/artikel/lageren.html

Maar hoe zit het dan met bottelen??

Zodra je denkt dat de hoofdgisting is afgelopen, of liefst net iets daarvoor, hevel je het bier over. Het jongbier wordt overgeheveld in een glazen (mand)fles. De "lagertank" moet zo vol mogelijk zijn om oxidatie van het jong bier te voorkomen. In de dop of stop waarmee de "lagertank" is afgesloten moet een waterslot zijn bevestigd. Tijdens en na het overhevelen dient weer zo veel mogelijk worden voorkomen dat zuurstof bij het bier komt. Door het uiteinde van de slang op de bodem van de mandfles te leggen tijdens het overhevelen vul je van onderop en voorkom je het kletteren van het jongbier. Laat het grootste gedeelte van de gist in het gistvat zitten. Het is geen probleem als een klein gedeelte van de gist mee komt bij het hevelen. Hoelang het bier moet staan na het overhevelen is afhankelijk van de temperatuur waarbij het bier bewaard wordt. ... Laat in ieder geval het bier geen weken dan wel maanden staan bij een hogere temperatuur voordat je gaat bottelen. Als je dat doet dan zal de hergisting minder vlot verlopen en heb je kans dat er een infectie in je bier komt. Door temperatuurschommelingen kan er namelijk lucht in de mandfles komen.

https://www.roerstok.nl/t-i/1485357075?item_id=1485357075

 Wat is hevelen eigenlijk? Volgens encyclo.nl: het overbrengen van een

vloeistof vanuit een hoger gelegen vat naar een lager door een geheel

gevulde buis of slang (de hevel). Met name “een geheel gevulde buis” is

essentieel. Hoe vul je in de praktijk die buis (een slang in ons geval)?

Vaak zal dat zijn door de slang aan de mond te zetten en vol te zuigen.

Dat wordt best interessant als het om wort van bv 80 graden gaat. Even

iets te veel aangezogen en dat vergeet je dan je hele leven niet meer. En

als het om een lange slang gaat, is het sowieso lastig want je longinhoud

beperkt het volzuigen van een lange slang. Het blijft een beetje tobben

met dat hevelen, is mijn ervaring.

Kun je zo’n slang ook met een apparaatje volzuigen? In principe kan

dat met een verdringerpomp. Maar welke hobbybrouwer heeft een

verdringerpomp? Een centrifugaalpompje misschien maar daarmee zuig

je geen lucht aan.

Er bestaat een eenvoudig “pompje” genaamd waterstraalpomp. Dit is

een venturi waardoor je kraanwater laat stromen. In de venturi treedt een snelheidsvermeerdering op die een drukverlaging in het

stromingskanaal veroorzaakt. Door het stromingskanaal op deze plaats

met de hevelslang te verbinden, kun je deze gemakkelijk en zonder

risico volzuigen. Vervolgens hang je de slang snel in het lager geplaatste

vat waarin je de vloeistof wilt hebben en voilà de hevelwerking komt op

gang.  https://dekoperentsjettel.nl/wp-content/uploads/bsk-pdf-manager/2019/03/TVDM_waterstraalpomp.pdf

Dat is een handig iets om aan te schaffen als ik weer een keer wil brouwen, of het wordt toch maar weer gieten, via een trechtertje...

Kroonkurken

Ik weet niet hoe ik die er eenvoudig opzet. Op hobbybrouwen zijn ze meer bezig met droes in het flesje. Terwijl dat sediment vind ik nog minder belangrijk, dan het goed kunnen afsluiten van het flesje...

Hop   

Ik heb hop van Intratuin in de tuin. Heel leuk en ik gebruik het bij het brouwen, maar kan dat eigenlijk wel?

ALLES OVER DE HOP (HUMULUS LUPULUS) D 16 H 75 CM

Herkomst

De Hop is is lid van de hennepfamilie en komt van nature voor in een gematigd klimaat. In Europa kom je hem op veel plaatsen ook gewoon in de natuur tegen.

De zogeheten 'hopbellen' zijn een belangrijk ingrediënt voor bier. Uit de hopbellen wordt ook etherische olie gewonnen die weer voor andere doeleinden geschikt is.

Hop is een zeer enthousiast groeiende plant. De vrouwelijke planten krijgen de bloeiwijze die kenmerkend is voor de Hop. Zet de Hop op een zonnige plek en zorg voor een voldoende vochtige en voedselrijke grond. Zorg ook voor een plek waar hij de ruimte heeft, hij kan zich redelijk makkelijk via ondergrondse wortelstokken vermeerderen namelijk. ... Consumptie niet eetbaar 

https://www.intratuin.nl/hop-humulus-lupulus-d-16-cm.html

Tja, dat zal ik nog eens nazoeken als ik tijd heb...