etikettenweken

Vroeger was verzamelen van etiketten eenvoudig het in het water leggen van de lege flesjes, om zo de etiketten af te weken. Tegenwoordig zie je steeds vaker stickers. Ze vallen op door het gebruikte materiaal, de afgeronde hoekjes, en het feit dat ze in het water niet loskomen.

Nu er steeds meer bier in blik op de markt komt, komen er meer stickeretiketten. Op die bierblikken zie ik geen afweekbare etiketten komen, maar wel met die krimpfolie-sleeves. 

Als ik op internet zoek vind ik dat ik niet alleen ben:

In de 50er jaren van de vorige eeuw promootte de Guinness brouwerij het verzamelen van bieretiketten. In Engels sprekende landen wordt het verzamelen van (bier) etiketten 'Labology' genoemd.  (https://bieretiketten.nl/?p=etiketten-verzamelen)

etiketten verzamelen is een mooie hobby. Op de etiketten vindt men diverse afbeeldingen zoals o.a. auto's, bloemen, dieren, kunst, klederdrachten, wapenschilden, religie, vogels, transportmiddelen, enz. Door de etiketten alleen al op deze manier te sorteren krijgt men een thematische verzameling. Ze kunnen ook per land of per regio verzameld worden (https://vinografia.nl/)

Het is een beetje als postzegels verzamelen. Afweken, drogen, bestuderen op jaartal, land van herkomst, tekst en afbeelding. Vervolgens sorteren op thema en wegbergen op de juiste plek in een verzamelmap, achter beschermend en transparant papier, om later nogmaals te bewonderen. Het grote voordeel van wijnetiketten verzamelen is echter dat je eerst de inhoud van de fles kunt genieten. Het nippen van wijn – en zo ook het roken van een sigaar waarvan je het bandje wilt bewaren – is natuurlijk bevredigender dan het likken aan postzegels. Maar ook geeft de herinnering aan het smaakprofiel een extra dimensie aan het weerzien met het label in je verzamelmap. (https://www.winelife.nl/news/hobby-in-de-herfst-wijnetiketten-verzamelen/)

Voor veel mensen is het aanleggen van een verzameling een fantastische vrijetijdsbesteding. Het aanleggen van een collectie (bier) etiketten vormt daarop zeker geen uitzondering. Etiketten zijn oorspronkelijk gemaakt om informatie te verschaffen over het product, dat in de verpakking waarop het etiket bevestigd is, zit. Tegenwoordig is ook de herkenbaarheid van een merk voor de fabrikant erg belangrijk. Aan het ontwerp van het etiket wordt zodoende – vooral door de grotere ‘merken’ – veel aandacht besteed. Etiketten zien er daarom meestal erg mooi uit. Gewoon heel erg zonde om weg te gooien! Het verzamelen van bieretiketten kan een erg goedkope hobby zijn. Leg het bierflesje dat je zojuist hebt leeggedronken in een bak warm water, wacht tot het etiket van het flesje loslaat, laat het etiket drogen en …. het begin van een leuke hobby is er. (https://bieretiketten.nl/?p=etiketten-verzamelen)

Zelf heb ik als nadeelervaren dat je soms papieren etiketjes hebt die (serieus!) oplossen in water. Of waarvan de inkt oplost. Of waarvan de inkt loslaat van het etiket!! Bizar dat dat kan.

‘De meeste wijnliefhebbers zijn uitsluitend gefocust op de inhoud van de fles (en hoe snel die is verdwenen), maar pensionado Bert Wentzel gaat het ook om de buitenkant. Om het etiket, met name. In 40 jaar tijd heeft hij er zo’n 200 duizend verzameld. Help, mijn man heeft een hobby! Staat hij al in het Guinness Book of Records? Zijn expositie in museum CODA in Apeldoorn getuigt van een imponerende verzameldrang.’ ... ‘Inmiddels is mijn verzameling gegroeid naar ruim 350 duizend stuks uit 99 landen. Ze zijn geordend in 23 ringbanden. Voor mij is de geschiedenis van het wijnetiket een stuk cultuurhistorie van grote charme, hoewel ook ik de inhoud van de wijnfles nog meer prefereer.’ (https://www.winelife.nl/news/hobby-in-de-herfst-wijnetiketten-verzamelen/)

