In Friesland aangekomen reden we langs diverse dorpjes.
De Elfstedentocht, Douwe Egberts en de Doutzen Kroes. Dat zijn voor veel Nederlanders bekende elementen uit de Nederlandse provincie Friesland. Ook het feit dat de Friezen hun eigen taal hebben die als officiële bestuurstaal geldt binnen de provincie geldt, is bij velen bekend. Dat Friesland enorm veel prachtige dorpen telt weet echter niet iedereen. Als je voor de site mooistedorpjes.nl naar Friesland reist om een selectie te maken van de mooiste dorpen van deze noordelijke provincie dan heb je het zwaar. Niet omdat het lastig is om prachtige pareltjes te vinden, maar juist omdat je een aantal dorpen af moet laten vallen die waarschijnlijk wel een plekje op de site verdiend hadden als ze in een andere provincie gelegen zouden hebben. Mocht je van fietsen houden dan zouden we aan willen raden om de alternatieve elfstedentocht per fiets te doen. Binnen een tocht van maar liefst 200 tot 250 kilometer passeer je verschillende prachtige Friese dorpen en steden. Je hoeft die afstand natuurlijk niet op één dag af te leggen. Wil je echt iets van de prachtige Friese cultuur meekrijgen dan zou je zo’n tocht over minstens vijf of zes dagen uit moeten smeren. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/)
Friesland is een provincie in het noorden van Nederland. ... De hoofdstad is Leeuwarden. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Friesland)
Leeuwarden (... Stadsfries en Stellingwerfs: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert ...), Bildts: Luwt) is een stad in het noorden van Nederland en de hoofdstad van de provincie Friesland, de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Leeuwarden en een van de oudste steden van Noord-Nederland.[2] ... De stad is de grootste van de Friese elf steden. ... De geschiedenis van Leeuwarden gaat terug tot in de Romeinse tijd. Toen woonden er al mensen op de plek waar nu de Oldehove staat. Leeuwarden is ontstaan op terpen die werden opgeworpen aan een inham van de Middelzee die in de 13e eeuw dichtslibde en werd ingepolderd. De riviertjes Ee, Vliet en Potmarge mondden bij deze terpen uit in zee. De naam Leeuwarden duikt voor het eerst op in een schenkingsakte uit de 8e eeuw. In dit document van de abdij van Fulda spreekt men van villa Lintarwde.[3] De terpbewoners hielden zich bezig met landbouw, visserij en scheepvaart. Leeuwarden lag gunstig aan zee en onderhield handelscontacten met andere handelsplaatsen zoals Lübeck en met de Oostzeelanden. Op de terpen ontstonden drie nederzettingen: Oldehove, Nijehove en Hoek. Oldehove, dat van oudsher een uithof van de Abdij van Corvey in Duitsland was, had in het midden van de twaalfde eeuw al een kerk, gewijd aan de heilige Vitus. In akten uit de veertiende eeuw komt de Sint-Vituskerk van Oldehove voor onder de naam Liiewardensis. ... Tussen 1200 en 1300 slibde de Middelzee dicht en nam de handel af vanwege het ontbreken van een haven. De nadruk van de handel werd toen meer gelegd op de nabije regio. In 1392 stonden de omringende grietenijen (gemeenten) de magistraat van de stad hoge rechtspraak toe.... In 1435, hetzelfde jaar dat Oldehove, Nijehove en Hoek samengevoegd werden tot één stad, Leeuwarden, kreeg Leeuwarden stadsrechten. De vijftiende eeuw werd beheerst door de strijd tussen Schieringers en Vetkopers. In het algemeen schaarden de steden en het platteland zich achter de Schieringers. Leeuwarden was het bolwerk van de Vetkopers. De partijstrijd leidde tot de bouw van nieuwe verdedigingswerken. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Leeuwarden_(stad))
Schieringers en Vetkopers zijn de namen van de twee partijen in de twisten in Friesland en Groningen in de late middeleeuwen. De namen Schieringers en Vetkopers komen waarschijnlijk oorspronkelijk van een geschil tussen cisterciënzers alias bernardijnen en premonstratenzers alias norbertijnen. De kloosters van die ordes hadden in het toenmalige Friesland een grote invloed. ... Het is niet duidelijk wat oorspronkelijk de oorzaak is geweest voor het ontstaan van de twisten. Deels namen er lieden aan deel die uit waren op vergroting van hun invloed, maar er was nauwelijks sprake van duidelijke partijen. Bondgenootschappen hadden een kort bestaan en partijwisseling was niet ongebruikelijk. Op de achtergrond speelden met name de graven van Holland en Oost-Friesland een rol, die mogelijkheden zagen om hun macht uit te breiden, terwijl de stad Groningen zich opwierp als beschermer van de Friese Vrijheid. Overigens waren deze twisten niet uniek voor Friesland. In dezelfde periode speelden in Holland de Hoekse en Kabeljauwse twisten, terwijl ook in Gelre vergelijkbare twisten werden uitgevochten (Heekeren en Bronkhorst). (https://nl.wikipedia.org/wiki/Schieringers_en_Vetkopers)
Grutte Pier Brouwerij ontstaat in 2014, aan de stamtafel van speciaalbier Café de Markies in Leeuwarden. Hier leren wij, Frans Filius en Renze Bil, de vernieuwende smaken van speciaalbier kennen. Met een StiBON opleiding op zak, een uitstekende neus voor geur, kleur en smaak én een flinke dosis lef en ondernemerschap begint Frans te experimenteren met de door hem zo geliefde klassieke Belgische bierstijlen. Renze distribueert de eerste brouwsels (dan nog in relatief kleine oplage) vanuit zijn eigen schuur naar lokale café’s in Leeuwarden en omstreken. Het merk Grutte Pier Brouwerij is geboren: een speciaalbier dat zijn naam dankt aan de heldhaftige Friese volksheld en vrijheidsstrijder Pier Gerlofs Donia. Inmiddels is de brouwerij uitgegroeid tot een van de grootste speciaalbier merken van Friesland en zijn wij alom bekend bij slijterijen, supermarkten, groothandels, braderieën en festivals in het Noorden én daarbuiten. Zin om te proeven? Ga naar een verkooppunt bij jou in de buurt of onze webwinkel. Bezoek ons proeflokaal in Bartlehiem. Of ga naar Speciaalbiercafé de Markies, want de plek waar alles begon is nog altijd hét huisbiercafé van de brouwerij. (https://gruttepierbrouwerij.nl/brouwerij/)
Ze brouwen basisbieren, wilde zure bieren, seizoensbieren en specials, en vatgerijpte bieren:
Grutte Pier Blond Een dorstlessend bier met een fruitig aroma. Heeft een moutige smaak en een hoppige bitterheid in de afdronk. Geïnspireerd op onze Tripel en door het lage alcoholgehalte kan je van meerdere bieren genieten binnen een sessie, daarom noemen we dit bier ook wel onze Session Tripel. (https://gruttepierbrouwerij.nl/webwinkel/blond/)
Grutte Pier Witbier is een fris en fruitig tarwe bier. Een heerlijke dorstlesser om van te genieten met een heerlijk zonnetje op je gezicht. Dit bier is gebouwen met 100% lokale tarwe. (https://gruttepierbrouwerij.nl/webwinkel/grutte-pier-witbier/)
Al de etiketten lijken op elkaar. Ik kocht er dus geen.
Frys amber biertje. 6,5alcohol.(https://www.friese-producten.nl/frysk-bier.html) Frysk bier amber (6,5%) geproduceerd door Grutte bier brouwerij uit Leeuwarden. Op het etiket uitleg over het pompebled op de Friese vlag. Het smaakte goed.
De specials hebben wel aparte etiketten, die heb ik helaas niet gezien. Ze brouwen ook speciale bieren zoals deze:
De naam Bretttûne staat voor onze bierlijn die een wilde vergisting heeft ondergaan met een Brettanomyces gist in een Frans Eikenhouten ton. Dit is een bijzonder type bier dat bijna nergens wordt gebrouwen. Het natuurlijke proces in het houten vat, waar de bieren soms wel twee jaar liggen te rijpen met lokale ingrediënten, leidt tot bier met een unieke smaak die nooit meer te kopiëren valt. 225 liter uniek bier dus! We noemen dit bier daarom een Bretttûne, een combinatie van het woord Brett en Tûne (Fries voor: ton). De 3 T’s staan voor de drie-eenheid: Bier, Ton en Brett. De Bretttûne kenmerkt zich door een complex fruitig karakter, zuurtje en subtiele vanille door het eikenhout. Een bier dat je bovendien gerust jaren donker en koel kan wegzetten om verder te laten rijpen. Voordat je dit heerlijke zure bier in je glas uitschenkt ondergaat het een tocht van zo’n twee jaar door onze Brouwboerderij Bartlehiem. Het bier wordt in onze eigen ketels gebrouwen, waarna het in de eikenhouten vaten gaat die in ons proeflokaal staan. Soms voegen we tijdens het rijpingsproces extra lokale ingrediënten toe zoals fruit of kruiden uit eigen tuin. Het bierborstel dat overblijft na het brouwen wordt opgehaald door de buurman die het weer aan de koeien voert. Als het bier ligt te rijpen en de wilde gist z’n werk doet, maakt onze brouwer zo nu en dan een rondje langs de vaten om te kijken, ruiken en natuurlijk te proeven van het bier. Als het bier goed smaakt wordt het handmatig gebotteld en is er een beperkt aantal flesjes uniek Bretttûne bier te koop! (https://gruttepierbrouwerij.nl/bretttune/)
Of wat te denken van een dikke stout vatgerijpt in een port tawny vat? (zie https://gruttepierbrouwerij.nl/vatgerijpt/)
Grutte Pier Brouwerij Bartlehiem 23 9091 BH Wyns (https://gruttepierbrouwerij.nl/proeflokaal/)
Grutte Pier (ca. 1480-1520) – De grootste Friese vrijheidsstrijder Pier Gerlofs Donia (Grote Pier) De grootste held uit de Friese geschiedenis is zonder enige twijfel Pier Gerlofs Donia, beter bekend als Grutte Pier (Grote Pier). Deze beroemde boer uit Kimswerd maakte zich begin zestiende eeuw hard voor een onafhankelijk Friesland. Hij ligt begraven in de Martinikerk van Sneek. Wie was Grutte Pier? (https://historiek.net/grutte-pier-friese-vrijheidsstrijder/69611/)
Friesland is meer dan Leeuwarden, of Wyns.
Naast het Nederlands heeft in de provincie het Fries de status van officiële bestuurstaal. ... Friesland heeft een lange kustlijn, die zich uitstrekt langs het IJsselmeer en de Waddenzee. Het ligt voornamelijk op het vasteland, maar omvat ook een aantal Waddeneilanden. Het gedeelte op het vasteland grenst aan de provincies Flevoland, Overijssel, Drenthe en Groningen. Omwille van zijn historische ligging – het gedeelte van Groter-Friesland ten westen van de Lauwers – spreekt men ook van 'Westerlauwers Friesland'. De vereniging It Fryske Gea (= het Friese Landschap) is de provinciale instantie voor natuurbeheer. Friesland heeft een open landschap en is waterrijk. Het Friese landschap bestaat uit negen verschillende landschappen... In de middeleeuwse historiografie werd algemeen aangenomen dat Friesland zijn naam dankt aan een legendarische stichter genaamd Friso. Anderzijds verhaalt het Oude Goudse Kroniekje (± 1450) hoe keizer Valentinianus den Rijn neder quam ... inder wilder Neder Sassen lant ... ende om dattet soo couden lant is, soo dedent die Romeynen Vrieslant hieten.[4] Recenter is de veronderstelling dat de benaming 'Fries' oorspronkelijk 'krulharig volk' betekende.[5]... Op 1 januari 1997 werd de officiële naam van de provincie door de Friese Provinciale Staten veranderd van ‘Friesland’ in ‘Fryslân’.[6] In november 2004 besloot het Ministerie van Binnenlandse Zaken erop toe te zien dat de officiële naam in overheidsstukken ook consequent wordt gebruikt.[7][8]... In de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg staan drie rijksmonumenten uit Friesland, waarvan twee in Franeker: het stadhuis en het planetarium. Het derde is het ir. D.F. Woudagemaal, dat tevens het enige bouwwerk in Friesland is dat tot het Werelderfgoed behoort. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Friesland)
Dat gemaal hebben we even bekeken vanaf afstand.
Het Ir. D.F. Woudagemaal is het grootste stoomgemaal ter wereld ooit gebouwd, en dat zo nu en dan ook nog in werking is.[1] Het gemaal bevindt zich in Lemmer nabij Tacozijl in Friesland. Het wordt gemiddeld eens per jaar gebruikt, tijdens perioden met veel regen en wind, om het Friese boezemwater op het vereiste peil te houden als het J.L. Hooglandgemaal bij Stavoren door omstandigheden onvoldoende capaciteit kan leveren. Sinds 1998 staat het gemaal op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.... Het gemaal is in 1947 vernoemd naar ir. D.F. Wouda, hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat van Friesland.[2] Hij ontwierp het in 1917-1918 gebouwde pand in een traditionele stijl met invloeden van het rationalisme. Tijdens de bouw sloeg de bliksem in in de vrijstaande schoorsteen. De schoorsteen was net gereed gekomen, maar de bliksemafleider was nog niet aangebracht, omdat de specie daarvoor nog te nat was. De schoorsteen moest geheel afgebroken worden en weer opgebouwd. Om het gemaal te voeden werd een speciaal stroomkanaal gegraven, dat extra breed is om de hoeveelheid water te kunnen verwerken. Het gemaal werd op 7 oktober 1920 geopend door koningin Wilhelmina. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ir._D.F._Woudagemaal)
Balk
Balk ligt in de gemeente De Fryske Marren tussen Harich en Wijckel en telt ongeveer 4000 inwoners. Door het dorp stroomt het kanaaltje de Luts. (https://nationaallandschap.frl/balk/)
Het Friese dorp Balk behoort sinds 2014 tot de gemeente ‘De Friese Meren’. Balk ligt in het zuidoosten van de Provincie Friesland, niet ver van het IJsselmeer. De gemeente De Friese Meren, is wat oppervlakte betreft een van de grootste van Friesland. ... Balk is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland, dat gelegen is ten noordwesten van Lemmer, tussen Harich en Wijckel. Door het dorp stroomt de rivier de Luts. ... Balk is ontstaan bij een eenvoudige balkbrug over de Luts, vandaar de plaatsnaam. Later werd deze houten balkbrug vervangen. De plaats komt in 1491 voor het eerst voor als Balc. In 1509 werd het vermeld als toe balc, in 1520 als Wyckelderbalk en in 1573 als Balck. Aanvankelijk hoorde Balk bij Harich. In 1585 werd Balk door Spaanse soldaten uit Groningen geplunderd. Het werd in de 18e eeuw welvarend door de boterhandel, en in de 19e eeuw was het een zelfstandig dorp geworden. Tot 1 januari 2014 behoorde Balk tot de gemeente Gaasterland-Sloten. Het was daarvan de hoofdplaats met het gemeentehuis van de gemeente. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Balk_(Friesland))
Balk zelf heeft nog geen vierduizend inwoners en een rijke geschiedenis, vooral door de boterhandel, waardoor het dorp in de loop der eeuwen veel monumentale gebouwen heeft gekregen op haar grondgebied. Het plaatsje dat het predicaat ‘beschermd dorpsgezicht’ draagt mag dan ook zeker niet ontbreken op onze website van mooiste dorpjes. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/balk/)
Ik vond geen brouwerijen in Balk.
