Boktober 2020

Het is weer oktober en dat is traditioneel het seizoen voor bockbier. Zie o.a. Bierburo: https://www.bierburo.com/bockbier-aan-tafel/ , Bierista: https://www.bierista.nl/actueel/bockbier-in-trek-bij-bierista, Bierfamilie: https://www.bierfamilie.nl/biersoorten/bokbier/ en Bier &Co https://www.bierenco.nl/bockbier/.

Bockbier, ook wel bok bier of bokbier, is een bekend seizoensbier. Er zijn zowel bovengistende als ondergistende bockbieren. Oorspronkelijk werden er alleen ondergistende bockbieren gebrouwen. Tegenwoordig wordt ook bovengistend bockbier gebrouwen. De bierstijl wordt elk jaar in oktober gevierd met verschillende bockbierfestivals over heel het land. (https://www.bierenco.nl/bockbier/)

Sinds 1869 brouwen we in Nederland al bokbier. De Nederlandse brouwerijen maken 7 miljoen liter herfstbok per jaar. Er valt genoeg te proeven en te proberen.  (https://proefhetzuiden.nl/bokbier-seizoen-begonnen/) 

Een overzicht van bokbieren is te vinden op https://www.bokbier.nl/:

Bokbier is de verzamelsite van alle in Nederland beschikbare Bokbieren. Bokbier is onafhankelijk en onbevooroordeeld. Wij streven naar een compleet overzicht van alle jaarlijks beschikbare bokbieren. (https://www.bokbier.nl/)

Eind april 1843 duikt het ‘Munichner Bockbier’ voor het eerst op in Amsterdam bij het Bayerisches Bierhaus van J.G.C. Friedr. Camphuynder in de ‘Reguliersbreestrasse’, dat het de volgende twintig jaar zou blijven importeren. Verder werd in die jaren hier en daar in andere Nederlandse steden bokbier uit Duitsland rond 1 mei geïmporteerd, op bescheiden schaal. De primeur van het eerste echte Nederlandse bokbier was voor brouwerij De Struisvogel in Groningen, die er in 1854 en 1857 mee adverteerde. Daarna bleef het lang stil, terwijl zich intussen een revolutie in brouwend Nederland voltrok: de eerste ondergistende ‘Beierse’  bierbrouwerijen doken op. Het was dan ook een daarvan, de Koninklijke Nederlandsche Beiersch Bierbrouwerij in Amsterdam, die half maart 1868 als eerste bokbier op de markt bracht. In april 1872 volgde het twee jaar daarvoor opgerichte Amstel, en in februari 1874 kwam ook Heineken met bokbier. (https://verlorenbieren.nl/verloren-bieren-8-het-verschuivende-bokbierseizoen/)

Leuk genoeg moeten we kijken naar die andere ondergistende bierstijl: bock. Zo kwam Heineken in februari 1874 met een bockbier. In februari, want het was toen nog een typisch lentebier (zie dit artikel). In 1992 is het gewone Heineken bockbier echter vervangen door Heineken Tarwebok, zodat we, andere receptuur, andere naam, tegenwoordig niet van hetzelfde bier kunnen spreken.[11] Nee, het oudste nog bestaande Nederlandse bier is: Amstel Bockbier. In april 1872 werd er voor het eerst mee geadverteerd.[12] De productie ervan heeft tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog een tijdje stil gestaan, maar dat geldt ook voor de pilseners. In de jaren dertig was Amstel verder een van de drijvende krachten achter de ‘landelijke’ bockbierintocht in Amsterdam, compleet met echte bokken.[13] In de jaren zestig was het nogal low-profile, maar na de overname van Amstel door Heineken in 1968, kwam er in 1972 een restyling van het Amstel Bock-etiket. Toch moet de productie ervan weer een paar jaar hebben stilgelegen, want in 1980 werd het opnieuw gelanceerd, ‘aangezien dit type bier zich de laatste jaren in een toenemende belangstelling mag verheugen.’ Dat was waarschijnlijk ook het moment waarop het alcoholpercentage omhoog werd geschopt van 6,5 naar 7%. Hoe dan ook, na een korte pauze was het ‘diep-rode bier dat zich kenmerkt door een krachtige, rijke smaak en een mooie schuimkraag’ weer terug, in 1983 ook op fust.[14] (https://verlorenbieren.nl/wat-is-het-oudste-bier-van-nederland/)