De verzamelaar met de grootste collectie Nederlandse bieretiketten is waarschijnlijk Arie Vuurens (64) uit Meerkerk. Hij bezit 28.654 etiketten (12 november 2013). Daarbij zijn rug - en halsetiketten en etiketten die verschillen in batchnummer niet meegerekend.  (https://bieretiketten.nl/?p=etiketten-verzamelen)

Harry Pinkster (1960) .. in Groningen. Vanaf 1983 verzamel ik verschillende bieretiketten uit de hele wereld. Ik heb mijzelf de voorwaarde opgelegd dat ik alleen etiketten opneem in mijn verzameling als ik ook de inhoud van de fles daadwerkelijk heb gedronken. Het gaat dan ook niet alleen om het hebben van het etiket, maar ook om het proeven van het bier. Mijn verzameling is gerubriceerd naar de herkomst van het bier. Op mijn homepage staat een overzicht van mijn verzameling die bestaat uit meer dan 15.700 verschillende bieretiketten. (https://pinkgron.nl/)

De gemakkelijkste manier om aan etiketten te komen is natuurlijk aan een brouwerij te vragen je de etiketten in ongebruikte staat toe te sturen. Dat is echter niet de leukste manier. Als je het flesje zelf hebt leeggedronken en daarna het etiket afweekt, heb je dubbel plezier aan je hobby. Bovendien zijn niet alle brouwerijen even blij met de vele verzoekjes op promotiemateriaal op te sturen. Ze hebben het immers druk genoeg met waar het voor hen uiteindelijk om draait: bier maken en verkopen. (https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Veel bier wordt in Nederland nog steeds in statiegeldflessen verkocht. De bedoeling van het statiegeldsysteem is dat de flessen opnieuw gebruikt worden. De brouwerijen hebben er zodoende belang bij dat de etiketten gemakkelijk te verwijderen zijn. Daarom zijn de etiketten van de meeste statiegeldflessen er het best af te krijgen door de flessen in een bak water te leggen. Warm of heet water heeft vaak het beste en snelste resultaat. Zet de flessen onder water in bijvoorbeeld een afwasteiltje. Sommige etiketten zullen na enkele minuten loslaten, andere etiketten zullen wat meer tijd nodig hebben. Het toevoegen van een scheutje ammonia of wat 'backing soda' (niet helemaal hetzelfde als bakpoeder) kan wonderen verrichten. Verwijder nadat de etiketten los hebben gelaten de lijmresten zorgvuldig. Dit voorkomt het opkrullen. Dep de etiketten zoveel mogelijk droog met een theedoek of stuk keukenpapier. Daarna verder laten drogen in een (oud) boek of bloemenpers om ze mooi glad te krijgen. Een andere manier van afweken is afstomen. Omdat het erg warm wordt kan dit goede resultaten opleveren. Houd de fles geruime tijd in de stoom van bijvoorbeeld een kokende fluitketel (fluit mag er wel af). Af en toe voorzichtig proberen of het etiket al los begint te laten (dan wel even de fles uit de stoomwolk halen!). (https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

De methode die ik het meest gebruik is het afweken met heet water. Over het algemeen stop ik de lege fles direct na het leegdrinken in een maatbeker of vaas. Als je een paar druppels afwasmiddel toevoegt zorgt dit er voor dat de lijmlaag eerder zal oplossen. Ik laat de fles gewoon in het water staan totdat ik mijn volgende bierflesje moet afweken. Dat kan dus een uurtje later zijn, maar ook rustig de volgende dag. In 9 van de 10 gevallen kun je het etiket na een uurtje zo van de fles halen en in het beste geval ligt het etiket al los in de maatbeker. Soms wil een etiket nog net niet loslaten en moet je het etiket heel voorzichtig met een zo breed mogelijk stanleymes (verfkrabber) van de fles schrapen. ... Het zal je niet verbazen dat de hierboven beschreven methode ook prima werkt met koud water. Het is alleen wel zo dat je dan over het algemeen wat langer moet wachten totdat het etiket loslaat. De "koud watermethode" gebruik ik vaak voor meerdere flessen in een grote bak water of emmer. Ook dan is het handig om een scheut afwasmiddel toe te voegen. Naast deze laatste tip kreeg ik ook het advies een scheutje azijn toe te voegen. Dit heb ik zelf nog nooit uitgeprobeerd, maar wie weet... (https://pinkgron.nl/etikettenafweken.php)