Bolsward
In het westen van de provincie Friesland ligt het plaatsje Bolsward. Het stadje maakt sinds 2011 deel uit van de gemeente Súdwest-Fryslân. Deze gemeente is wat oppervlakte de grootse van Friesland en Nederland, maar telt nog geen 90.000 inwoners. Hoewel Bolsward volgens de letteren der wet een stad is, vinden wij toch dat het stadje een dorpse uitstraling heeft en met net 10.000 inwoners en vanwege het prachtige aanzicht niet mag ontbreken op deze website. De oudste gebouwen in Bolsward dateren dan ook uit de dertiende eeuw en door al de jaren heen heeft het stadje een boeiende geschiedenis gehad. Dit alles heeft geresulteerd in een prachtige oude kern met al even mooie gebouwen die je een verhaal vertellen over enkele eeuwen uit de geschiedenis van Bolsward. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/bolsward/)
Sonnema Berenburg is een Friese kruidenbitter, die in 1860 is bedacht door Fedde Sonnema uit Dokkum. De naam wordt slechts met één e geschreven, omdat Sonnema niet de rechten had om de naam Beerenburg, van de ontdekker Hendrik Beerenburg, te gebruiken (deze rechten liggen bij distilleerderij Weduwe Joustra). Het recept is nog steeds geheim.... Distilleerderij F.J. Sonnema heeft een bezoekerscentrum in Bolsward. Deze distilleerderij maakt ook andere dranken; zo werd rond de milleniumwissel een kruidenbitter met de kruiden van Jacoba Maria Wortelboer op de markt gebracht. Sonnema maakt deel uit van Herman Jansen Beverages. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Sonnema_Berenburg)
Bolsward is een van de elf steden. Tot 2011 was het de hoofdplaats van de voormalige gemeente Bolsward.... Bolsward is ontstaan op een drietal terpen, waarvan in ieder geval de oudste (waar de Sint Maartenskerk op staat) dateert van voor het begin van de jaartelling. De Broerekerk, op 8 mei 1980 door brand verwoest en nu als ruïne geconserveerd, is het oudste gebouw van de stad en dateert deels uit het eind van de 13e eeuw. ... Bolsward kreeg van Filips de Goede in 1455 stadsrechten mede dankzij de redenaar pater Brugman. Bolsward was een Hanzestad, maar was voor de afzet van de Friese zuivel aangewezen op de Hollandse steden. Zo kwam de stad tot welvaart. Het stadhuis van Bolsward, dat gebouwd werd rond 1615, is een teken van de bloei van de stad in de zeventiende eeuw. Het werd in 1765 vergroot en verfraaid in rococostijl.... De oude binnenstad met grachtjes, het stadhuis, de ambachtelijke distilleerderij "De Stiekeme Stoker" (Oenema Fryske Bearenburch), de distilleerderij Sonnema Berenburg, de Friese Bierbrouwerij en tevens whiskystokerij, en weeshuis Hid Herohiem (thans Hotel/Restaurant). De stad telt tientallen rijksmonumenten en 75 gemeentelijke monumenten. Een deel van de stad is een beschermd stadsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bolsward)
De Friese Bierbrouwerij is een klein familiebedrijf uit Bolsward dat acht soorten speciaalbier brouwt onder de naam Us Heit (onze vader). Ook stookt men sinds 2002 een eigen single malt whisky genaamd Frysk Hynder (Fries paard). Het bier van Us Heit wordt in een groot deel van de supermarkten en slijterijen in Friesland verkocht.... De Friese Bierbrouwerij werd in 1985 opgericht in het Friese dorp Uitwellingerga. Het eerste bier heette dan ook Twels Pilsener, en was vernoemd naar de Friestalige naam van het dorp, Twellingea. Het Buorren Bier heeft men vernoemd naar de straat waar men destijds aan gevestigd zat, de Buorren (de buurt). In 1990 kon de brouwerij in Uitwellingerga de vraag niet meer bijbenen, en verhuisde de brouwerij naar een voormalig fabriekspand van Philips in Sneek. In 1995 verhuisde men opnieuw, ditmaal naar het pand van de voormalige Hogere en Middelbare school voor Levensmiddelentechnologie in Bolsward. Dit bleek een perfecte locatie te zijn voor de activiteiten van de Friese Bierbrouwerij, zodoende kon er een proeflokaal in worden gericht, en ging men rondleidingen verzorgen in de brouwerij. Eind 2002 is de brouwerij uitgebreid met een distilleerderij, waar sindsdien de Frysk Hynder whisky en de Frysk Famke koffielikeur worden gestookt. De naam Us Heit is afkomstig van Graaf Willem Lodewijk (1560-1620), de eerste stadhouder van Friesland. Hij wordt in de volksmond nog steeds gezien als vader aller Friezen (Us Heit), en in 1906 werd hij dan ook met een gelijknamig standbeeld in Leeuwarden vereerd. (https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Friese_Bierbrouwerij)
De Friese Bierbrouwerij is een klein familiebedrijf, die maar liefst acht verschillende speciaalbieren brouwt. Voor het brouwen van Us Heit speciaalbieren wordt uitsluitend gebruik gemaakt van natuurlijke ingrediënten en dat proef je: Natuurzuiver bier met karakter. (https://www.usheit.com/nl/bierbrouwerij/)
We zijn niet in Bolsward geweest, wel heb ik geprobeerd om in een Friese slijterij Sonnema te kopen. Dat is niet gelukt, waarover later meer...
Drachten
Drachten hebben we niet bezocht.
Drachten is de hoofdplaats van de gemeente Smallingerland in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten noordoosten van Heerenveen en ten zuidoosten van Leeuwarden. Door Drachten loopt de Drachtstervaart. ... Drachten behoort niet tot de Friese elf steden, omdat het nooit stadsrechten heeft gehad (in Friesland wordt voor dit soort plaatsen ook wel de term vlek/vlekke gehanteerd). (https://nl.wikipedia.org/wiki/Drachten)
Koningshert Bier is een bierbrouwerij uit Drachten (Nederland) die is opgericht in 2015. ... Drachtsterbrouwers uit Drachten is opgericht door Wilmer Woudwijk en Kees van der Heide. Het eerste officiële bier (augustus 2015) is Koningshert Weizen. Wat begon als een ludieke jongensactie om zelf een biertje te maken, draaide uit op een droom die uitkomt. Een eigen bier lanceren en dus een eigen officiële brouwerij: Drachtsterbrouwers. Deze brouwerij is bekend van het biermerk Koningshert. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/drachten/drachtsterbrouwers)
Brouwerij Noarder Dragten is een bierbrouwerij uit Drachten (Nederland) die is opgericht in 2015. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/drachten/noarder-dragten)
Brouwerij Diggelfjoer is een bierbrouwerij uit Drachten (Nederland) die is opgericht in 2016. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/drachten/diggelfjoer)
Mahabier Bierbrouwerij is een bierbrouwerij uit Drachten (Nederland) die is opgericht in 2018. ... Mahabier, opgericht in 2018 door Steven Mahabier. Steven's motto is een bier brouwen met persoonlijkheid. Vele bieren in de wereld bevatten vele namen, maar er zijn weinig bieren met een eigen character. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/drachten/mahabier) Deze brouwerij heeft geen website, maar ik heb er wel een bier van gevonden.
Mahabier Bierbrouwerij is een bierbrouwerij uit Drachten (Nederland) die is opgericht in 2018. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/drachten/mahabier)
Mahabier Tripel (7,5%) heeft een ouderwets etiket vind ik.
Dokkum
In Dokkum liepen we een rondje langs de brug waar de Elfstedentocht keert en wat winkelstraten. Ook keken we rond naar gevelstenen van oude brouwerijen.
Dokkum behoort tot de meest noordelijke plaatsen van de provincie Friesland. Het plaatsje vierde in 2004 haar 1250-jarige bestaan. Het was toen ook 1250 jaar geleden dat Angelsaksische missionaris Bonifatius hier door middel van stokslagen is gedood. Dat was tijdens zijn laatste missie naar Friesland, toen nog een keer een bijna kansloze poging deed om de Friezen tot het Christendom te bekeren. Bonifatius werd hier in het jaar 754 samen met zijn 52 metgezellen gedood door een groep gewapende Friezen. Bonifatius is een bekend figuur binnen de Nederlandse geschiedenis. Vrijwel iedereen die in Nederland naar school is geweest zal bij de naam Bonifatius zich herinneren dat ze ooit iets over hem geleerd hebben. De details zijn vaak wel vergeten. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/dokkum/)
Dokkum is een stad in de gemeente Noardeast-Fryslân in de Nederlandse provincie Friesland. In 2021 telde de stad 12.745 inwoners[1]. Dokkum ligt ten zuiden van de Waddenzee en ten (zuid)westen van het Lauwersmeer tussen Damwoude (Damwâld) en Aalsum, gelegen op de grens tussen de Kleistreek en de Friese Wouden. De stadskern ligt rond de plek waar de Dokkumer Ee en het Dokkumergrootdiep samenkomen.De plaats is een van de Friese elf steden en heeft een regionale verzorgingsfunctie voor Noordoost-Friesland. ... Dokkum geniet internationale bekendheid omdat in 754 Bonifatius in de omgeving van Dokkum werd vermoord. Over de oorsprong van de naam Dokkum zijn verschillende verklaringen in omloop. Sommigen denken aan een combinatie en samentrekking van de Friese mansnaam 'Docko' die hier een erf of 'heim/hiem' zou hebben bezeten. Anderen associëren Dokkum met 'Tockingen', dat is een 'nederzetting aan een tocht of stroom'. Schrijfwijzen voor de plaatsnaam waren onder meer 'Dockinga' en 'Dockynchirica'. Sinds de middeleeuwen is in Dokkum een klooster waarin vanaf de 13e eeuw monniken van de Norbertijner orde zijn gevestigd. Olivier van Keulen predikte in 1214 in Dokkum de kruistocht, waaraan dan ook Dokkumers hebben meegedaan. Deze geschiedenis wordt door middel van een halve maan op het wapen van Dokkum in herinnering gebracht. In 1298 kreeg Dokkum na Stavoren, Harlingen en IJlst als vierde stad van Friesland stadsrechten. In de Grote Friese Oorlog doet het Geallieerde leger onder leiding van Focko Ukena een aanval op Dokkum (1418). Na enkele schermutselingen met de Schieringer verdedigers gaven deze zich over en werd de stad overmeesterd. Dokkum wordt gebrandschat en de stad militair onschadelijk gemaakt. In de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje was Dokkum een belangrijke pion in de strijd. In 1572 was de stad enkele uren in handen van de Geuzen. Dokkum werd daarvoor zwaar gestraft met de Waalse Furie in Dokkum. Na 1579, toen Dokkum zich aansloot bij de Unie van Utrecht, begon een tijdperk van rust. Het roomse klooster en de kloosterkerk werden in 1589 gesloopt, de toren van de kerk bleef tot 1832 het stadsbeeld bepalen. ... In vroegere jaren lag de stad in open verbinding met de zee, het Dokkumergrootdiep. In 1597 vestigde de Friese Admiraliteit zich in Dokkum. Vanuit hier werden allerlei zaken voor de beveiliging van de handelsvaart en oorlogvoering met Spanje op zee geregeld. Dokkum was van groot strategisch belang, wat ook blijkt uit de aanleg van de stadswallen in de jaren 1581-1582. Dokkum in vroegere tijden Toch bleef de Admiraliteit niet lang in Dokkum. Vanwege het dichtslibben van de vaarroutes verplaatste zij in 1644 het kantoor naar Harlingen. In 1729 werd de open verbinding met de Lauwerszee definitief afgesloten door de aanleg van de Dokkumer Nieuwe Zijlen. Deze verving tevens de oude 16e-eeuwse zeesluis onder de Zijl. Dokkum ontwikkelde zich steeds meer tot een op het land georiënteerde stad. Door de aanleg van de Stroobossertrekvaart in de jaren 1654 - 1656 ging Dokkum failliet. Dokkum stond en staat in de lokale traditie bekend als "Arm Dokkum". Tot 1925 bleef de gemeente binnen de begrenzing van de bolwerken, daarna werden delen van Oost- en West-Dongeradeel en Dantumadeel aan de gemeente Dokkum toegevoegd. Tot 1984 was Dokkum tevens een zelfstandige gemeente. Door een samenvoeging met de gemeenten West- en Oostdongeradeel ontstond de gemeente Dongeradeel, waarvan Dokkum de hoofdplaats werd. Ten zuiden van Dokkum bevindt zich een bron, die door de overlevering in verband wordt gebracht met (de dood van) de Angelsaksische missionaris Bonifatius in 754 en daardoor een katholiek bedevaartsoord is geworden. In Dokkum begon Fedde Sonnema zijn destilleerderij en likeurstokerij, nog steeds bekend van Sonnema Berenburg. De oude fabriek staat nog altijd in Dokkum. Het pleintje voor de voormalige fabriek is naar Sonnema Sonnemapleintje genoemd. De berenburg wordt inmiddels in Bolsward gestookt. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Dokkum)
In dit stadje is een brouwerij met een klein museum. Het staat op de plattegrond onder nummer 49. Brouwerij Dockum staat onder nummer 32 op de plattegrond. In het museum/VVV-kantoor vond ik een boekje over de historie van Dockumer bier. Volgens het boekje zijn de brouwers en het schone water nauw verbonden met elkaar. Zo waren er waarschijnlijk 6 brouwerijen in 1616, te herkennen aan de 'bierpaal' of 'putstoel' aan de haven. In het boekje zit een kaartje met 20 brouwerijen, waar langs gewandeld kan worden, zoals 'De Vergulde hand' bij het bruggetje van het keerpunt van de Elfstedentocht, en de Stadsbrouwerij Bonifatius.
De Vergulde hand is te herkennen aan een gevelsteen. Waarover ook gesproken wordt in het boekje over de historie van Dockumer bier.