In Nederland wordt al sinds 1869 bokbier gebrouwen. Herfstbok is altijd boven de 6% alcohol en daarmee onderscheidt het zich van de "gewone pils". Dit komt doordat er in bokbier twee keer zoveel mout zit als in een pilsje. Vind je ook dat bokbier altijd een heerlijk zoete en kruidige smaak heeft? Dit komt doordat het mout op 150 graden Celcius wordt gedroogd. De suikers gaan hierdoor karameliseren. Samen heffen we 't glas op de herfst! (https://www.janlinders.nl/bokbier.html)

De herfstbok onderscheidt zich van de “gewone pils” doordat het twee keer zoveel mout bevat en het alcoholpercentage altijd boven de 6% is. De heerlijke zoete en kruidige smaak ontstaat doordat het mout op 150°C wordt gedroogd. De suikers gaan hierdoor karameliseren. (https://proefhetzuiden.nl/bokbier-seizoen-begonnen/)

De redenen hiervoor zijn divers, uiteindelijk komt het erop neer dat bockbier nu eenmaal het lekkerste smaakt in de herfst en winter. Dan kan je als brouwer dat bier natuurlijk het beste ook aan het begin van de herfst uitbrengen. Door de jaren heen is de introductiedatum van het bockbier dan ook verschoven van december in 1950, naar begin oktober in 1975 tot uiteindelijk de huidige 21 september: het begin van de herfst. Toch begint ook die datum te verschuiven, want veel bockbieren zien we al voor de herfst verschijnen. Overigens drinken we ook bockbier in de lente, dit is een soort sub-traditie geworden in Nederland. Het zijn dan vaak lichter gekleurde bieren, die we lentebock noemen.  (https://www.beerwulf.com/nl/artikelen-over-speciaalbier/bock-of-bok-zes-vragen-over-bockbier)

Oorspronkelijk werd bokbier gemaakt voor de koude winterdagen. Tegenwoordig luiden wij dit seizoen al in oktober in. Er zijn begin oktober dan ook veel bokbierfestivals waar je oneindig veel soorten kunt proeven. Het seizoen van de herfstbok loopt van oktober tot en met februari. Van maart tot en met juni is het tijd voor de lentebok (soms ook meibock genoemd).  (https://www.bierfamilie.nl/biersoorten/bokbier/)

Het eerste op grote schaal gebrouwen bokbier was dat van de Koninklijke Nederlandsche Beiersch Bierbrouwerij in Amsterdam, die het in maart 1868 introduceerde. Oorspronkelijk was het, in navolging van Duitsland, een voorjaarsbier maar de introductiedatum van het bokbier schoof door de jaren heen op naar het najaar; in de jaren dertig werd het bokbier de tweede donderdag van december uitgebracht en later werd dit vervroegd naar oktober.[2] Bokbier bleef in het assortiment van de grote Nederlandse brouwerijen, maar mede door de inspanningen van de vereniging PINT en hun jaarlijkse bokbierfestival (sinds 1978) werd het bokbier in de jaren tachtig en negentig weer echt populair in Nederland. In 1982 brouwde de Arcense Bierbrouwerij het eerste bovengistende bokbier. Tegenwoordig zijn er meer dan 50 bokbieren op de markt. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bokbier)

In 1978 wordt de ommekeer ingezet met het eerste Bokbierfestival in Amsterdam. De aandacht voor bockbier werd pas echt groter vanaf 1980, in dat jaar wordt bierconsumentenorganisatie PINT opgericht en nemen zij de organisatie van dit festival op zich. Bockbier is misschien wel het grootste succes van PINT, zij hebben zichzelf immers opgericht met als doel vergeten bierstijlen vernieuwde aandacht te geven. Het is een van de bewijzen dat consumentenverenigingen invloed hebben op de geschiedenis van bier. Zoals CAMRA in Groot-Brittannië zorgde voor het voortleven van traditionele Engelse bierstijlen, lukte PINT in Nederland dit met bockbier! (https://www.beerwulf.com/nl/artikelen-over-speciaalbier/bock-of-bok-zes-vragen-over-bockbier)

In 1982 kwam het eerste bovengistende bokbier op de markt, gebrouwen door de Arcense Bierbrouwerij. In 1983 was Amstel Bokbier het eerste bokbier dat op vat verkrijgbaar was. Tegenwoordig zijn er meer dan 50 bokbieren op de markt. ... Sinds 2001 wordt elk jaar in de maand oktober, en in elk geval vóór het PINT Bokbierfestival door het onafhankelijke organisatiecomité Lekkerste Bockbier.nl de verkiezing georganiseerd van "Het Lekkerste Bockbier van Nederland". Dit betreft uitsluitend bokbieren die op fles verkrijgbaar zijn. Sinds 1996 wordt in Zutphen in de maand oktober de Nationale Bokbierdag georganiseerd, een evenement met diverse activiteiten die in het teken staan van het bokbier en dat inmiddels zeer grote bezoekersaantallen trekt. (https://bokbier.nl/geschiedenis.html)