De oudste en meest beproefde methode is en blijft de waterbak. Afhankelijk van voorkeur, koud of warm water. Heet water is aan te bevelen als de lijm erg sterk blijkt te zijn. Eventueel is een nachtje in gewoon lauw of koud water ook een oplossing. Koud water vooral gebruiken als blijkt dat het etiket zelf begint op te lossen (meestal alleen bij erg slechte kwaliteit papier). Warm water is erg slecht voor goudkleuren, die dan sterk gaan verbleken. Er zijn mensen die zeggen dat het beter gaat als je een beetje biotex bij het water doet. Ik heb dat nog nooit geprobeerd en sta niet in voor bijvoorbeeld het verbleken van de kleur. ... De fles in warm of koud water, goed nathouden en afkrabben met een scherp mesje of een verfkrabber. Het etiket wordt er dan zeker niet mooier op, maar je hebt tenminste wat.(https://vinografia.nl/afweken.html)

Steeds vaker komt het gebruik van zelfklevende etiketten (stickers) voor. Het kan in sommige werkelijk een drama zijn deze te verwijderen. Wasbenzine Bij veel zelfklevende etiketten is het de moeite waard eerst te kijken of de lijm met wasbenzine op te lossen is. Onder andere bij de etiketten van brouwerij de Schans werkt dat erg goed. Zelf heb ik een maatbeker waar een flesje precies in past. Zodoende heb ik maar heel weinig wasbenzine nodig. Na enkele minuten komt het etiket los van de fles. Wasbenzine heeft als voordeel dat het het papier niet zacht maakt en geen verkleuring veroorzaakt. De wasbenzine is meerdere keren te gebruiken, maar er zullen steeds meer lijmstoffen opgelost worden. Het is zodoende beter de wasbenzine niet al te vaak te hergebruiken. Speciale stickerverwijderaar zal het etiket prima verwijderen, maar het doel van dit soort middelen is niet de sticker onbeschadigd te laten! Niet doen dus! In plaats van wasbenzine kan ook Tolueen gebruikt worden. Dit middel is af te raden. Eventueel bij de drogist verkrijgbaar.(https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Toluol: Dit chemische middel is bij de drogist verkrijgbaar. Het is een bewerkelijke methode: probeer ergens een beetje van het etiket op te lichten. Giet er een druppel Toluol onder, trek/snij het etiket iets verder los, weer een druppel, weer trekken/snijden, enz.. Schijnt vooral goed te zijn als het etiket erg dun is. Opmerking: ik ben zelf een tegenstander van het gebruik van chemische middelen omdat je niet weet wat het met de kleur doet. Lijm lost ook op in wasbenzine, tot op heden heb ik daardoor nog geen verkleuringen in een etiket meegemaakt. (https://vinografia.nl/afweken.html)

Voor stickers met een zilver- of goudkleurige opdruk gebruik ik altijd eerst de kokend water methode. Dit wil zeggen dat je het kokend heet water in dit geval in de fles giet. Om het water zo gemakkelijk en veilig mogelijk in de fles te krijgen gebruik ik daarbij altijd een trechter! Na een paar minuten giet je de fles voorzichtig leeg en kun je beginnen met het etiket te verwijderen. In sommige gevallen gebruik ik daarbij weer het eerder genoemde stanley-mes. (https://pinkgron.nl/etikettenafweken.php)

Deze optie heb ik wel eens geprobeerd. Als je een druppel morst dat scheurt het etiket langs die streep. 