Een gevelsteen is een gebeeldhouwd basreliëf, dat in de gevel gemetseld is. Het was bedoeld om het huis te onderscheiden van dat van anderen. Veelal ging het om de woonplaats van een koopman of ambachtsman aan te duiden. De gevelsteen nam de plaats in van de toen nog niet bestaande huisnummering. Gevelstenen mogen niet verward worden met gevelversieringen (bijv. ornamenten) of gedenkstenen, die bedoeld zijn om een bepaalde gebeurtenis of persoon te gedenken. Vanwege het doel waarvoor ze gemaakt zijn, werden gevelstenen vaak ingemetseld tussen de eerste en de tweede verdieping van een pand, hoger waren ze niet functioneel meer. De vorm is meestal vierkant of rechthoekig, aangezien dit goede mogelijkheden gaf tot vlakverdeling en gemakkelijk was in te metselen. ... Vleesmarkt 33, Kad. Dokkum sectie A. nr.2479 en ontstaan uit de nummers A686 en A687 (1832). Huisnummer D 12. De gevelsteen bevindt zich in een mooi 18e eeuws pand, op de hoek van de Vleesmarkt en de Wortelhaven bij de Bonte Brug. De steen toont een vergulde opgestoken rechterhand en heeft een buitengewoon fraai ornament. Begin 1700 komen we twee Hansma’s tegen op de lijst van eigenaren; eerst Douwe en vervolgens Sytze. De Hansma’s, een bierbrouwersfamilie die het vak bijna 200 jaar uitoefende, nam een zeer belangrijke positie in in de Dokkumer middenstand. De naam Hansma, ook wel geschreven als Hantsma, zou tevens kunnen verklaren waarom er gekozen is voor een hand bij de vervaardiging van de steen. Naast het Kluunbier (winterbier wat ook warm werd gedronken), het Maertebier (licht zomerbier) en het Jopebier (het beste en duurste) kende men ook het Hansma’s bier. Dit had een zeer goede naam, wat blijkt uit het volgende zegje: “Dit giste je deur de neus heene en holp goed teugen de dust.” Het pand (dat een nauwe band had met het pand van de Zwarte Hand) bestond uit een duidelijk bedrijfsgedeelte en een prachtig woongedeelte aan de voorkant met het zicht op het Klein Diep. Na het overlijden van Sytze Hansma bleef zijn vrouw met de kinderen er wonen. Daarna heeft Beernt Feikes Ronner, schoonzoon van Sytze, die ook bierbrouwer was, het pand bewoond. In 1787 was hij de eigenaar. De wed. Hansma was intussen verhuisd naar het huisje achter “In ‘t Vergulde Seepeert 1656” in de Boterstraat. Aan de achterkant, aan de Wortelhaven, stond nog een arbeiderswoning. Deze werd tot ca. 1780 bewoond door Arendt van der Leij, arbeider bij de Hansma’s. Toen weduwe Hansma overleed (ca. 1770) kwam de weduwe A. van der Leij in het pand achter ‘t Veguld Seepeert te wonen. In 1806 werd Tjeerdt Feikes Brouwer, van beroep ook bierbrouwer en gehuwd met Grietje Sjoerds de nieuwe eigenaar. Daarna ging het bergafwaarts met de bierbrouwerijen in het algemeen, hetgeen vooral te wijten was aan het opkomende koffie en theegebruik. Zo ook met deze brouwerij, want in 1832 was het woonpand verkocht aan Ytje Jans Osinga, Wed. Bernardus Cornelis van Balen, die er tot 1865 bleef wonen. (https://www.hvnf.nl/2000/06/gevelstenen-in-dokkum-de-gouden-hand/)
Na 140 jaar wordt in Dokkum weer Bonifatiusbier gebrouwen en op de markt gebracht. In de Bonifatiusstad is die biertraditie annex aan de Bonifatiusbron. Warner B. Banga en Piet de Haan, van de Historische Vereniging Noordoost-Friesland, onderzochten op verzoek van de stichting Dockumer Biergilde het bierbrouwen in Dokkum door de eeuwen heen. Zij haalden uit eeuwenoude archieven de rijke historie van bierbrouwersstad Dokkum uit de vergetelheid. Verbluffend veel feiten en gegevens over het bierbrouwen in de noordelijkste stad van Nederland; en dat al sinds 754… Het brouwen van een Dokkumer “Bonifatius-bier’ is veel meer gestoeld op historische traditie dan de doorsnee bierdrinker zal vermoeden en is het zeker historisch verantwoord deze biersoort aan de naam van de heilige te verbinden. ... Diepswal 5 9101 LA Dokkum (https://www.bonifatius754.nl/#geschiedenis)
De kleinste stadsbrouwerij van Nederland is een initiatief van Stichting Dockumer Biergilde en wordt gerund door vrijwilligers. Op de 1e verdieping wordt experimenteel gebrouwen met leden van de Dockumer Biergilde en in het proeflokaal kunnen o.a. deze brouwsels worden gedronken. Het Bonifatiusbier wordt uiteraard elders gebrouwen. (https://www.bonifatius754.nl/#stadsbrouwerij)
In Dokkum komt een klein biermuseum. Het wordt gevestigd in de kelder van stadsbrouwerij Bonifatius aan de Diepswal. De beheerder van de stadsbrouwerij, Stichting Dockumer Biergile, heeft 70.000 euro Europese subisidie gekregen voor dit project. De rest van het geld - nog eens 70.000 euro - komt uit de winst van de onderneming. Het Dokkumer biermuseum wordt het kleinste biermuseum van Nederland.... Het biermuseum is onderdeel van het project 'Van Bonifatius tot Biergeschiedenis'. Naast het museum wordt er ook een replica putstoel geplaatst op de kade voor de Diepswal, over het Grootdiep. ... De putstoel werd vroeger gebruikt om water uit houten tonnetjes te takelen die op skûtsjes stonden. Het water werd daarna naar de kelder van de brouwerij gebracht en overgegoten in tonnen of ketels. Van dat water werd uiteindelijk bier gemaakt. Het water van de bieren in Dokkum kwam van de Bonifatiusbron. (https://www.omropfryslan.nl/nieuws/975620-dokkum-krijgt-het-kleinste-biermuseum-van-nederland)
De kelder van Stadsbrouwerij Bonifatius in Dokkum wordt binnenkort gerestaureerd, zodat er ruimte komt voor een micro-biermuseum. Het wordt het kleinste biermuseum van Nederland, zo zeggen de brouwers. Het is onderdeel van het project ‘Van Bonifatius tot Biergeschiedenis’. Ook wordt er een putstoel (ook wel: bierpaal) aan de stadsgracht geplaatst. Met deze putstoel werd vroeger water uit houten tonnen getakeld, zodat het water via een watergoot en waterdragers naar de kelder van de brouwerij kon worden gebracht. Hier werd van het water uiteindelijk bier gemaakt. De putstoel komt op de Diepswal te staan. Voor het project heeft de stichting Dockumer Biergilde, die beheerder is van de brouwerij, een LEADER-subsidie ontvangen. Hiermee kunnen ze 50 procent van de totale kosten van het project dekken. (https://lc.nl/friesland/noardeast-fryslan/Bonifatius-brouwerij-in-Dokkum-krijgt-kleinste-biermuseum-van-Nederland-25839037.html)
Toen ik er binnen liep was er niet veel van te zien, maar toen ik er naar vroeg lieten ze het meteen zien. Bij de brouwerij is op de eerste etage een verhaal over hoe vroeger het water bij de brouwerij kwam (per boot). Ook is de brouwerij te zien in de kelder. Helaas had ik niet de tijd om lang te blijven hangen. Ze brouwen wel mooie bieren:
Wadwit 5,2% Vol Wadwit is een witbier gebrouwen met zeewier uit de Waddenzee. Het wonder van een zoetwaterbron op een terp aan het wad was het begin van Dokkum als pelgrimsstad voor Bonifatius en opkomst als zeehaven met de Friese Admiraliteit. Zuiver water van de Bonifatiusbron draagt bij aan de bijzondere smaak van dit witbier van het wad. (https://www.bonifatius754.nl/#stadsbrouwerij)
Het bier smaakte goed en was uniek door de wadden zeesla. Al kan ik niet aangeven wat het er zo speciaal aan maakte. Ze hebben overigens ook een Weizen (5,5% vol). Het smaakte beetje naar banaan en kauwgum. Lekker.
Klooster fruit 3,8% Vol Klooster fruit is gebrouwen met de vruchten van de zwarte moerbeiboom. De oudste moerbeiboom van Europa is te vinden in het hart van Dokkum, tegen de zonnige zuidmuur van de Grote kerk c.q. Sint-Martinuskerk. Van de traag groeiende moerbeibomen wordt wel gezegd dat men in hun gebladerte de aanwezigheid van God kan voelen. Van de vruchten wordt vandaag hoe dan ook een Goddelijke drank gebrouwen. (https://www.bonifatius754.nl/#stadsbrouwerij)
Het bier is gebrouwen met de vruchten van de zwarte moerbeiboom. Het bier smaakte wat zuur en zoals je van een fruitbier verwacht. Bij de wandeling door de stad kwamen we bij de ijsfontein en daarbij stond een kerk met een moerbeiboom. Dit lijkt de boom waar het fruit vandaan komt. Dat maakt het echt lokaal bier.
Bij de VVV vonden we een klein boekje over Dokkum, daarin las k het volgende: Vrolijke besjes...Die eksters hebben gelijk: van de vruchten van deze boom wordt je vrolijk!..."Deze boom is een wonder. Het is namelijk een moerbeiboom. En die groeien hier in het koude noorden normaal gesproken niet. Hoe deze boom hier gekomen is, weet niemand. Maar zeker is wel dat de boom een paar honderd jaar oud is. De moerbeivruchtjes gisten in de maag, waardoor alcohol ontstaat. Als een vogel de vruchtjes opeet wordt het dus een dronken diertje. ... Alles wat uut Dokkum komt suupt. Oftewel iedereen in Dokkun drinkt alcohol, zelfs de vogels zijn hier dronken!" (Dokkum De Granaet van Dokkum, 2017)
Maerte Saison 4,9% Vol Maerte Saison is speciaalbier van hoge gisting met veel historie. Dokkum heeft een rijke brouwerijgeschiedenis: het ‘Maertebier’ dat ooit in Dokkum werd gebrouwen was eeuwen geleden één van de populairste bieren van Fryslân. Het heldere water uit de Bonifatiusbron zorgde mede voor de goede smaakbeleving. ‘Konst der wel un liiffol fan drinke!’ (https://www.bonifatius754.nl/#stadsbrouwerij)
Acht Guldens 10% Vol Acht Guldens Bier is een donker speciaalbier van het type Quadrupel met veel historie. Acht Guldens Bier verwijst naar de hoge prijs die men vroeger per vat moest betalen voor dit uiterst smaakvolle en complexe brouwsel. Het zuivere water uit de Bonifatiusbron zorgde mede voor de goede smaakbeleving van dit zware en duurdere bier. ‘Konst der wel un liiffol fan drinke!’ (https://www.bonifatius754.nl/#stadsbrouwerij)
Een quadrupel waarbij je de koriander en steranijs proeft.
Kald kletske (6,5%) is een IPA die gebrouwen wordt door brouwerij Dokkum. Op het etiket staat de ijsfontein van Dokkum. Het smaakte mij meer als een Oost-Europese pilsner.
Brouwerij Dockum is een bierbrouwerij uit Dokkum (Nederland) die is opgericht in 2018.... Brouwerij Dockum is een brouwerij en een proeflokaal in één. In Brouwerij Dockum worden speciaalbieren op ambachtelijke wijze gebrouwen. Het is mogelijk om mee te kijken hoe al het bier wordt gebrouwen. Brouwerij Dockum heeft een glazen wand geïnstalleerd waardoor je het hele brouwproces kan volgen. Dus tijdens het eten is het mogelijk om geamuseerd te blijven terwijl je het spectaculaire brouwproces in werking ziet. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/dokkum/dockum)
Franeker
Franeker zou rond 800 zijn ontstaan als een Karolingisch castellum. De naam zou afkomstig zijn van "Froon-acker", ofwel "land van de heer/koning"; de oudste straat van de stad heet nog steeds Froonacker. Van de 11e eeuw tot de 16e eeuw ontwikkelde Franeker zich tot het bestuurlijk centrum van noordelijk Westergo. In 1419 werd Franeker middels de 'Buurtbrief' erkend als zelfstandige stad en maakte het zich daarmee formeel los van de grietenij Franekeradeel.... Op 12 mei 1500 werd de stad belegerd door een leger van 16.000 ontevreden Friezen tijdens het beleg van Franeker naar aanleiding van de hoge pachten en belastingen die werden geheven door Albrecht en zijn zoons Hendrik en George van Saksen. ... Aan het einde van de 15e eeuw vestigde hertog Albrecht van Saksen zich tijdelijk in Franeker en leek het de hoofdstad van Friesland te worden. In 1504 weken de Saksen echter uit naar Leeuwarden vanwege haar beter verdedigbare blokhuis. Daarna bleef de stad nog lange tijd belangrijk voor de Saksen, totdat Friesland als bezit overging naar Karel V. Toen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in opstand kwam tegen Spanje, koos Franeker al vroeg de zijde van Willem van Oranje. Franeker werd hiervoor in 1585 beloond met een universiteit, de Universiteit van Franeker, op de Universiteit van Leiden na de oudste van Nederland. ... Het verhaal gaat dat inwoners van Franeker in de Middeleeuwen geprobeerd hebben een kerkklok te stelen uit Harlingen. Sindsdien worden de Franekers klokkendieven genoemd.... In 1811 liet Napoleon de universiteit sluiten. De opvolger van de Franeker Academie was het Rijksatheneum, dat van 1815 tot 1847 heeft bestaan, maar - evenals zijn voorganger - uiteindelijk ten onder ging bij gebrek aan studenten. De collectie van de universiteitsbibliotheek, die veel zeldzame oude drukken bevat, werd overgebracht naar de Provinciale bibliotheek te Leeuwarden. ...Ofschoon de stad niet meer over een universiteit beschikt, vinden er toch nog af en toe academische promoties plaats. Promovendi van de Rijksuniversiteit Groningen die promoveren op een onderwerp dat met Friesland te maken heeft of die een band met Friesland hebben, mogen hun proefschrift in de Franeker Martinikerk verdedigen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Franeker)
Franeker (Fries: Frjentsjer) is een stad en de hoofdplaats van de gemeente Waadhoeke in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten oosten van Harlingen, ten noorden van Bolsward en ten westen van Leeuwarden, tussen Dongjum en Tzum. Franeker is een van de Friese elf steden en het Van Harinxmakanaal stroomt door de stad heen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Franeker)
Tegenwoordig is Franeker een sfeervol stadje waarin de vestingwerken gelukkig goed bewaard zijn gebleven. De contouren van het oude Franeker zijn daardoor duidelijk herkenbaar op een plattegrond. Als je Franeker bezoekt dan parkeer je je auto het beste net buiten het historische hart. Dan kun je op het moment dat je het centrum binnenloopt direct kennismaken met de omwalling en de grachten. Het zorgt er daarnaast voor dat de plaats niet overspoeld wordt door auto’s. Dat zou de sfeer van Franeker niet ten goede komen. Het hart van Franeker telt tal van bezienswaardigheden en mooie monumentale gevels. Niet voor niets dat een deel van Franeker een beschermd stadsgezicht is. Een bezienswaardigheid die je volgens ons echt niet mag missen is het Koninklijke Eise Eisinga Planetarium. Dit is het oudste nog volledig werkende planetarium ter wereld. Het is tussen 1774 en 1781 ontworpen door de Friese amateur-astronoom Eise Eisinga. Het in zijn voormalige woonhuis aangebrachte planetarium is een wonderlijke wetenschappelijke inrichting die zich inmiddels tot de 10 belangrijkste bezienswaardigheden van Friesland mag rekenen. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/franeker/)
Museum Martena. In oktober 2003 bleek het museum 't Coopmanshûs in Franeker in bezit van de oudste eikenhouten kast van Nederland. De tweedeurs archiefkast stamt uit circa 1550, en is gemaakt van eikenhout van voor 1550, dat afkomstig is uit de Baltische staten, zo bleek na dendrochronologisch onderzoek. In 2006 verhuisde museum "'t Coopmanshûs" naar de Martenastins aan de Voorstraat en het heet sindsdien Museum Martena. Sinds juli 2006 is het museum weer open voor het publiek. De vaste collectie is gewijd aan o.a. de stadsgeschiedenis, de Franeker Academie en Anna Maria van Schurman. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Franeker)
Het Planetarium Eise Eisinga is een wetenschapsmuseum in de stad Franeker in de provincie Friesland. Centraal staat een planetarium dat werd gebouwd door Eise Eisinga tussen 1774 en 1781. Aangedreven door een slingeruurwerk geeft het astronomisch uurwerk sinds de voltooiing in 1781 de actuele positie van de planeten aan via de plafondwijzerplaat en is hiermee het oudste werkende planetarium ter wereld. ... Toen zich in 1774 een conjunctie van de maan en de planeten Mercurius, Venus, Mars en Jupiter zou voordoen, gaf dominee Eelko Alta uit Bozum een boekje uit, waarin hij voorspelde dat deze hemellichamen op 8 mei 1774 op elkaar zouden botsen. De aarde zou hierdoor uit haar baan worden geslingerd en zou in de zon verbranden. Over deze voorspelling ontstond in Friesland discussie. Om te laten zien dat er geen botsing zou ontstaan, besloot Eisinga in het plafond van de woonkamer van zijn huis uit 1768 een werkend schaalmodel van het zonnestelsel te bouwen. Een op de zolder boven de bedstee en het plafond aangebracht raderwerk regelt met een regulateur de omlooptijden van de toen bekende planeten: Mercurius, Venus, de aarde, Mars, Jupiter en Saturnus. De planeten hangen als bollen in de kamer waarbij ze aan de zonzijde goudkleurig beschilderd zijn. De aarde is voorzien van een cirkelende maan. Daarnaast is het planetarium voorzien van een planisfeer en wijzerplaten voor onder meer de schijngestalten van de maan, zonsopkomst en ondergang, de weekdag en het jaartal. Eisinga dacht de werkzaamheden in zes maanden te kunnen klaren, maar pas in 1781 was het planetarium voltooid. De hoogleraar Jean Henri van Swinden, die hem bezocht, was zeer enthousiast over de geleverde prestatie. Nog in het jaar van voltooiing werd de planeet Uranus ontdekt. Voor deze buitenplaneet was in het planetarium van Eisinga geen plaats meer. Eisinga publiceerde in 1784 een Nauwkeurige Beschrijving en Afteekeningen van de uitwendige vertooning en de inwendige zamenstelling van het gansche Planetarium. Koning Willem I bezichtigde het planetarium in 1818 en kocht het in 1825 aan voor de Nederlandse staat.(https://nl.wikipedia.org/wiki/Koninklijk_Eise_Eisinga_Planetarium)
De Loskop, gesitueerd in het pand aan de Vijverstraat te Franeker, is het jongere broertje van de Bogt fen Guné maar is zeker niet kinderachtig. Het café ademt historie uit met de vele oude kaatswanten en historische prenten aan de muur. Hier kunt u heerlijk genieten van één van de 30 speciaalbieren die het café telt. (https://deloskop.nl/site/) Dit is een café dat ik vond met een zoekvraag van Franeker+brouwerij, bijzonder...
Gudzekop is het vaarwater tussen de Goaiïngarijpster Poelen en de Langstaarter Poelen – een vaarwater aan hogerwal vanuit de sluis van Goingarijp, bezeild bij een stevige NW wind. Gudzekop betekent letterlijk stromende kop, klotsend en met een mooie schuimkraag… (https://www.gudzekop.nl/over-ons/)
Gudzekop maakt craft bieren. De recepten komen van de brouwers uit Goingarijp en zijn op kleine schaal lokaal ontwikkeld. Voor het commercieel brouwen zijn deze recepten opgeschaald. Het bier wordt door ons zelf gebrouwen met een tien hectoliter installatie. We zijn erg trots dat we een gouden medaille hebben gewonnen met onze tripel Volle Laag op de European Beer Challenge 2021. (https://www.gudzekop.nl/)
Gudzekop (European Beer Challenge 2021 Gold winner) Netherlands Microbrouwerij (https://untappd.com/Gudzekop)
Gudzekop brouwt craft bieren in kleine oplage. De recepten komen van de brouwers uit Goingarijp en zijn op kleine schaal lokaal ontwikkeld. Voor het commercieel brouwen zijn deze recepten opgeschaald en wordt er in eerste instantie gebrouwen brouwerijverhuurders in de regio. De brouwbatches worden tot op heden deels gefinancierd door middel van crowdfunding. Gudzekop heeft als streven om binnen zo kort mogelijke tijd volledig biologisch gecertificeerd bier te kunnen aanbieden. Daarnaast is er de droom om in Goingarijp of omgeving een eigen brouwerij te starten. De brouwerij is vernoemd naar Gudzekop, het vaarwater tussen de Goaiïngarijpster Poelen en de Langstaarter Poelen. De brouwers van Gudzekop houden namelijk van watersport. Goingarijp is een prachtig dorp gelegen aan de Friese Meren en wordt gewaardeerd door watersporters. Vandaar dat de gebrouwen bieren allemaal een nautisch thema krijgen. De zeeschouw op het etiket van de Opsteker is tegelijkertijd het kantoor van Gudzekop BV. In het logo is het baken opgenomen dat watersporters van het meer terug moet loodsen naar kleiner vaarwater. De brouwers brouwen hun bieren zelf bij Tsjerkebier. (https://www.speciaalbierwebshop.nl/c-5774797/gudzekop/)
Gudzekop - Twee Ankers... voor twee ankers liggen: 1. voorkomt gieren en een boot ligt veel rustiger; 2. zeer goed verzorgd worden. Een dubbel met een Friese twist waarin rozijnen en kruiden zijn mee gebrouwen zoals in het Friese dessert Pareltsjebrij ofwel Krentjesbrij. Deze dubbel slaat zijn ankers uit op de smaakpapillen met zijn fijne bitterheid van de hoppen en lichte zoetheid van de donkere moutsoorten. (https://www.speciaalbierwebshop.nl/a-64895353/gudzekop/gudzekop-twee-ankers/#description)
Gudzekop Ruimschoots is een Quadrupel van 9,5%. Een bier dat gebrouwen is met Friese kruidkoek. (https://www.bierista.nl/gudzekop-ruimschoots)
Volle Laag is een tripel met Fries suikerbrood (Sukerbôle). Met deze tripel grijpen we terug naar de oorsprong van bier. Door vergisting van broodbeslag ontstond ca. 6.000 jaar geleden een laag alcoholisch bier. Bier uit brood dus. Omdat we Fryske Sukerbôle erg lekker vinden, konden we het niet nalaten om hier bier mee te brouwen. Het laag alcoholische deel hebben we wat minder nauw genomen (8,5% vol. Alc.). Met Volle Laag wordt in scheepstermen een zijde van een schip boven de waterlijn bedoeld. In het Nederlands betekent het ‘alles over zich heen krijgen’. Dat laatste willen we uiteraard niet, maar we vonden de naam uniek. (https://www.gudzekop.nl/)
Brouwerij Gudzekop Volle Laag tripel (8,5%) is gebrouwen met Friese sukerbolle.
Gudzekop Overzees- American Pale Ale Geinspireerd door de Amerikaanse Windmotor waarnaast wij brouwen. De American Pale Ale (APA) is een hoppig biersoort met Amerikaanse hoppen, die over het algemeen fruitiger aroma’s hebben dan de Europese. De APA is meestal minder zwaar en bitter dan een IPA. Een licht moutig bier met fruitige hoparoma’s en een mild bittertje. o-ver-zees: 1. wat te maken heeft met de overkant van de zee 2. wat van ver komt is lekker 33 cl. Alc. 6% vol. (https://www.gudzekop.nl/product/overzees-apa/)
Brouwerij Gudzekop Overzees american pale ale (6%) smaakt goed.
Harlingen`
Friezen vinden Harlingen een stad, maar wij vinden het vanwege de grootte een dorp en zonder enige vorm van twijfel een mooi, authentiek en gezellig dorp dat het bezoeken waard is. Op het moment dat wij Harlingen bezoeken telt het Friese plaatsje om en nabij de vijftienduizend inwoners. Als je kijkt naar inwoneraantal, grootte van de plaats en voorzieningen dan is dit zo’n typisch geval van ‘te groot voor servet en te klein voor tafellaken’. ... De aan de Waddenzee gelegen havens van Harlingen vormen de belangrijkste reden om Harlingen te bezoeken. Van hieraf kun je de veerboot nemen naar Terschelling en Vlieland. Deze Waddeneilanden bereik je met de normale veerdienst in ongeveer anderhalf tot twee uur. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/harlingen/)
Harlingen is een stad in de Nederlandse provincie Friesland en de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. Het ligt ten westen van Franeker en ten noorden van de Afsluitdijk aan de Waddenzee. Harlingen behoort tot de Friese elf steden. Per 1 januari 2021 telt de stad 15.804 inwoners. Het is de op vier na grootste plaats van Friesland. Tot de stad behoren ook de buurtschappen IJslumburen, Koetille, Koningsbuurt, Luidum en Ungabuurt. De haven van Harlingen is de belangrijkste haven van de provincie. ... Omstreeks 1157 stichtte Eilwardus Ludinga het klooster Ludingakerke in het dorp Almenum. De monniken groeven grachten om de handelsvaart beter mogelijk te maken. Ludingakerk werd hierdoor een van de rijkste kloosters in Friesland. De buurt ten westen van Almenum, Harlingen, werd daardoor zó belangrijk dat deze in 1234 stadsrechten kreeg. Daarmee is Harlingen als stad ouder dan bijvoorbeeld Leeuwarden, Dokkum, Franeker of Amsterdam. Noordwestelijk van Harlingen lag in die tijd nog de stad Griend met poorten, grachten en zelfs een hogeschool.[bron?] In 1287 werd Griend als gevolg van de desastreuze Sint-Luciavloed grotendeels verzwolgen door de zee. Thans is Griend nog slechts een zandplaat in de Waddenzee. De naam Harlingen is vermoedelijk afkomstig van de state Harlinga. In 1311 kwam "Harlingen" voor in Engelse havenregisters. In 1579 ondertekenden afgezanten van de stad de Unie van Utrecht en op 22 december 1634 ontving Harlingen zijn octrooi van de Staten van Friesland voor Groenlandsch- en Straat Daevids-visscherij (walvisvaart). Twee eeuwen lang bestaat Harlingen, gelegen op een bogtigen uithoek der kust, in de schaduw van de universiteitsstad Franeker. Maar door de verbinding met de zee nam de welvaart gestaag toe. Vroeger lag de stad westelijker dan vandaag, maar de zee sloeg regelmatig land weg. In 1543 en 1565 breidde men uit in noordelijke richting, zodat de Noorderhaven de Binnenhaven wordt, die hij nu nog is. Op de middag van 17 mei 1568 werden tot verbazing van de Harlingers 1800 Waalse soldaten aan land gezet, die later in de slag bij Heiligerlee verslagen worden. ... In 1644 kwam de Friese Admiraliteit van Dokkum naar Harlingen. De Zuiderhaven kreeg het karakter van marinehaven. De vermaarde Tjerk Hiddes de Vries wordt er later luitenant-admiraal. De krijgsvaart bleef echter van minder belang dan de handelsvaart. Talrijke schippers onderhielden beurtvaarten naar de Waddeneilanden, naar alle hoeken van de provincie en naar de Zuiderzeehavens, waarvan Amsterdam de belangrijkste was. ... Veel Harlingers hebben weinig met Friesland, wat zich vertaalt in het feit dat slechts weinig Harlingers de Friese taal spreken en het weinig wordt onderwezen op Harlinger scholen. Als verklaring wordt gegeven dat Harlingen lange tijd afhankelijk was van de handel, en zich daarom meer op Holland oriënteerde. Eerder hadden Harlingers het gevoel dat de provincie weinig voor hen deed, Franeker kreeg een universiteit en Leeuwarden genoot als hoofdstad veel privileges. Het feit dat gemeentelijke herindelingen in Friesland weinig voor Harlingen als gemeente opleverden heeft ook enigszins kwaad bloed gezet.... De bijnamen van Harlingers zijn "Tobbedansers" en "Ouwe seunen". De eerste bijnaam is te danken aan de productie van Harlinger bont. Deze kledingstof werd gemaakt van wol. Toen veel doopsgezinde Vlamingen vluchtten naar Nederland, belandden er relatief veel in Harlingen. Zij namen de gewoonte van tobbedansen mee: om de wol schoon te maken werd het in grote tobbes met water al trappelend en blootsvoets gereinigd. Vandaar de naam "Tobbedansers". Hieraan heeft ook het onderdeel "Tobbedansen" van het TROS-programma "Te land, ter zee en in de lucht", dat hier voor het eerst werd opgenomen, zijn naam te danken. Harlingers spreken een ieder aan met het woord "seun" (vrij vertaald 'zoon'). "Ouwe seun" is de aanspreekvorm voor geboren Harlingers. Vandaar dat Harlingers in Friesland ook bekendstaan als ouwe seunen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Harlingen_(stad))
In Harlingen parkeerden we de wagen en liepen de stad in. Bij de VVV informeerde ik naar brouwerijen. Het bleek dat we er bijna naast geparkeerd stonden!! Na een rondje door de stad eindigde we bij:
HAVENBROUWERIJ HET BROUWDOK
NIEUWE WILLEMSKADE 8
8862 RZ Harlingen Haven
info@hetbrouwdok.nl
https://www.hetbrouwdok.nl/
Er was een mooi terras bij de kade en we konden naar de schepen kijken onder het genot van lekker bier. Het was wel een heel andere opzet dan de kleine brouwerij in Dokkum. De draf stond buiten in een bak, dus in eerste instantie leek het een kleine opzet, maar eenmaal binnen bleek het een mega grand café. Ik moest geduld hebben om iets te kunnen bestellen.
De bieren smaakten goed.
Het brouwdok Wad Weizen 5.5%. Fris en fruitig. Wad oars dan Wad Weizen? Liefhebbers van een weizen zweren erbij. Bij ons goudgele Duitse tarwebier dat we volgens het Reinheitsgebot* brouwen. (Zelfs onze Duitse gasten roemen ‘m met ‘ein verdammt gutes Weizen’). Met een medium body met 60% tarwe is onze Wad Weizen heerlijk fris biertje, met een fruitig aroma van banaan en kruidnagel, een flinke prikkel en een verfrissende afdronk. (*Het Rheinheitsgebot is een Duitse bierwet die al in 1516 (!) door de Beierse hertog Willem IV vervaardigd werd. Het gebod schreef voor dat bier gemaakt moest worden van water, gemoute gerst en hop. Het toevoegen van andere (goedkope) dierlijke of plantaardige stoffen werd pertinent verboden! Pas in 1926 werd de wet een beetje versoepeld en in 1987 zelfs helemaal afgeschaft, maar veel Duitse brouwerijen hanteren het principe tot op de dag van vandaag). (https://www.hetbrouwdok.nl/wad-weizen.html)
Deze smaakte goed. Het lettertype deed me denken aan Mac's Great White uit Nieuw Zeeland, maar die wordt niet meer gemaakt... althans dat zag ik op https://macs.co.nz/collections/our-beers/
Het Brouwdok De Dokwerker Baltic Porter. 8.5%. De Dokwerker is een Baltic Porter. Een puur en ambachtelijk bier met stoere en zachte kanten. Er zitten tonen van koffie en cacao in. De Dokwerker is verkozen tot het beste bier van Noord-Nederland. En daar zijn we best een beetje trots op! Een Baltic Porter is een variant op de stout, met een volle moutsmaak van bruin bier en een geroosterde maar geen gebrande smaak. Omdat dit bier vroeger een lange zeereis moest maken, wordt veel hop toegevoegd. Door hop blijft het bier namelijk langer houdbaar. Onze Porter is een donker bier, gebrouwen met gebrande mout dus altijd een toon van koffie en pure chocolade. Het verhaal gaat dat de kruiers op de havens vroeger altijd een heupflesje donker bier met veel koolhydraten bij zich hadden. Ze werden betaald per vrachtje dat ze kruiden en zo hoefden ze geen lunchpauze in te lassen. De baltic variant heeft over het algemeen iets meer alcohol, een wat vollere smaak en een zoetere afdronk. (https://www.hetbrouwdok.nl/de-dokwerker.html)
De porter smaakte goed, al kan ik daar niet zo een hele omschrijving van maken zoals hierboven.
Het Brouwdok Het Brouwdok • Vlaams Paard Tripel. 8% Het spannendste draadje aan boord van een schip bevindt zich aan het uiteinde van de ra en heet Het Vlaams Paard. Misschien wel net zo sensationeel is ons gelijknamige Belgische drie-granen bier met z’n drie hoppen. Laat je verrassen door z’n unieke combinatie van karakter, kracht en gemak. Voor als je trek hebt in een stevige tripel. Zwaar doch doordrinkbaar bier. Tripel is een Belgische bierstijl. De kleur is blond. Een Tripel hoeft niet per sé drie verschillende hoppen en granen te hebben, maar Gerard, onze brouwbaas, vond dat grappig, omdat de bierstijl Tripel heet. Ons Vlaamse Paard is vrij kruidig en zacht. Normaal gesproken word je vrij vol van zwaar bier, maar niet van dit bier. (https://www.hetbrouwdok.nl/vlaams-paard.html)
Het Brouwdok witbier - Witte Swaen Sprankelend en super fris witbier. Dorstlessend en licht in alcohol: 5,1 procent. Onze Witte Swaen. (https://www.hetbrouwdok.nl/witteswaen.html)
Hierbij willen we ook graag even stilstaan bij het zware bestaan van onze gezagvoerder Gerard. Hij moet al constant bier proeven om de kwaliteit hoog te houden, een last die hij als directeur draagt. Daarnaast werd hem ook meerdere proeven van de Hotdok en de hamburger voorgeschoteld. Gerard weet als geen ander: de keuzes die je maakt in het leven bepalen uiteindelijk je lot. De arme stakker. Mensen die het ook zo met Gerard te doen hebben kunnen een donatie doen in onze fooienpot. Wij dragen er zorg voor dat het op de juiste plek terecht komt. (https://www.hetbrouwdok.nl/blogs/dokblog/0104-een-kapitein-en-zijn-dromen/)
Het Brouwdok Expeditie Uruguay Ons vierde expeditie bier: de Uruguay, een American Amber Ale met Yerba Mate Expeditie Uruguay Bitterzoet en licht In Uruguay zagen we hoe belangrijk broederschap is. Kunnen we onderschrijven. Ook wij zien het belang en de waarde van goed gezelschap. Yerba Mate Tijdens onze wereldse Expeditie meerden we af in Uruguay, om daar te ontdekken dat yerba mate, gedronken uit een kalebas, een centrale rol speelt in het sociale leven van Uruguayanen. Een legende verhaalt dat Yerba Mate een gift van de goden was, nadat een man de levens van twee godinnen redde. Reden genoeg voor ons om er een bier mee te maken. We brouwden een bitterzoete amber met deze traditionele plant, die een specifiek aroma en smaak meegeeft aan het bier. 5,5 procent alcohol. Lees het Expeditie Logboek op: www.hetbrouwdok.nl/blogs/expeditie (https://www.hetbrouwdok.nl/expeditie-uruguay.html)
Ik proefde de yerba mate niet, maar ik weet ook niet hoe dat zo moeten smaken trouwens...