Door warmte wordt de lijm zachter en door de fles op te warmen is vaak het etiket te verwijderen. Snel iets opwarmen gaat natuurlijk uitstekend in de magnetron, maar om flessen op te warmen is deze manier wat minder geschikt. Het gaat vaak te snel en er kunnen metalen in het etiket verwerkt zijn die voor het nodige vuurwerk kunnen zorgen. De oven is meer geschikt. Verwarm de oven niet voor, maar eerst de flessen in de oven leggen en ga daarna pas verwarmen. Leg je ijskoude flessen in een hete oven, dan kan er het nodige mis gaan: fles in veel stukken, etiket ook. (https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Voor sticker-etiketten zonder zilver of goudopdruk kun je het allerbeste de magnetron gebruiken. Het is in het begin even puzzelen en afhankelijk van de capaciteit van je magnetron. Voor mij pakte een instelling van eerst 50 seconden prima uit. Na deze 50 seconden begin je voorzichtig in een hoekje te trekken. Als je merkt dat de lijm nog niet voldoende is gesmolten stop je de fles gewoon nog een keer 20 seconden in de magnetron. (https://pinkgron.nl/etikettenafweken.php)

Altijd de flessen in een koude oven leggen, dan opwarmen en dan 10 minuten op 100 graden of 5 minuten op 140 dat zal niet veel uitmaken, maar altijd de oven met fles en al opwarmen. Attentie: Leg geen ijskoude flessen in een gloeiend hete oven, dan vraag je om moeilijkheden (fles kapot, etiket weg). Voorzichtig: nagebleven inhoud,de plastic capsule en de kurk verwijderen (anders gaat het vreselijk stinken) en niet de handen branden! Gebruik een ovenwant of handdoek. Proefondervindelijk (elke oven is anders) de temperaturen en de tijd bepalen. Ook hier geldt dat goudkleuren nogal eens vervagen als ze te lang warm zijn gemaakt; sterker nog: de goudkleuren kunnen in extreme gevallen zelfs uit elkaar gaan spatten! Dat is een mooi vuurwerk, maar krijg je oven maar weer eens schoon en je etiket is natuurlijk zwaar beschadigd. Als etiket en fles goed warm zijn, kan je met de punt van een scherp mesje een hoekje van het etiket oplichten en het er voorzichtig in zijn geheel van aftrekken. Over het verder verwerken: zie hierna. Tip: doe 4 of 5 flessen tegelijk in de oven, dat spaart energie. Wat ook wel eens wil helpen: giet kokend water in de (voorverwarmde) fles. Laat 5 minuten staan en probeer met een mespuntje het etiket van de fles te halen. Wanneer dat niet meteen lukt wacht weer even en probeer het opnieuw. (https://vinografia.nl/afweken.html)

Soms smelt het etiket of rimpelt het als de hitte nog te hoog is. Ook dat is zonde.

Haardroger/verfstripper: Houd het apparaat dicht bij het etiket en zorg ervoor dat het hele etiket gelijkmatig wordt verwarmd. Als je te dichtbij komt merk je dat vanzelf, want dan verbrandt je etiket! Probeer na enige tijd met een mesje het etiket aan één kant wat op te lichten en trek het er dan in zijn geheel af. (https://vinografia.nl/afweken.html)

Verwijder vooraf zaken van de fles die voor het verwijderen van het etiket onhandig zijn zoals capsules of beugels bij beugelflessen. Gebruik een ovenwant of theedoek om de flessen uit de oven te halen. Je zult zelf moeten uitproberen wat in jouw situatie de beste resultaten geeft. Iedere oven is weer anders. Ook verwarmen met een föhn of zelf een verfstripper is volgens sommige verzamelaars een methode. Houdt het apparaat dicht bij het etiket en zorg ervoor dat het hele etiket gelijkmatig wordt verwarmd. Als je te dichtbij komt merk je dat vanzelf, want dan verbrandt je etiket .(https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Magnetron: Haal weer alle plastic van de hals en de restinhoud uit de fles. Verwarm de fles(sen) gedurende enige tijd (zelf proefondervindelijk vast te stellen), licht met een mesje een punt van het etiket op en probeer het er af te trekken. (https://vinografia.nl/afweken.html)