Yerba mate is een thee-achtige drank die vooral in Argentinië, Uruguay, Paraguay en het zuiden van Brazilië wordt gedronken. 'Yerba' staat voor de thee/kruidenblaadjes, 'mate' is de drinkkop (kalebas) waaruit men de yerba, overgoten met heet water, drinkt door middel van een 'bombilla' (filterrietje). Het wordt gebrouwen uit de gedroogde bladeren en takjes van de groen blijvende boom 'Ilex paraguarensis'. De plant wordt geteeld en verwerkt vooral in Zuid-Amerika, meer in het bijzonder in Noord-Argentinië (Corrientes, Misiones), Paraguay, Uruguay en Zuid-Brazilië (Rio Grande do Sul, Santa Catarina Paraná en Mato Grosso do Sul). (https://www.yerbamate-thee.nl/wat-is-yerba-mate)
Yerba groeit wild of is geplant in de sub-tropische jungle of in commerciële plantages. Van de commerciële plantages zijn sommige met de hand geplant en geoogst, terwijl anderen zijn geplant door machines en worden geoogst door machine... Yerba mate heeft zijn naam te danken aan de traditionele kop (mate) waaruit de yerba (thee) wordt gedronken. Deze drinkkop was vroeger een versierde, gedroogde kalebas, maar ze worden tegenwoordig van alle mogelijke materialen gemaakt. In Zuid-Amerika wordt het nog steeds uit de speciale mate kop gedronken, waarbij men de thee opzuigt door een metalen of houten rietje (bombilla). Het drinken van yerba mate is in Zuid-Amerika net zo'n gewoonte als het gebruik van koffie en thee in de rest van de wereld. In tegenstelling tot de koffie of thee, echter, is mate voedzaam, vol vitaminen, mineralen en anti-oxidanten. Het bevat o.a. mateïne, de mildere variant van cafeïne. Bij koud weer wordt de drank warm geserveerd, met warm weer wordt het water vaak vervangen door limonade en dus koud gedronken (tereré). Kinderen drinken de yerba vaak met limonade. Het drinken van yerba mate wordt beschouwd als een teken van vriendschap en is een uiterst sociaal en vriendschappelijk gebeuren. De mate wordt gedronken met familie of goede vrienden. Wanneer iemand je aanbiedt hun yerba mate te delen, moet dit worden opgevat als het grootst mogelijke compliment en ontvangen worden met grote waardering. (https://www.yerbamate-thee.nl/wat-is-yerba-mate)
Yerba mate or yerba-maté[1] (Ilex paraguariensis; from Spanish [ˈʝeɾβa ˈmate]; Portuguese: erva-mate, Portuguese pronunciation: [ˈɛɾvɐ ˈmatɨ] or [ˈɛhvɐ ˈmatʃi]; Guarani: ka'a, IPA: [kaʔa]) is a plant species of the holly genus Ilex native to South America.[2] It was named by the French botanist Augustin Saint-Hilaire.[3] The indigenous Guaraní and some Tupí communities (whose territory covered present-day Paraguay) first cultivated and used yerba mate prior to European colonization of the Americas. Its consumption was exclusive to the natives of only two regions of the territory that today is Paraguay, more specifically the departments of Amambay and Alto Paraná.[4][5] Only after the Jesuits discovered its commercialization potential, that it became widespread throughout the province and even to others in the Spanish Crown.[5] The leaves of the plant are steeped in hot water to make a beverage known as mate. Brewed cold, it is used to make tereré. Both the plant and the beverage contain caffeine. Mate is traditionally consumed in central and southern regions of South America, primarily in Paraguay, as well as in Argentina, Uruguay, southern and central-western Brazil, the Gran Chaco of Bolivia, and southern Chile.[6] It has also become popular in the Druze and Alawite community in the Levant, especially in Syria and Lebanon, where it is imported from Paraguay and Argentina, thanks to 19th-century Syrian immigrants from Argentina.[7] Yerba mate can now be found worldwide in various energy drinks as well as being sold as a bottled or canned iced tea..... The name given to the plant in the Guaraní, language of the indigenous people who first used mate, is ka'a, which has the same meaning as "herb".[citation needed] Congonha, in Portuguese, is derived from the Tupi expression, meaning something like "what keeps us alive", but a term rarely used nowadays. Mate is from the Quechua mati,[8] a word that means "container for a drink" and "infusion of an herb", as well as "gourd".[9] The word mate is used in modern Portuguese and Spanish. The pronunciation of yerba mate in Spanish is [ˈʒeɾβa ˈmate].[8] The accent on the word mate is on the first syllable.[8] The word hierba is Spanish for "herb", where the initial "h" is silent; yerba is a variant spelling of hierba used throughout Latin America.[10] Yerba may be understood as "herb" but also as "grass" or "weed". In Argentina, yerba refers exclusively to the yerba mate plant.[10] Yerba mate, therefore, originally translated literally as the "gourd herb", i.e. the herb one drinks from a gourd.[citation needed] (https://en.wikipedia.org/wiki/Yerba_mate)
Pier Gerlofs Donia werd rond 1480 geboren in Kimswerd, een dorpje in de buurt van Harlingen, als zoon van een boer. Volgens de legenden was hij maar liefst 2,15 meter lang en kon hij – maar de verhalen zijn vermoedelijk overdreven – met één hand een ploeg optillen. Aanvankelijk wilde de boerenzoon niets te maken hebben met de strijd die om het gebied gevoerd werd. Dat veranderde toen Saksische huurlingen zijn boerderij in brand staken. Zijn vrouw en ook enkele van Pier’s familieleden kwamen hierbij om het leven. Samen met enkele kompanen richtte hij toen een bende op: de Arumer Zwarte Hoop. Grutte Pier werd aanvoerder van de bende. Op de Zuiderzee ging hij met zijn manschappen de strijd aan tegen de Hollanders, die de Saksische troepen naar Friesland hadden gestuurd om het gebied te veroveren. Schepen werden veroverd en steden werden geplunderd. Volgens de overlevering liet de opstandelingenleider gevangenen een rijmpje opzeggen om te achterhalen of hij met Friezen van doen had of niet: “Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries” Dit betekent zoveel als: “Boter, roggebrood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan is geen echte Fries”. Wie de zin niet overtuigend genoeg uitsprak, werd onherroepelijk gedood. De Friezen beschouwden Grutte Pier als een ware vrijheidsheld. De Hollanders zagen dat heel anders. Die beschouwden de Fries als een ordinaire piraat. (https://historiek.net/grutte-pier-friese-vrijheidsstrijder/69611/)
Joure,
Joure is een oud dorpje in het zuidelijke deel van de provincie Friesland. Joure is de hoofdplaats van de gemeente De Fryske Marren waar ook dorpen als Bakhuizen, Sloten, Lemmer en Rottum deel van uitmaken Joure is ontstaan bovenop een zandrug naast het naast het dorp Westermeer. In de vorige eeuw werd Westermeer onderdeel van het dorp Joure. De middeleeuwse kerktoren van Westermeer is nog steeds goed zichtbaar in het straatbeeld van Joure. Joure niet lang na het ontstaan uit tot een groot dorp dat al in 1466 het recht op een weekmarkt kreeg. Later verwierf het ook het recht op het hebben van een jaarmarkt. Deze markt wordt al sinds 1482 jaarlijks in het dorp gehouden op de vierde donderdag van september. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/joure/)
Joure (Fries: De Jouwer) is een plaats in de Nederlandse provincie Friesland en de hoofdplaats van de gemeente De Friese Meren.... Inwoners van Joure worden Jousters genoemd. In de volksmond worden ze ook wel "Jouster Keallepoaten" genoemd, naar de Friese keallepoat (kalfspoot), een koekoffer dat de voorouders brachten aan de watergeest, uit dank dat hij hun land zoveel water had toebedacht. De keallepoat bestaat uit twee langwerpige koeken die naast en tegen elkaar aan worden gebakken en daardoor op kalfspoten lijken. Ze worden gemaakt van roggebloem, honing en verschillende kruiden.[2]... Joure is van oudsher geen stad, maar wel te groot om een dorp te worden genoemd. Naar Oud-Friese traditie wordt zo'n plaats een vlecke genoemd. Over de oorsprong van de naam Joure, of De Jouwer, zijn verschillende theorieën. Veelal wordt gedacht dat het van het Friese woord Hjouwer komt, dat haver betekent.[3][4] De naam van Joure is verder onlosmakelijk verbonden met Douwe Egberts. In 1753 begon de vader van Douwe Egberts, Egbert Douwes, aan de Midstraat in Joure een zaak in koloniale waren, die is uitgegroeid tot de bekende koffiebrander. Jarenlang zat er nog een DE-winkel aan de Midstraat. Deze is op 24 oktober 2014 gesloten. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Joure)
Douwe Egberts (of DE) is een Nederlandse onderneming die koffie, thee en andere levensmiddelen verwerkt en verhandelt. Het bedrijf werd opgericht in 1753. In 1978 is het bedrijf na een aantal stappen uiteindelijk volledig in handen gekomen van het Amerikaanse bedrijf Sara Lee. Medio 2012 werd het bedrijf verzelfstandigd onder de naam D.E. Master Blenders 1753 NV. Eind 2019 fuseerde het met Peet's Coffee en de twee gaan verder onder de nieuwe naam JDE Peet's.... Douwe Egberts is ontstaan toen Egbert Douwes en zijn vrouw Akke Thysses van zijn geboortedorp Idskenhuizen naar het nabijgelegen Joure verhuisden om daar op 11 maart 1753 een "winkel in koloniale waren" te beginnen. Douwes en zijn vrouw verkochten artikelen die 'tot de genoegens van het dagelijks leven behoren', waaronder ook kruidenierswaren, chocolade en zuidvruchten. In 1780 werd het bedrijf overgedragen aan zoon Douwe Egberts (1755-1806) - wiens naam het bedrijf nog steeds draagt - en diens vrouw Ymke Jacobs Visser. DE hield zich bezig met de bewerking en het meleren van koffie, thee en tabak. Onder leiding van zoon Douwe Egberts werd het bedrijf uitgebreid buiten de stadsgrenzen van Joure. Daarmee werd hij niet alleen de naamgever, maar ook de grondlegger van de expansie van het bedrijf. Na het overlijden van Egberts in 1806 werd het bedrijf voortgezet door zijn tweede vrouw Lysbeth Mintjes. In 1919 werd, vanwege de centrale ligging in Nederland, in Utrecht een tweede vestiging geopend, die na tien jaar moest worden uitgebreid. Daar er ter plaatse geen ruimte was moest het bedrijf binnen de stad verhuizen van de Catharijnekade naar de Merwedekade (nu: Keulsekade), waar het heden ten dage nog steeds gevestigd is.[1] Douwe Egberts is verantwoordelijk voor het aanplanten van de Haulsterbossen. De bomen zijn eind jaren 40 aangeplant en het hout diende als grondstof voor de productie van lucifers. Na de Tweede Wereldoorlog begon het bedrijf aan de internationale expansie door vestigingen te openen in Frankrijk, Spanje en Denemarken, en vanaf 1948 ook in België.... In mei 2014 maakten D.E Master Blenders 1753 en het Amerikaanse Mondelēz bekend hun koffieactiviteiten te willen samenvoegen.[8] Mondelez maakt gebruik van de merknamen Jacobs en Carte Noire en behaalde een omzet van € 2,9 miljard.[8] De combinatie wordt het grootste koffiebedrijf ter wereld en zal verdergaan onder de naam Jacobs Douwe Egberts. JAB wordt voor 51% eigenaar van de joint venture en Mondelez krijgt met 49% een minderheidsbelang.[8] Mondelez ontvangt verder nog € 3,6 miljard voor zijn inbreng.[8] Op 5 mei 2015 werd toestemming gekregen van de Europese Commissie, op voorwaarde dat Mondelēz haar Carte Noire-activiteiten in de Europese Economische Ruimte afstoot, dat Douwe Egberts haar Merrild-activiteiten verkoopt en dat Douwe Egberts haar Senseo-merk in Oostenrijk in licentie geeft.[9] ... In december 2019 maakte JAB bekend zijn twee koffiebedrijven Peet's Coffee en Jacobs Douwe Egberts samen te voegen.[10] De twee gaan samen onder de nieuwe naam JDE Peet's. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Douwe_Egberts)
Het bedrijf is voornamelijk actief met koffie en thee die worden verkocht onder zo’n 50 merknamen. Enkele bekende zijn de koffiemerken Jacobs, Senseo, L’Or, Douwe Egberts en Tassimo en het theemerk Pickwick. (https://nl.wikipedia.org/wiki/JDE_Peet%27s)
De Witte Os vind je aan de Midstraat 97, en is een museumpje op zich. Een bezoek aan De Witte Os is gratis. Vanuit de winkel kun je doorlopen naar de balie van museum Joure. Daar kun je een kaartje kopen voor de rest van het museum, waar je het hele verhaal van Douwe Egberts beleeft. De openingstijden van De Witte Os zijn normaal gesproken gelijk aan de openingstijden van het museum.... In 1871 kocht de firma Weduwe Douwe Egberts Zoon het pand aan als grossierswinkel voor koloniale waren. De inrichting, blauwe plafondbalken, kalken muren en de houten vloer laten zien hoe het er destijds uitzag. De winkel werd in 1881 ernstig beschadigd door een brand in het centrum van Joure, maar is daarna gelukkig weer hersteld. In de decennia die volgenden groeide Douwe Egberts vanuit de Midstraat uit tot het huidige wereldconcern. (https://www.joure.nl/zien/museumwinkel-de-witte-os/) Middenin winkelstraat de Midstraat staat de oudste en waarschijnlijk bekendste Douwe Egberts winkel van het land: De Witte Os. Als je binnenstapt is het alsof je terug in de tijd gaat. Ruik, proef en bekijk de koloniale waren van weleer. Nog altijd gaan er ouderwetse artikelen over de toonbank. Van thee en versgebrande koffie tot ouderwetse snoepjes en zelfs snuiftabak.(https://www.museumjoure.nl/algemeen-2/museumwinkels/)
Toen we op terrasje zaten in de zon bestelde ik een koffie. In Joure van DE drink je immers koffie. Het was van Pelican.
Pelican Rouge is brought to you by Selecta. (https://www.pelicanrouge.com/#) Met de koffie van Pelican Rouge bied je jouw gasten en bezoekers een kop koffie die past bij de beleving van je horecazaak. Met goede koffie komen gasten zeker terug. Om je te kunnen onderscheiden bij jou in de omgeving, bieden wij top kwaliteit koffies in maar liefst drie verschillende collecties. Of dat nu gaat om een Single Estate, dubbel gecertificeerde duurzame blend of een klassieke smaak. (https://www.selectavending.nl/koffie-concepten/pelican-rouge/pelican-rouge-horeca/) Selecta is de Europees marktleider op het gebied van koffie concepten. Verspreid over 16 landen in Europa worden dagelijks 12 miljoen mensen voorzien van heerlijke koffie op het werk, onderweg en in de horeca. (https://www.selectavending.nl/over-selecta/over-ons/)
Selecta Group is a European unattended self-service retailer founded in 1957 in Murten, Switzerland. The company provides coffee and convenience foods in the workplace and public spaces. It is headquartered in Cham, Switzerland. In 2019, the company had approximately 10,000 employees and generated approximately €1.6 billion in revenue.[2] (https://en.wikipedia.org/wiki/Selecta_(company))
Okee dus ik rijd helemaal naar Joure om daar koffie van een ander te drinken!?? Maar het wordt nog leuker. We bezochten er hetkofiemuseum en daar kun je zelf theezakjes maken door er losse thee op een papiertje te leggen en vast te nieten. Die losse thee werd bij de balie gemaakt door theezakjes open te knippen...