Bij al de bovengenoemde manieren om etiketten te verwijderen kun je, als het etiket niet spontaan van de fles komt, met een scherp mesje een beginnetje maken door in een hoekje met een scherp mesje het etiket iets omhoog te pulken. Dat zegt vaak iets over de vooruitzichten voor de rest van het etiket. (https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Verzamelaars van wijn- en whiskyetiketten gebruiken ook wel een folie dat de voorste papierlaag van het etiket van de fles afneemt. Het etiket is daarmee zwaar beschadigd, omdat een gedeelte van het etiket op de fles achterblijft, het is een 'beter iets dan niets' oplossing.  (https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Bijzondere aandacht vragen de meeste etiketten uit amerikaanse landen. In veel gevallen zorgt de papier / lijmcombinatie er voor dat het erg lastig is de etiketten mooi van de fles te krijgen. Een van mijn handigheidjes is om de papierlaag met opdruk te scheiden van de papierlaag met lijm. Hiervoor maak je eerst het etiket nat via optie 1 of 2 en daarna begin je heel langzaam aan het etiket te trekken zodat het papier splitst. Doe dit heel voorzichtig zodat je als het fout dreigt te gaan altijd nog met het stanley-mes kunt ingrijpen! (https://pinkgron.nl/etikettenafweken.php)

Er bestaat ook een folie dat de voorste papierlaag van het etiket van de fles afneemt. Als laatste redmiddel is dit aan te raden. Maar onder het motto "beter iets dan niets" zeker aan te bevelen. Houdt er rekening mee dat in het plastic waarschijnlijk weekmakers zitten en dat na verloop van jaren het etiket gaat verkleuren. Werking: plak de folie op het etiket, wrijf stevig over het etiket heen met een kurk om de luchtbellen te verwijderen, wacht een tijdje en herhaal deze wrijfactie, waarna het etiket er voorzichtig is af te halen volgens de "splijt-methode" waarbij de afbeelding dan aan de dikke (100 micron) folie blijft zitten en een gedeelte van de papierlaag achterblijft op de fles. Je splijt het etiket dus eigenlijk. Er is ook een variant op de plastic velletjes op maat, nl. bij de Officecentre (waarschijnlijk ook bij veel andere grotere kantoorboekhandels) kun je zgn. "koud-lamineervellen" kopen in A-4 of misschien zelfs wel A-3 formaat. Knip het klevende deel in stukjes en wrijf stevig over het etiket heen met een kurk, waarna het etiket er voorzichtig is af te halen volgens de hiervoor beschreven "splijt-methode ". (https://vinografia.nl/afweken.html)

Probeer ook eens de (lege) fles een tijd in vriezer te leggen. Als de fles uit de vriezer komt onstaat er veel condens. Hierdoor zal in sommige gevallen de lijmlaag loslaten. (https://bieretiketten.nl/?p=etiket-verwijderen)

Zelfklevende etiketten: Etiketten die met folie zijn afgehaald: uitknippen en/of opplakken op wit papier: Let op beschadigingen. Dan op een wit stuk papier plakken en dit uitknippen. Je loopt dan wel kans dat je het etiket beschadigt bij het knippen en je etiket wordt er ook twee maal zo dik van. Het etiket eerst enige tijd tussen 2 vellen "onplakbaar papier" (bijvoorbeeld oude ondergrond van stickervellen) leggen, zodat het plat wordt, daarna insmeren met reukloze talkpoeder en de kleeflaag is weg. Ook kan je er direct talkpoeder op doen en dan het etiket in een oud telefoonboek leggen of zo, zodat dan de bolling eruit kan trekken. (https://vinografia.nl/afweken.html)

Het oudste "etiket" dat ooit is teruggevonden is een 6000 jaar oud Babylonisch cilindervormig zegel dat bedoeld was om een amfora te merken. Heel toepasselijk, en net als we nu nog vaak zien, staat er een groep vrolijke mensen op afgebeeld die nog vrolijker wordt dankzij het gegiste druivensap. Andere cilinders en zegels uit deze periode laten zien dat ook de Egyptenaren wijn konden maken en hoe amfora's werden gemerkt. In het graf van Toetanchamon (1358 - 1349 v. Chr.) waren amfora's aanwezig waarop het jaartal en de wijnmaker vermeld waren. Jammer genoeg is geen enkele amfora zelf bewaard gebleven. Zo komt het dat we het bewijs dat de identiteit van een wijn net zo belangrijk was als de smaak aan de Grieken en de Romeinen danken. De Romeinen bedrukten hun amfora's met de naam van de wijn en de naam van de consul onder wiens regering hij was gemaakt. En, als we Plinius de Jongere mogen geloven, namen sommige wijnmakers al de moeite om verschillende cuvées van elkaar te scheiden. Maar, zoals gezegd, tot ongeveer de twintigste eeuw, werd wijn vervoerd in vaten en was er weinig reden om te etiketteren. Vaak ging de wijn rechtstreeks uit het vat in het glas. Hoewel de vaten wel merktekens hadden, werd hier nonchalant mee omgegaan. Dit leidde vaak eerder tot de naam van de verkoper dan tot de oorsprong van de wijn. In de Middeleeuwen werd wijn geserveerd in aardewerk flessen. Tussen de 13e en de 16e eeuw werd de kwaliteit van deze flessen steeds beter, maar de naam van de wijn werd er niet op vermeld. Dat had ook weinig zin, want de flessen werden voortdurend hergebruikt. Deze flessen zijn eerder de voorlopers van onze decanteerkaraffen dan van de moderne wijnfles. (https://vinografia.nl/geschiedenis.html)     

Het oudste bewijs van een papieren wijnetiket vinden we in Duitsland op een oude fles in het Pfalz-Museum in Speyer. Op het handgeschreven etiket staat "Steinwin, 1631er". Jammer genoeg wordt de authenticiteit wat in twijfel getrokken door een fraaie gelithografeerde kroon die bovenaan het etiket is gedrukt. Lithografie werd pas tussen 1794 en 1798 uitgevonden...! Bij Moét en Chandon kun je flessen bekijken met als etiket "Mousseux Claude Moét", 1741 en 1745. De flessen zijn 200 jaar oud, maar, zoals de Belgische auteur Georges Renoy schrijft in zijn "Les etiquettes du vin" lijkt het handschrift eerder 19e eeuws. Het eerste zekere bewijs van handgeschreven etiketten zijn drie flessen met de etiketten "Gin", "Burgundy" en "Champagne", die afgebeeld worden in "An Election Entertainment" (nr. 1) van William Hogarth uit 1755. Toch was dit soort etikettering waarschijnlijk zeldzaam. Er zijn geen wijnetiketten uit die tijd bewaard gebleven. (https://vinografia.nl/geschiedenis.html)

etiketten hebben als verzamelgebied geen grote betekenis. Daarom zijn er nauwelijks albums en toebehoren te vinden om de etiketten op te bergen. Het meest geschikt zijn fotoalbums met insteekhoezen van 15x10 cm. Maar veel verzamelaars plakken hun etiketten op papieren bladen en bergen die op in ordners. Om de etiketten niet te beschadigen moet men wel de juiste lijm kiezen. Bij grote verzamelingen komt men toch al gauw plaats te kort en nemen de kosten voor nieuwe ordners en albums toe. Een oplossing zou kunnen zijn dat de mooiste etiketten in de ordners/albums komen en de anderen bewaard worden in plastic of pergament zakjes. De manier van sorteren is ook zeer belangrijk. Maar naar welk criterium moeten de etiketten dan worden ingedeeld? Men zou een onderverdeling kunnen maken naar land, regio, Chateau, wijnboer, etc. Het probleem is, dat men zich voor één bepaalde indeling vast moet leggen. Wanneer b.v. iemand een tentoonstelling wil houden met etiketten met dierenthema's, dan helpt een sortering naar Chateaux niet veel. Wanneer men de etiketten opslaat in een electronische databank, kan men daar veel plezier van hebben. Zeker, als ook het gescande etiket daarin wordt opgenomen. In deze virtuele verzameling kan men dan gemakkelijk naar een etiket zoeken. (https://vinografia.nl/verzamelen.html)