Museum Joure is een verrassend maakmuseum in het centrum van Joure. Beroemd op het monumentale industrieterreintje zijn de eerste fabriek van Douwe Egberts en D.E winkel De Witte Os. Maar ook de fotogenieke Metaalfabriek, Klaas Gubbels’ imposante koffiekunstwerk, de authentieke Drukkerij en Friese Klokkenmakerij zijn bijzonder. Beleef de passie voor het maken – en maak mee! (https://www.museumjoure.nl/)
Er is ook bier:
Over Brouwerij VELO De brouwerij is opgericht in 2017 te Joure, maar hiervoor zijn al veel plannen aan vooraf gegaan. De bieren die het assortiment te bieden hebben zijn vaak het product van een praatje tijdens een rondje koersen door het Friese landschap. Als echte fietsliefhebbers konden we dan ook niet anders dan de brouwerij hiernaar te benoemen: Brouwerij VELO (http://www.brouwerijvelo.nl/#Over)
Jouster Bierbrouwerij Brouwerij Opgericht: 2018 De Jouster Bierbrouwerij is opgericht halverwege 2018. De brouwerij is gevestigd in een markant, oud pandje in het centrum van oud Joure. Het is daarmee de enige bierbrouwerij van het van origine ambachtsdorp Joure. Wat begon als een interessante "thuishobby" groeide uit tot plannen voor een commerciële, kleine brouwerij. In de brouwerij worden diverse soorten bovengistende biersoorten gebrouwen, geheel volgens eigen recept. De bieren worden onder de naam "Van Baerdt" op de markt gebracht. De naam Van Baerdt bier is gekozen in verband met de sterke band die de naam van Baerdt heeft met Joure. De naam is afkomstig van de voormalig Grietman (burgemeester) van de toenmalige gemeente Haskerland: Hobbe van Baerdt (1615-1650). Hobbe van Baerdt heeft zich o.a. hard ingezet om een aansprekende toren met kerk in Joure te krijgen. Deze kerk staat sinds 1644 in het centrum van Joure en staat bekend als de Hobbe van Baerdtkerk. Tijdens de bouw van de kerk bleek dat de bodem van de schatkist snel in zicht kwam. Om de kerk af te kunnen bouwen en in te kunnen richten, werd er door Hobbe van Baerdt belasting geheven op fusten/tonnen bier die in Joure werden geproduceerd. Door deze belasting kon de markante kerk worden afgebouwd en ingericht. Voldoende reden voor de Jouster Bierbrouwerij om Hobbe van Baerdt postuum te eren. (https://www.nederlandsebiercultuur.nl/databank/brouwerij?brouwerij_id=2208)
De Jouster Bierbrouwerij heeft haar levenslicht halverwege 2018 gezien. De brouwerij is gevestigd in een markant, oud pandje in het centrum van oud Joure. Het is daarmee de enige bierbrouwerij van het van origine ambachtsdorp Joure. ... De naam Van Baerdt bier is gekozen in verband met de sterke band die de naam van Baerdt heeft met Joure. De naam is afkomstig van de voormalig Grietman (burgermeester) van de toenmalige gemeente Haskerland; Hobbe van Baerdt (1615 – 1650). Hobbe van Baerdt heeft zich bijvoorbeeld hard ingezet om een aansprekende toren met kerk in Joure te krijgen. Deze kerk staat sinds 1644 in het centrum van Joure en staat bekend als de Hobbe van Baerdtkerk. Tijdens de bouw van de kerk bleek dat de bodem van de schatkist snel in zicht kwam. Om de kerk af te kunnen bouwen en in te kunnen richten, werd er door Hobbe van Baerdt belasting geheven op fusten / tonnen bier welke in Joure werden geproduceerd… Door deze belasting kon de markante kerk worden afgebouwd en ingericht. Voldoende reden om Hobbe van Baerdt postuum te eren. Dat er in Joure altijd al een link is geweest met bier bewijst een oude straatnaam “brouwerssteeg” (steeg naast het pand waar nu Café de Stam is gevestigd). Verder werd Joure in 1600 – 1800 geroemd voor de prima kwaliteit hop die op de zandgronden van Joure werd verbouwd. (https://www.jousterbrouwerij.nl/brouwerij/)
Ik heb ze niet gezien in de winkel of slijterij helaas.
Lemmer
Lemmer (Fries: De Lemmer) is een plaats in de gemeente De Friese Meren (voorheen Lemsterland) in de provincie Friesland. Lemmer ligt aan het IJsselmeer en de Friese meren en is een van Friesland bekendste watersportplaatsen. In de zomermaanden is Lemmer een drukke badplaats en trekt behalve toeristen ook veel mensen uit omliggende plaatsen zoals Emmeloord, Urk, Joure aan die de vele terrassen opzoeken. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Lemmer)
Lemmer is een prachtig dorp in het zuidwestelijke deel van Friesland het dorp ligt in de gemeente Fryske Marren. Lemmer is één van de populairste watersportplaatsen in Friesland dit door zijn ligging aan de Friese meren en aan het IJsselmeer. Lemmer is een oud dorp dat al in de dertiende eeuw wordt genoemd in de geschiedenisboekjes. Indertijd had men het nog over Lenna. Door de ligging van Lemmer aan de voormalige Zuiderzee groeide het dorp als snel uit tot een belangrijke handelspost maar was ook kwetsbaar. Het dorp is in de loop der eeuwen meerdere malen in Hollandse handen geweest. Het dorp is tevens in handen geweest van de Bourgondiers, de Spanjaarden en de Engelsen. Later werd Lemmer één van de belangrijkste vissersdorpen van Nederland. Het dorp had een vloot van bijna 150 vissersboten. Met de komst van de afsluitdijk kwam hier een einde aan. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/lemmer/)
Lemmer wordt in het begin van de 14e eeuw genoemd, maar nog eerder, in 1228, komt het onder de naam Lenna voor onder de stukken van de bisschop van het bisdom Utrecht (Rooms-Katholieke Kerk). Er kan waarschijnlijk een verband worden gelegd met de naam Lammerbroeke. Deze naam komt in 1165 voor, als een eerdere vorm van Lemsterhoek, een kleine vestiging iets ten westen van het tegenwoordige Lemmer, die omstreeks 1400 door de Hollanders verwoest werd. Er volgde geen herbouw, maar de plek en de naam zijn nog steeds bekend, vooral bij schippers en vissers. Ook zijn er oudere namen bekend, waaronder Lyamer. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Lemmer)
Kleine Beer is een bierbrouwerij uit Lemmer (Nederland) die is opgericht in 2013. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/lemmer/kleine-beer)
Kleine Beer Brouwerij postbus 188 8530 AD Lemmer (https://kleinebeerbrouwerij.nl/over-ons/)
De brouwerij is vernoemd naar de naam van de brouwer: Beersma, bijgenaamd Beertje, terwijl ook het Engelse woord voor bier (beer) in de naam van de brouwerij is verwerkt. De brouwerij is gevestigd in het woonhuis van de brouwer. De brouwerij wordt gerund met Marcel Top, werkzaam als kok in The British Pub. Bernd is werkzaam in de IT. In 2014 werd er 3 of 4 keer per weekend gebrouwen. In 2016 verhuist Bernd naar een woonboerderij in Spanga, in de naaste omgeving Lemmer. De mogelijkheden voor de brouwerij zijn hier vele malen groter dan de woonwijk waar hij eerst was gevestigd. In 2017 wordt hier ook een hoptuin aangelegd. De bieren worden ontwikkeld in de eigen brouwerij, maar de grotere batches worden elders gebrouwen. Tot 2019 is veelvuldig gebrouwen bij Admiraals Brouwerij en de Sallandse Landbier Brouwerij, daarna voornamelijk bij Het Brouwdok en Rock City Beers. Met Rock City Beers zijn in de loop der jaren meerdere collaboration brews gemaakt. (https://www.nederlandsebiercultuur.nl/databank/brouwerij?brouwerij_id=1230)
De Beer uit Lemmer is een blond bier van hoge gisting. Het kenmerkt zich door een frisse afdronk met tonen van citrus en een tikje koriander. (https://kleinebeerbrouwerij.nl/onze-bieren/beer-uit-lemmer/) Verder kwam ik toevallig een KRMLZSTT tegen. Het is blijkbaar nieuw om klinkers maar weg te laten.
KRML ZSTT Gebrouwen bij: - Het Brouwdok Gebrouwen in samenwerking met Ulco de Jong, Gerard Ypenga en Bernd Beersma Beschrijving Alcoholpercentage 8.1% EBC 78 EBU 36 Grondstoffen Gebrouwen met waddenzout (https://www.nederlandsebiercultuur.nl/databank/bier?bier_id=13990&task=display&controller=beer&view=beer&option=com_senb&59bfc29280f3c302964c5ba3b46f415f=1) Het smaakt eigenlijk niet. Alsof je een mierzoet karameldrankje drinkt. Iets als Tjolk Karamel. Niet dat dat bestond... Na een tijdje neemt de aversie af en is het wel te hachelen. Maar aanraden zou ik het niet doen. Te zoet.
Tjolk is een zuiveldrank voor de jeugd. Het merk werd in 1977 in Nederland op de markt gebracht. Het had toen de reclameslogan "Tjolk is lekker, overal en altijd!".[1] Begin jaren negentig verdween Tjolk van het toneel. Het werd geproduceerd door Riedel. De oorspronkelijke naam van Tjolk was Sjolk, maar bierfabrikant Skol vond dat te veel lijken op zijn eigen naam en dwong via een rechtszaak af dat de naam werd veranderd. Later stapte Tjolk zelf naar de rechter om naamswijziging te eisen van Choq, een concurrerend chocoladedrankje. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Tjolk)
Het logo van de Kleine Beer Brouwerij doet me denken aan de beer van DJ Paul Elstak.
Paul Roger Elstak, artiestennaam: DJ Paul Elstak, (Den Haag, 14 januari 1966) is een Nederlands hardcore-dj, producer en labeleigenaar. Hij verwierf landelijke bekendheid door zijn happy-hardcorehits uit 1995 en 1996.... In 1991 scoort Elstak samen met Rob Fabrie (Waxweazle / Headbanger) met de groep Holy Noise een toptienhit met het nummer James Brown is still alive, een reactie op het nummer James Brown is Dead van L.A. Style. Hij specialiseert zich in de opkomende stroming van de hardcore house met de kenmerkende keiharde beats. In 1992 richt hij, inmiddels woonachtig in Rotterdam, het eerste hardcorelabel in Nederland, Rotterdam Records op. Met dit label behaalt hij met de single Poing! van Rotterdam Termination Source de tweede plaats in de Nederlandse Top 40. De maker van Poing!, Maurice Steenbergen werd later als creative director verantwoordelijk voor de happy hardcore videoclips van Elstak. Door de toename van het aantal hardcorefeesten en de toegenomen populariteit van het genre behoort Elstak tot de bekendste diskjockeys van de hardcorescene naast onder meer DJ Rob, DJ Ruffneck en DJ Dano en treedt op in binnen- en buitenland.... Met de opkomst vanaf eind 1994 van de nieuwe stroming happy hardcore met snelle vrolijke melodielijnen en zang, wordt een radiovriendelijke variant toegankelijk voor het grote publiek en scoort Elstak in dit genre een aantal hits. In maart 1995 brengt hij in samenwerking met Koen Groeneveld, Addy van der Zwan en Jan Voermans (dit trio is samen bekend als de Klubbheads) de single Life Is Like A Dance uit die de top tien behaalt. In dat jaar formeert hij ook een nieuwe groep met een zangeres, rapper en danseressen. De rapper wordt MC Irvin, een bekende MC op hardcore feesten. Als zangeres wordt de student en fotomodel Saskia de Geus gevonden die hierdoor als zangeres bekend wordt onder de naam Shaydie[1]. Ze wordt aanvankelijk als danseres bij de groep gehaald, maar al snel wordt ze de leadzangeres en het boegbeeld in de videoclips. De opvolger van het nummer Life Is Like A Dance wordt Luv U More, een cover van het nummer Love U More van de Engelse band Sunscreem. Het nummer behaalt de 2e plaats in de Nederlandse Top 40. Door de oprichting van de muziekzender TMF op 1 juni 1995 kwam er veel meer exposure voor zijn videoclips op de televisie en de groep trad frequent op in discotheken in Nederland. In september 1995 komt de derde single uit, Rainbow in the Sky, die de derde plaats in de hitparade behaalt. Hierna volgt een tweede plaats voor het nummer Don't Leave Me Alone. In april 1996 behaalt de single The Promised Land de 3e plaats in de Nederlandse Top 40. De bijbehorende videoclip duurt acht minuten en was de tot dan toe duurste productie ooit gemaakt door een Nederlandse artiest. De half miljoen gulden werd mede gefinancierd door de sponsor Pepsi. Een jaar later volgt het verzamelalbum May The Forze Be With You met al zijn grote happy hardcorehits plus wat nummers die niet op single verschenen, zoals Musica Rave en 4 Steps in Hardcore. Van het album May The Forze Be With You verscheen tevens een separate Hardcore Edition. Na de hit Rave on blijven successen in het genre uit. De markt is verzadigd geraakt door releases en meer groepen en producenten. In 1996 verlaat Shaydie de groep en wordt opgevolgd door Lindsay. De eerste single Rave On, behaalt nog wel de top 10, maar de opvolgers Unity en Get This Place worden geen grote hits meer. Elstak beëindigt daarop zijn activiteiten in de happy hardcore en richt zich enkel nog op de productie van hardcore en het opzetten van een eigen kledinglijn. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Paul_Elstak)
Makkum
Makkum ligt in de provincie Friesland, behoort tot de gemeente Sùdwest- Fryslân en heeft 3625 inwoners. De dorpskern ligt aan het IJsselmeer, de melkvaart en de Groote Zijlroede. Makkum komt omstreeks het jaar 1000 voor, het heet dan Maggenheim. Makkum ontstaat als boerendorp op een terp, deze terp vinden we nu ten noorden van Makkum bij het huidige Tsjerkebuorren. De handelsnederzetting ontstond zuidelijker waar de Grote Zijlroede uitmondde in de Zuiderzee. Statum en het terpdorp Makkum voegden samen, twee vaarwegen zijn beslissend geweest voor de groei van de kustplaats. De grote Zijlroede splitste nabij de kust in twee armen waardoor veel kaderuimte ontstond. De Grote Zijlroede verbond Makkum met het achterland van Friesland, met name Bolsward. In de zuidelijke monding werd een sluis (Zijl) gebouwd, de sluis was als schutsluis belangrijk voor het verkeer en als spuisluis om het overtollige water uit het achterland te spuien. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/makkum/)
Makkum staat bekend om haar Makkumer aardewerk. Makkum lag aan de Zuiderzee, de grote binnenzee die tot de sluiting van de Afsluitdijk (1932) op de plaats lag van wat nu IJsselmeer heet. De inwoners van Makkum leefden vroeger van de visserij, tegenwoordig is het toerisme een belangrijke bron van inkomsten voor Makkum. Makkum ligt in de gemeente Súdwest-Fryslân, in Friesland. Tot 2011 viel Makkum nog onder de voormalige gemeente Wonseradeel. (https://www.makkum.nl/)
Makkum is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten zuiden van Zurich en ten westen van Bolsward, tussen Idsegahuizum, Wons en Cornwerd. De dorpskern ligt aan het IJsselmeer, de Melkvaart en de Groote Zijlroede. Het dorp kent faam mede door het Makkumer Aardewerk. Makkum staat daarnaast bekend als watersportplaats en om het historische centrum. Het dorp heeft een stedelijke structuur maar wordt meestal een dorp genoemd. In 2021 telde het dorp 3.605 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen De Weeren (deels) en Engwier. ... Het dorp Makkum was ontstaan op een terp en was een boerendorp. Iets zuidelijk was een andere nederzetting ontstaan, Statum geheten. Statum groeide langs de plek waar de Groote Zijlroede uitmondde in de Zuiderzee als de grotere handelsplaats. Toch groeide ook Makkum mee. De twee zijn uiteindelijk samengegroeid, waarbij Makkum de naamgever werd van de plaats. De oudste vermelding van Makkum dateert uit de 10e eeuw. Een monnik van het Duitse klooster Fulda benoemde het in het Hoogduits van een kopie uit 944 als Maggenheim. In de 13e eeuw werd de plaats vermeld als Mackengum, in 1379 als Mackinghe en in 1482 als Mackum. De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat het een woonplaats (heem/um) van de persoon Maggo of Makko was. De plaats werd ook wel aangeschreven als Makkum op it strân (Makkum op het strand) en Makkum oan see (Makkum aan Zee). Dit was ter onderscheiding van de buurtschap Makkum wat verderop, die ook wel Makkum op it lân wordt genoemd, dat Makkum op het land betekent. Ook eventueel ter onderscheiding van Makkinga. In de middeleeuwen had Makkum de bijnaam "Poort naar de Zuiderzee".[2] Dit was te danken aan de door een kloosterorde aangelegde sluizen waaraan de plaats zich ontwikkelde. ,,, Het wapen van Makkum toont een zeemeermin van goud, met in de rechterhand een naar rechts zeilend schip en in de linkerhand een kalkoven. ... Een deel van Makkum is een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Makkum telt ruim 50 rijksmonumenten. Makkum heeft een stedelijke structuur die dateert uit de 17e eeuw. Vooral bij de sluis bevinden zich monumentale koopmanshuizen. Noemenswaardig zijn verder het voormalig waaggebouw en de aardewerkfabriek Koninklijke Tichelaar Makkum. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Makkum_(dorp))
Firma Tichelaar uit Makum is bekend van het legendarische filmpje:
Omroep Maxim trekt ten strijde. Tegen de tragische existentiële leegte die meer en meer bezit neemt van Nederland en de groeiende groep liefhebbers van eenheidsworst. Omroep Maxim gaat voor originaliteit en distantieert zich hierin nadrukkelijk van de smaak van het ‘grote publiek’. Met een heel eigen, radicaal vrijzinnige visie over wat de publieke omroep kan bijdragen aan de smaak van Nederland. Gelukkig biedt de VPRO ruimte aan deze tegendraadse splinteromroep voor fijnproevers. ‘Het grote publiek wordt vriendelijk doch dringend aangeraden om vooral niet te kijken naar Omroep Maxim’, aldus oprichter Maxim Hartman. (https://www.vpro.nl/programmas/omroep-maxim.html?currentPage=0)
In 2012 ging het hilarisch filmpje Omroep Maxim: ‘Meneer Mandje' viraal. Hierin werd de eigenaar van een antiekwinkel door presentator Maxim Hartman steeds gevraagd zijn verhaal kort te houden over een aardewerken mandje van Makkum. Via social media van Paleis Het Loo is een filmpje van een ander, veel ouder mandje online gegaan: het bloemenmandje van prinses Mary Stuart II. (https://www.delftsaardewerk.nl/verdiepen/6779-het-echte-bloemenmandje-uit-omroep-maxim-meneer-mandje)
Moddergat
Moddergat (Fries: Moddergat) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten noordoosten van Nes en Oosternijkerk, ten noordwesten van Lioessens en ten westen van Paesens. De dorpskern ligt aan de zeedijk van de Waddenzee. Het dorp vormt samen met het dorp Paesens één gemeenschap, onder de naam Paesens-Moddergat. De twee dorpen werden aanvankelijk gescheiden door het water de Paesens; oorspronkelijk een zeeslenk die uitmondde in de Waddenzee. Het water loopt anno 2019 dood op de nieuwbouw van het dubbeldorp. De scheiding tussen de twee dorpen wordt in de nieuwbouw gevormd door de straten Kokentún en De Wiel, waarbij de Kokentún in Paesens is gelegen en De Wiel in Moddergat. De centrale weg van Moddergat is de Zeeweg. Het dorp ligt deels niet meer direct aan de Waddenzee maar kent een buitendijksgebied; de Paesenserpolder. In 2021 telde het dorp Moddergat 225 inwoners. ... Het dorp is in de 18e eeuw ontstaan, bij de monding van de zeeslenk, die nogal wat slijk kende. Moddergat werd in 1718 vermeld als Modde gat. Het begon als een satellietnederzetting van het dorp Paesens. Dit was toen al uitgebreid naar het westen toe, en zo besloot men de andere oever van de slenk ook te gaan bewonen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Moddergat)
Moddergat is om verschillende redenen de moeite van het bezoeken waard: de schoonheid van het dorp in het algemeen, het uitzicht op de Waddenzee en het bijzondere verhaal dat het voormalige vissersdorp te vertellen heeft. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/moddergat/)
Het dorp besyaay echt, we zijn erdoorheen gereden.
Sneek,
Sneek (Fries: Snits (Geluidsfragment uitspraak (info / uitleg))) is een stad in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Sneek ligt ten noordoosten van IJlst, ten noordwesten van Joure en Heerenveen, ten zuidwesten van Leeuwarden en ten zuidoosten van Bolsward. Het is de grootste plaats van de gemeente Súdwest-Fryslân en de derde plaats in de provincie Friesland. De stad telde in 2021 33.590 inwoners.[1] Sneek is gelegen bij het Sneekermeer, en is bekend vanwege de historische binnenstad, met onder meer de Waterpoort, en vanwege de Sneekweek. De stad vervult een centrale functie voor de regio Zuidwesthoek en was van augustus 1498 tot maart 1500 de officiële hoofdstad van het gewest Friesland.[2] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Sneek_(stad))
Sneek is ontstaan in de 10e eeuw op een hoger gelegen zandige landtong (Sneek = Ter Snake = op landtong), en is tot ontwikkeling gekomen na de aanleg van de zuidelijke dijk van de Hempolder Scherhem. Daar kruiste deze de vaarweg (in oude documenten Magna Fossa, groot kanaal, genoemd) naar het noorden. Deze vaarweg naar het noorden (Geeuw, Sneeker Oudvaart) was nodig geworden omdat de Middelzee door dichtslibbing verloren was gegaan. In 1295 vond in Sneek een grote stadsbrand plaats, waarbij een deel van de stad verloren ging. Sneek verkreeg vanaf de 13e eeuw diverse stadsrechten, die in 1456 officieel werden vastgelegd. Sneek werd daarmee een van de Friese elf steden. Dit was tevens het begin van een bloeiperiode als handelsstad, die nog tot circa 1550 zou duren. In 1492 werd met de aanleg van een stadsgracht en stadsmuur begonnen. Vanaf die tijd was Sneek de enige ommuurde stad van Friesland. Van de oude Vestingwerken van Sneek resteren thans nog de Waterpoort en het Bolwerk. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Sneek_(stad))
De Sneker Drabbelkoek is een lokale specialiteit, net als de berenburg van Weduwe Joustra. In Sneek spreekt de bevolking een eigen dialect: het Sneekers. Dit dialect is terug te voeren op de Hollandse spreektaal van voor 1600 en behoort tot de Stadsfriese dialecten. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Sneek_(stad))
De drabbelkoek vond ik wat vet en vullend. Het is geen lekker licht koekje, maar zware kost. Net zoals de Weduwe Joustra Beerenburg. Ook die was erg zwaar en heftig.
Weduwe Joustra is een beerenburgmerk, gemaakt door de gelijknamige beerenburgdistilleerderij uit het Friese Sneek.... Toen in 1864 de wijnhandelaar Steven Joustra overleed, moest zijn weduwe Anjenette Joustra-Reinders een andere manier zien te vinden om aan de kost te komen. Dankzij haar contacten met de scheepsbemanning die voor haar huis door de gracht voer, kwam zij in contact met de Oprechte Maag-Kruiden van Hendrik Beerenburg uit Amsterdam. Deze werd door de bemanning in mandkruiken gemengd met jenever en Beerenburg genoemd. Zij begon een stokerij onder de naam Wed. S. Joustra & Zn. om in haar onderhoud te voorzien.[1] Toen Anjenette met pensioen ging, nam haar schoonzoon Jan Huges de zaak over. Deze gaf op zijn beurt het roer in handen van zijn zoon Uko Hendrik Huges, die het aan zijn schoonzoon Jacob Sonnenberg doorgaf. Jacob zette de traditie voort door zijn zoon Jaap Sonnenberg het heft in handen te geven. Tegen die tijd wilden de erfgenamen van Hendrik Beerenburg stoppen met het mengen van de kruiden, en na lang onderhandelen kreeg Jaap Sonnenberg toestemming om een kruidenmengsel samen te stellen dat de Oprechte Maag-Kruiden van dokter Beerenburg zo dicht mogelijk benaderde. Uiteindelijk is dit gelukt, en heeft hij ook het alleenrecht op de naam Beerenburg verworven. Tegenwoordig staat Jaaps dochter Heleen Sonnenberg aan het hoofd van het bedrijf. In juli 2016 ging het moederbedrijf Dirkzwager failliet. Het bedrijf kreeg direct veel reacties van potentiële overnamekandidaten. Uiteindelijk nam Boomsma Distilleerderij Weduwe Joustra over.[2][3] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Weduwe_Joustra)
Klaas-Pieter Majoor, Wietse Nieuwenhuis en Cees Vogelvanger brachten in 2018 hun eerste Sneker bier 'Waterpoartsje' op de markt en hebben sindsdien hard gewerkt om een heuse Sneker stadsbrouwerij te realiseren. De mannen waren dermate trots op de stad dat zij er iets aan terug wilden geven en dat is Stadsbrouwerij Sneek geworden. ... Stadsbrouwerij Sneek is een bierbrouwerij uit Sneek (Nederland) die is opgericht in 2018. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/sneek/sneek-stadsbrouwerij)
Stavoren
In de Friese gemeente Súdwest-Fryslân, de wat oppervlak betreft grootste gemeente van Nederland, ligt Stavoren. Deze voormalige Hanzestad was een belangrijke haven aan de Zuiderzee en behoort tot de Friese elf steden waar de tocht der tochten doorkomt. Voor Stavoren geldt dat het stadsrechten bezat. Toch heeft het plaatsje met amper drieduizend inwoners en een authentieke kleine stadskern veel elementen die het rechtvaardigen om Stavoren op te nemen in onze lijst van mooiste dorpjes. De lange geschiedenis en de ligging aan de oude Zuiderzee hebben ervoor gezorgd dat er tegenwoordig veel monumentale panden in Stavoren te vinden zijn. Er zijn nog tal van sporen terug te vinden van de rijkdom en de importantie die het stadje ooit had. Daarnaast is ook de directe omgeving van fiets- en wandelpaden en natuurlijk de ligging aan het IJsselmeer een reden om Stavoren te bezoeken. (https://www.mooistedorpjes.nl/nederland/friesland/stavoren/)
Stavoren (Fries: Starum; Stavers Stadsfries: Staveren) is een stad in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland, die ligt ten zuidwesten van Hindeloopen en Molkwerum en ten noordwesten van Warns. De stadskern ligt tussen de Warnservaart (die onderdeel is van het Johan Frisokanaal) en het IJsselmeer. Het kent meerdere havens. Stavoren was de eerste Friese gemeenschap en de eerste Nederlandse stad die stadsrechten verkreeg.[2] Stavoren is een voormalige Hanzestad en een van de Friese elf steden. Een bekende sage die zich afspeelt in de stad is die van Het Vrouwtje van Stavoren waarin een verklaring wordt gegeven voor het verval van Stavoren als belangrijke handelsstad tegen het eind van de middeleeuwen toen de stad steeds meer te lijden had van de concurrentie met Amsterdam en Antwerpen. In 2021 telde de stad 965 inwoners. ... Tot 1979 was de officiële naam van de stad Staveren.[3][4] Dat jaar besloot de toenmalige gemeente dat de naam Stavoren bekender, maar vooral herkenbaarder was, en werd de plaatsnaam veranderd. Volgens de Friese oud-burgemeester van Workum en Sneek, Bernhard van Haersma Buma (geboren in Staveren), is de naam Stavoren historisch onjuist. De stad is niet genoemd naar de mythische god Stavo, zoals wordt beweerd. Staveren is de derde naamval meervoud van 'stav' en verwijst naar 'bij de palen', waarbij te denken valt aan de haven of meerpalen.[5] ... De oudste vermelding van Stavoren is in de 11e eeuw, toen de stad op een kopie van een document uit het einde van de 10e eeuw of begin 11e eeuw werd vermeld als Stavron. Op de eigen munten stonden in die eeuw Stavern, Staveron en Staveren. In 1145 werd de naam vermeld als Stauern, in 1245 als Stavoren en in 1474 in het Fries als Starum. De plaatsnaam betekent stapelplaats. In het Oudfries is 'staver' paal[6] en heeft dan een relatie met b.v. het Franse 'étaple' dat in het Nederlands 'stapel' betekent. Dat is van oorsprong een gelatiniseerd Germaans woord: stapula, dat de betekenis heeft van paal. De Latijnse p is in het Nederlands en het Fries een v geworden. Pater werd b.v. vader, piscus werd vis. En zo kon het woord stapel in veel Germaanse toponiemen 'stav' worden. Stavanger in Noorwegen is er ook een voorbeeld van. Daarmee komt de oude naam Staveren beter passend bij de betekenis, dan Stavoren. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Stavoren)
P.S.