Zie bijvoorbeeld: https://bieretikettenverzamelen.blogspot.com/ 

De grote van het etiket doet er niet veel toe, als het maar groot genoeg is voor het vermelden van de wettelijke verplichte onderdelen in leesbaar nederlands. Hieronder een opsomming van de verplichte elementen: Ten eerste moet de tekst op het etiket leesbaar zijn. Welk lettertype en de grootte ervan staat niet letterlijk beschreven in de wet, maar het moet “toegankelijk leesbaar” zijn. Letterlijk staat er:  „leesbaarheid” of „leesbaar”: de verschijningsvorm van informatie, waarmee de informatie visueel toegankelijk wordt gemaakt voor het publiek, en die onder meer wordt bepaald door de grootte van het schrift, de afstand tussen de letters, de afstand tussen de regels, de lijndikte, de kleur, het lettertype, de verhouding tussen de letterbreedte en -hoogte, het oppervlak van het materiaal en het aanzienlijke contrast tussen het schrift en de achtergrond. Bier. Op het etiket moet het product van inhoud vermeld staan, dus letterlijk het woord “bier” moet ergens op het etiket vermeld staan.   Het type bier moet ook worden vermeld op het etiket, dus; Tipel/ Blond/ Saison/ Dubbel etc.   Het alcoholpercentage.   Categorie;  In Nederland kent men het categorieënstelsel. Dit is een methode om het bier in groepen met een bepaald stamwortgehalte te plaatsen. We kennen de volgende categorieën: Cat. Stamwortgehalte S 15,5 of hoger I 11 tot 15,5 II 7 tot 11 III 1 tot 7 Het stamwortgehalte: Het stamwortgehalte is het vaste-stofgehalte van het ongegiste wort. Het wordt uitgedrukt in graden Plato (perc. suiker) Het stamwortgehalte van bier geeft niet altijd aan hoeveel alcohol er in het bier zit. Het alcoholgehalte is afhankelijk van de vergistingsgraad. Als vuistregel kan gelden dat het gew.% alcohol ongeveer 1/3 deel is van het aantal graden Plato. Dit gaat niet op bij bieren met een hogere vergistingsgraad, tot soms wel 95%. Deze vergistingsgraad verkrijgt men door i.p.v. mout, suikers te gebruiken (suiker is 100% vergistbaar). De brouwerij. Ergens op het etiket moet vermeld staan waar het bier gebrouwen is. Ook bij white label of huurbrouw; dit betekent echt waar het bier in de ketel gebrouwen is, niet waar de etiketten geplakt worden ;-)   De gebruikte ingrediënten, met daarbij alle allergenen VET gedrukt. Diverse moutsoorten hoef je niet te vermelden, mout volstaat. Bottelsuiker hoeft ook niet vermeld te worden, deze is bij consumptie immers niet meer aanwezig. Houd je wel aan de volgorde; wat er het meeste in zit vermeld je als eerste, daarna de rest dus bijv; water, mout, hop en gist.   Wijze van bewaren (in elk geval donker en koel)   Waarschuwing voor zwangeren (zie voor voorbeeld “nietvoorzwangeren-logo” op ons etiket)  Glasbak of statiegeld; vermeld op het etiket (eventueel met een embleem/ logo) of er statiegeld op de fles zit, of dat het in de glasbak hoort.   Houdbaarheidsdatum; ten minste houdbaar tot, houdbaar tot, beste voor datum: ,  er zijn verschillende varianten, kies er een.  Volume; de netto-hoeveelheid in de verpakking moet vermeld staan, bijvoorbeeld: 33cl.  (https://www.bieruitbrabant.nl/single-post/2018/01/31/Waar-moet-een-bieretiket-aan-voldoen)