Van Haersma Buma werd geboren in de Friese stad Stavoren als zoon van mr. S.M. van Haersma Buma, die daar sinds 1930 burgemeester was. Toen hij zes was, werd zijn vader burgemeester van Wymbritseradeel, maar in het begin van de Tweede Wereldoorlog werd deze vanwege zijn anti-Duitse houding gearresteerd. In 1942 kwam hij om in het concentratiekamp Neuengamme. Bernhard van Haersma Buma doorliep het gymnasium in Sneek en in 1950 ging hij rechten studeren aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Toen hij daar was afgestudeerd begon hij zijn carrière bij het kabinet van de burgemeester van Den Haag en in 1959 werd hij waarnemend chef van het kabinet van de commissaris van de Koningin in Drenthe. Daarnaast was hij ook politiek actief; ... In juni 1962, Van Haersma Buma was toen net 30, werd hij benoemd tot burgemeester van Workum en precies acht jaar later volgde zijn benoeming tot burgemeester van Sneek. Hij zou die functie blijven vervullen tot zijn vervroegd pensioen in juli 1993. Tijdens zijn burgemeesterschap en ook daarna heeft hij meerdere boeken geschreven over historische Friese onderwerpen. Mr. B. van Haersma Buma trouwde in 1959 met mr. drs. Elly van Werkum (1933-2019) die afstudeerde in de rechten en in de Friese taal- en letterkunde. Ze kregen twee dochters en een zoon, Sybrand van Haersma Buma, die later voorzitter van de Tweede Kamerfractie van het CDA werd en sinds 2019 burgemeester van Leeuwarden is. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bernhard_van_Haersma_Buma)
Stavoren is, samen met Bolsward, één van de twee Hanse steden van Friesland. De Hanse is ontstaan in 1356 en was een verbond van handelssteden in Noordwest Europa. De handel vond met name overzee plaats in het gebied van de Oostzee en de Noordzee. Door samen te werken waren de handelsbelangen van de steden beter gewaarborgd. Hierdoor was het in Stavoren een komen en gaan van handelaren, in Stavoren was zelfs de Hamburgse Bierstapel gevestigd, een soort overslagpunt voor bier uit Hamburg bestemd voor andere Nederlandse steden. (https://stavoren.nl/de/evenementen/2130/)
Het vrouwtje van Stavoren of De weduwe van Staveren (Fries: Starum) is een sage die pas in de 19e eeuw zijn huidige vorm kreeg. Een van de versies van de sage vertelt van een rijke koopmansweduwe in Stavoren die woonde in een huis met gouden vloeren en zilveren muren. Ze bezat meer schepen dan alle kooplieden van de stad tezamen en werd met de dag rijker. Ondanks haar enorme rijkdom was ze niet tevreden, ze wilde het kostbaarste bezit dat er te vinden was en stuurde een schipper eropuit om dat te halen. Deze kwam na lang zoeken thuis met een lading graan uit Danzig, dat hem waardevoller dan goud leek. Het vrouwtje zag het niet als het waardevolste dat er bestond. Woedend vroeg ze: "Aan welke zijde heb je het graan ontvangen?" "Aan stuurboordzijde." "Gooi het dan aan bakboordzijde in zee!" Een voorbijganger die dat hoorde zei haar dat niet te doen; zou ze ooit zelf in de bedelstand vervallen, dan zou haar het graan wel goud toeschijnen. Hierop haalde zij de gouden ring van haar vinger en gooide hem met een grote boog in zee. Ze voegde hieraan toe: "Net zomin dat ik deze gouden ring ooit nog terug zal zien, zal ik in de bedelstand vervallen." Op een dag kwam een van haar dienaren naar haar met een gevangen vis, met in de maag van die vis haar eigen gouden ring. Vanaf dat moment keerde haar lot. Ten slotte eindigde zij in grote armoede. ... In 1285 werd Stavoren lid van de Hanze. Aan het eind van de middeleeuwen raakte de stad echter in verval. Een internationaal rondtrekkende sage, gekoppeld aan het vrouwtje van Stavoren, moet dit verval verklaren. De ondergang van de Hanzestad lag in werkelijkheid in de opkomst van steden als Antwerpen en later Amsterdam, aan het eind van de 16e eeuw. De handelsroutes werden omgelegd en de haven verzandde. Bovendien was de haven van Stavoren te klein geworden voor de grote Hollandse schepen. Het Vrouwenzand, een zandplaat in de buurt van Stavoren, is de plek waarvan wordt gezegd dat de kostbare lading in zee is gegooid. Op het zand zou volgens een verhaal een graanachtig gewas groeien, 'ijdel koren' of 'Vrouwenkoren',[1] waarvan in de aren echter geen graankorrels groeien. De sage van het vrouwtje van Stavoren is zeer waarschijnlijk aan het Vrouwenzand gekoppeld toen de naam niet meer begrepen werd. In werkelijkheid heet de zandplaat naar Us leaffrouwe (Onze Lieve Vrouw, Maria), patrones van het klooster Sint Odulfus.[bron?] Dit klooster moet ooit in de buurt van Stavoren hebben gestaan. Het motief van de ring die in de vis terugkeert, is zeer oud en bekend in vele volksverhalen over de hele wereld. Pas na 1800 wordt het in de sage van Stavoren ingebed. Zo nemen de Gebroeders Grimm in het eerste deel van hun Deutsche Sagen (1816) het verhaal tweemaal op, eenmaal zonder en eenmaal met ringmotief (Der Frauensand en Das taube Korn). De moraal van het volksverhaal van het vrouwtje van Stavoren kan in een graag gebruikt Nederlands spreekwoord worden samengevat: Hoogmoed komt voor de val.[2] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Het_Vrouwtje_van_Stavoren)
De sage van het ‘Vrouwtje van Stavoren’... Sinds 1969 staat bij de Johan Frislosluis in Stavoren een bronzen beeld van een vrouw die met een hand boven haar ogen naar de einder tuurt. Dit beeld, gemaakt door Pier Arjen de Groot, verbeeldt de beroemde sage van het ‘Vrouwtje van Stavoren’. Van deze sage zijn in de loop der tijd een groot aantal varianten ontstaan. De bekendste gaat als volgt: In Stavoren woonde een rijke en hoogmoedige koopmansweduwe. Op een dag stuurde de vrouw er een schipper op uit om voor haar het “kostbaarste goed ter wereld” op te halen. De schipper nam zijn taak uiterst serieus en begon aan een lange speurtocht. Na tal van havens aangedaan te hebben, belandde hij uiteindelijk in Danzig (Gdansk) waar hij de mooiste tarwe ontdekte die hij ooit had gezien. Tevreden besloot de schipper de tarwe mee te nemen voor de koopmansvrouw. Eindelijk had hij het kostbaarste ter wereld gevonden. Eenmaal terug in Friesland bleek zijn opdrachtgever allesbehalve blij met de opgehaalde waar. En hoewel de armen haar smeekten dit niet te doen, gaf de weduwe opdracht het waardevolle tarwe in zee te werpen. Een oude man die getuige was van de gebeurtenis wendde zich hierop tot de weduwe en sprak: “U zult voor Uw overmoed gestraft worden! Er komt nog een tijd, dat U zult gaan bedelen!” Schamper keek het vrouwtje van Stavoren naar de grijsaard om. Ze nam een gouden ring van haar vingers en wierp die vervolgens in zee, zeggend: “Zomin deze ring nooit uit de zee terugkeert, zomin zal ik tot de bedelstaf vervallen.” Korte tijd later ontdekte de dienstmeid van de vrouw de gouden ring in de ingewanden van een vis, die ze klaarmaakte voor het middagmaal. Geschrokken liet de meid de ring aan haar meesteres zien. Al snel sloeg het noodlot toe. Enige dagen na de vondst van de ring bereikte de weduwe het slechte nieuws dat al haar schepen waren vergaan. Het vrouwtje van Stavoren kwam die klap nooit meer te boven en zo kwam de voorspelling van de oude man uit. De haven van het stadje raakte in verval en op de zandbanken groeide het graan dat door het vrouwtje in zee was geworpen. ... De sage van het Vrouwtje van Stavoren wordt gezien als een zogenaamde naamsverklarende sage. Het digitaal vrouwenlexicon van het Huygens Instituut zegt daarover: “De naam van de zandplaat voor Stavoren was ‘Vrouwenzand, of ‘Us leaffrouwe’, genoemd naar Maria, de patrones van het klooster Sint Odulfus bij Starum. Toen de oorsprong van de naam uit de herinnering was verdwenen ontstond het verhaal van het Vrouwtje.” Het verhaal staat ook symbool voor de neergang van Stavoren vanaf ongeveer de dertiende eeuw na Christus, enerzijds door het dichtslibben van de haven en anderzijds door de verschuiving van het zwaartepunt van de handel naar het westen, met name Amsterdam. Ook de Franse tijd deed de haven overigens geen goed. Met de invoering van het continentaal stelsel werd handeldrijven met Engeland verboden. De vroegste geschreven verhalen over het Vrouwtje van Stavoren dateren uit de zestiende eeuw. De vroegste versies vermelden de weggegooide ring die wordt teruggevonden in een vis nog niet. De ring dook voor het eerst op in verhalen van rond 1810.... Stavoren (Starum) ontstond in circa 300 voor Christus bij een waterloop en kreeg in de elfde eeuw stadsrechten. Het is daarmee de oudste stad van Friesland. De stad verwierf grote rijkdom dankzij belangrijke handelsrelaties met de landen rond de Oostzee. In 1285 werd Stavoren lid van de Hanze. Tegenwoordig moet de stad het vooral hebben van watersport, pleziervaart en toerisme. (https://historiek.net/het-vrouwtje-van-stavoren-sage/70889/)
Aanvankelijk werkte de Fries samen met de hertog van Gelre, die steun toegezegd had in de strijd tegen de Hollanders. Toen duidelijk werd dat de hertog het zelf alleen maar voor het zeggen wilde krijgen in Friesland, haakte Grutte Pier af. De verhalen over de vrijheidsstrijder verspreidden zich snel. En na de dood van de beroemde Fries, in 1520, namen de verhalen steeds grotere vormen aan. Zo kon hij volgens legenden bijvoorbeeld munten buigen tussen zijn duim en wijsvinger en op een dag zou hij een paard van bijna vijfhonderd kilo over zijn schouder hebben gegooid. En met een zwaai met zijn enorme zwaard, kon hij volgens weer andere verhalen meerdere mensen tegelijk onthoofden. Kortom: Grutte Pier werd steeds groter. De negentiende-eeuwse historicus Conrad Busken Huet beschreef Grutte Pier als volgt: “Hij was een boom van een kerel, donker van gelaat, breedgeschouderd, met een lange zwarte baard, van nature een ruw humorist, door de omstandigheden in een grote wreedaard herschapen. Uit persoonlijke wraak over bloedig onrecht, wat hem is aangedaan (in 1514) met het doden van bloedverwanten en de vernietiging van zijn eigendom, werd hij een vrijheidsstrijder.” ... In het Fries Museum in Leeuwarden is het zwaard van Grutte Pier te bewonderen. Het is een van de topstukken van het museum. Het gaat om een zogenaamde Biedenhänder, een zwaard dat men met twee handen moest gebruiken. Met een lengte van 2,13 meter is het wapen extreem groot. Het weegt maar liefst 6,6 kilo. Voor Grutte Pier was dat uiteraard geen probleem… De Friese volksheld werd buiten Friesland onder meer bekend als karakter in de televisieserie Floris uit 1969. De vrijheidsstrijder wordt vermeld in de Canon van Friesland en in zijn geboortedorp Kimswerd is een groot beeld van hem te vinden. (https://historiek.net/grutte-pier-friese-vrijheidsstrijder/69611/)
Terherne
Terhorne (Fries en officieel: Terherne) is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland. Het dorp ligt ten noorden van Joure, tussen het Sneekermeer en de Goëngarijpster-, Terkaplester- en Terhornsterpoelen. In 2021 telde het dorp 760 vaste inwoners, maar heeft in de zomer dankzij de aanwezigheid van de vele recreatiewoningen een groter bevolkingsaantal. ... 'Ter Horne' betekent 'bij de hoek'. Het lag op de uiterste hoek van een landaanwinning in de 12e eeuw. Het dorp was wel een echt vaartdorp, door de ligging speelt het water nog steeds (anno 2019) een belangrijke rol. In 1491 werd het vermeld als ter Herna, in 1491 als to Terhorna, in 1495 als toer Herna en op de kaart van Jacob van Deventer uit 1545 wordt Terhorne genoemd, als Herne. Scheepvaart, visserij en scheepsbouw waren eerst de belangrijkste bronnen van inkomen. Op het hoogtepunt van de Friese handelsvaart op de Oostzee was Terhorne de thuishaven van zo'n 40 tot 50 kof- en smakschepen. Later vormde ook landbouw en met name veehouderij een bron van inkomsten. Door verveningen en afslag raakte het dorp afgesloten van de vaste wal en werd het een eiland. Tot 1857 bleef Terhorne een eiland. Toen werd een grindweg aangelegd naar Meskenwier en Akkrum. Vanaf 1908 was er een permanente verbinding naar Joure over het Heerenzijl. Aan de noordwestzijde werd in 1951 in het Prinses Margrietkanaal en bij het Terhornstermeer de Terhornstersluis in gebruik genomen. ... Sinds 1989 is de officiële naam van de plaats het Friestalige Terherne. Toen op 1 januari 2014 de gemeente Boornsterhem werd opgeheven, werd Terhorne toegevoegd aan de nieuw opgerichte gemeente De Friese Meren. ... De grootste inkomstenbron van Terhorne is het toerisme. In het dorp bevinden zich jachthavens, hotels, recreatieparken en campings die zich voornamelijk richten op de watersport. Verder bevindt zich in het dorp het Ervarium van het Kameleonavontuur of ook wel het Kameleondorp. De oorsprong van dit attractiepark is gelegen in het feit dat bewoners van het dorp Terhorne (ook wel 'Poasken' genoemd) menen dat Terhorne het dorp is waar de kinderboekenserie de Kameleon gesitueerd is. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Terhorne)
In 1948 schreef Hotze de Roos zijn eerste boek genaamd 'Hielke en Sietse, de belhamels van de dorpssmid' De oorspronkelijke titel werd echter verandert in 'de schippers van de Kameleon' en in 1949 was het eerste Kameleon boek te koop. ... Op 24 november 2009 was het precies 100 jaar geleden dat Hotze de Roos werd geboren in Langezwaag. Hotze de Roos is de schrijver van de Kameleon boeken. Het eerste deel “De schippers van De Kameleon”, werd uitgegeven in 1949. Deel 60, het laatste boek van de hand van Hotze de Roos verscheen in 1991. Het nieuwste boek is in 2019 uitgekomen: “De Kameleon en het zwaard van Grutte Pier” geschreven door het pseudoniem M. de Roos (Maarten Veldhuis). Hotze de Roos is overleden in 1991. In totaal zijn er 71 verschillende boeken verschenen. Van die 71 boeken zijn ruim 16 miljoen exemplaren verkocht. ... Een echte prijs heeft Hotze de Roos nooit gekregen, wel werd hij genomineerd voor de publieksprijs 1991. De kinderen van basisschool It Kampke in Terhorne (in het Fries: Terherne) gaven Hotze de Roos in 1980 de Zilveren Pen. Zij waren namelijk dol op de verhalen van de schrijver. De kinderen konden niet begrijpen dat Hotze De Roos nooit een prijs voor zijn verhalen had gewonnen.... Op de vraag of de avonturen van Sietse en Hielke zich in Terherne hadden afgespeeld, antwoordde de schrijver: “Het zou in Terherne gespeeld kunnen hebben.” Mede hierdoor ontstond het plan de avonturen van de Kameleon tot leven te brengen. In 1994-1995 ging het Kameleondorp open voor publiek. (https://www.kameleonterherne.nl/informatie/geschiedenis/, http://kameleoneiland.nl/)
Terhernster Tripel (7,8%) wordt gebrouwen door havenbrouwerij Het Brouwdok voor eetcafé Portunus in Terherne.
Grou,
Grouw (officieel, Fries: Grou) ligt in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten zuiden van Leeuwarden, ten westen van Drachten, ten noorden van Heerenveen en ten noordoosten van Sneek. De dorpskern ligt ten westen van het Pikmeer en het Prinses Margrietkanaal en ten oosten van de A32 en de spoorlijn Zwolle-Leeuwarden. Het deelt samen met Irnsum een treinstation, station Grou-Jirnsum. ... Grouw is in de vroege Middeleeuwen ontstaan op een terp. Het dorp was in eerste instantie gericht op de landbouw. Het richtte zich vanaf de 15e eeuw steeds meer op de handel en de scheepvaart. Het dorp groeide daardoor flink. In de 19e eeuw nam het belang van de scheepvaart af, maar dat werd goed opgevangen door de komst van goede verbindingen over wegen en het spoor. In de loop van de 20ste eeuw richtte het dorp zich steeds meer op de watersport en het toerisme. De eerste vermelding van Grouw is voor zover bekend in de 13e eeuw, toen het als de Growe werd vermeld. In 1412 werd het vermeld als Grouwa, in 1474 als Grou en in 1504 als to grow. Meer dan waarschijnlijk wijst de plaatsnaam op een geul of groeve (Growe) waarbij de terp was gelegen. Deze zou dan Growe hebben geheten. Maar er wordt ook gedacht dat Growe verwijst naar het afgegraven of gegraven natuurlijke water. Men wijst hier naar het water Kromme en Rechte Grouw. ... Het dorp is bekend om de viering van Sint Piter in plaats van Sinterklaas op 5 december elders.[2] Sint Piter komt normaal gesproken op de zaterdag voor zijn naamdag (21 februari) met de boot in Grouw aan. Het dorp kent ook een aantal zangkoren, waaronder een dameskoor, Mingd Koar Grou en diverse popkoren. Het Museum Hert fan Fryslân is een cultuurhistorisch museum. Het andere museum van het dorp ligt tussen Grouw en Wartena, en is het Mineralogisch Museum dat in een omgebouwde boerderij zit. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Grouw)
Museum Hert fan Fryslân is gevestigd in het voormalige raadhuis van Grou. Zoals de naam al doet vermoeden, ligt het museum in het hart van deze noordelijke provincie, in het prachtige watersportdorp Grou. Hert fan Fryslân heeft vaste en wisselende exposities met typisch Friese thema's. Het museum heeft onder meer diverse objecten van de gebroeders Halbertsma. Eeltsje Halbertsma was schrijver van het Friese Volkslied. (https://www.dagjeweg.nl/tip/10892/Museum-Hert-fan-Frysl%C3%A2n)
In het Mineralogisch Museum in Grou is alles te zien wat blinkt. Van bergkristal en amethist tot pyriet en zwavel. Ook zijn er echte diamanten en robijnen te zien in het museum. Het museum bevindt zich in een grote schuur van een oude boerderij, welke is omgebouwd tot museum. In de voormalige stal is een doolhof van gangetjes aangelegd waarin vitrines een plaatsje hebben gekregen. (https://www.dagjeweg.nl/tip/6350/Mineralogisch-Museum)
Het mineralogische museum hebben we bezocht.
Brouwerij Bjuster is een bierbrouwerij uit Grou (Nederland) die is opgericht in 2018. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/grou/bjuster)
Sinds 20 juli 2019 is ons eerste eigen bier verkrijgbaar in de Grouster winkels: Grouster Blond! (http://www.brouwerijbjuster.nl/) Opgericht: 2018 ... De brouwerij in Grou is uit een spontaan idee geboren. Bjuster is Fries voor Bijzonder. Het idee was om een nog te starten horecabedrijf in Grou nog meer te profileren door er een brouwerij in te vestigen. Brouwer van de Impiantinox brouwinstallatie uit Italië werd Auke van der Veen. Auke heeft zijn sporen ruimschoots verdient als hobbybrouwer en is voorzitter van de Amateur Bierbrouwersvereniging "De Koperen Tsjettel". In het begin werd er wekelijks gebrouwen in de brouwinstallatie van 300 liter en waren er drie vergistingstanks. Later werd het aantal vergistingstanks uitgebreid, zodat er vaker gebrouwen kan worden. In 2020 is geïnvesteerd in een compleet nieuwe brouwinstallatie, gisttanks en een bottelmachine. Met deze uitbreiding is de brouwcapaciteit verhoogd naar 800 liter per batch en beschikt de brouwerij over 12 x 800 liter en 6 x 600 liter fermentatietanks. (https://www.nederlandsebiercultuur.nl/databank/brouwerij?brouwerij_id=2221)
Brouwerij de Bjuster is sinds november 2018 gestart in het centrum van Grou. Naast haar eigen bieren ontwikkelt de brouwerij op verzoek van horecabedrijven een eigen, uniek maar reproduceerbaar bier. Brouwerij de Bjuster is gevestigd aan het Halbertsmaplein te Grou. (https://www.of.nl/brouwerij-de-bjuster-brouwt-zonnig-grou-bier.htm)
Bjuster IPA 6.8% Brouwerij Bjuster Bjuster IPA is een American IPA van 6,8%. Een robuust bier met een gulle lading hoppigheid. (https://www.bierista.nl/brouwerij/brouwerij-bjuster)