WAT IS BOKBIER?
Bokbier is een biersoort met een herfst- en een lentevariant. De herfstbok is donkerder van kleur en bevat meer alcohol dan de lentebok. Bokbier heeft over het algemeen zoetige tonen en een vrij lage bitterheid. https://www.gall.nl/bier/soorten/bokbier/#:~:text=Bokbier%20onderscheidt%20zich%20van%20pils,zorgt%20voor%20een%20steviger%20bier.

Er zitten 183 kilocalorieën in 1 flesje (300 gram) bokbier. (https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/hoeveel-calorieen-zitten-erin-/caloriechecker/bokbier.aspx)

Bockbier is wel één van de weinige bierstijlen die wordt genoemd in de Nederlandse Warenwet: om een bier Bock of Bok te mogen noemen, moet het stamwortgehalte (percentage vaste stoffen voor de vergisting) minimaal 15° Plato zijn. Voorheen was dit overigens 15,5°Plato. (https://www.beerwulf.com/nl/artikelen-over-speciaalbier/bock-of-bok-zes-vragen-over-bockbier)

Bokbier is de enige bierstijl in Nederland die wettelijk beschermd is en wel in de Bierverordering. Vroeger stonden hier verplichtingen in over alcoholpercentage, kleur, smaak en lage gisting, maar deze zijn al enige tijd verdwenen. De enige verplichting waar bokbier aan moet voldoen is dat het een minimale Plato van 15.5 moet hebben. (https://www.sfbhoreca.nl/bavaria/nl/home/5-weetjes-bokbier.html)

Bokbier is een biersoort die twee varianten kent, namelijk de hersft- en de lentevariant. De kleur van de herfstvariant, de zogeheten herfstbok, is donkerder van kleur en bevat meer alcohol dat de lentevariant, die ook wel de lentebok wordt genoemd. Over het algemeen heeft Bokbier zoetige smaken en een vrij lage bitterheid. (https://www.bierfamilie.nl/biersoorten/bokbier/)

Het valt me op dat op veel sites dezelfde teksten staan, en dan zonder bronvermelding... wat een schandaal. :p

Het bockbier is ontstaan in Duitsland. Daar ontstond het als een bier dat een ‘sterkere’ versie was van het reguliere bier dat een brouwerij maakte. Bockbier is in Duitsland nu het hele jaar door verkrijgbaar. In Nederland ontwikkelde het zich tot een seizoensbier, en bockbier heeft lang gegolden als de enige unieke biertraditie van Nederland. In België brouwt men bockbier speciaal voor de Nederlandse markt, deze kunnen zowel ondergistend als bovengistend zijn. Andere landen kennen bockbier nauwelijks; het wordt er dan ook nauwelijks geproduceerd. (https://www.bierenco.nl/bockbier/)

Er gaan verschillende verhalen rond over het ontstaan van bokbier. Om een antwoord te krijgen op de vraag: wat is bokbier? is het verstandig om op zoek te gaan naar het ontstaan van de naam. Het meest geloofwaardige verhaal is dat de naam een verbastering is van Einbecker Bier en dat het aan het begin van de 17e eeuw is ontstaan in Beieren. Einbeck was een erg beroemde bierstad waar op dat moment één van de betere bieren werd gebrouwen. In het begin van de zeventiende eeuw werd Elias Pilcher, een brouwer uit Einpecker naar Beieren gehaald om dit bier te brouwen. Het dialect in Beieren was iets anders waardoor men ‘Einbecker bier’ uitsprak als Ainpockisch Bier, dat later verkort werd tot Ainpock. Uiteindelijk vroeg men simpelweg om Ein Bock. Hoewel veel mensen anders denken heeft bokbier dus helemaal niets met een bok te maken. Toch hebben veel fabrikanten en brouwerijen van die gedachtegang gebruik gemaakt door een bok op het etiket af te beelden. (https://menfacts.nl/wat-is-bokbier/)

Bokbier stamt oorspronkelijk uit het eind van de 17e eeuw. Het bier is ontstaan in Beieren, Duitsland, om precies te zijn in de beroemde Middeleeuwse bierstad Einbeck. Einbecker bier werd op z’n Beiers uitgesproken als “Ainpöckisch bier”, verkort werd dat weer Ainpöck wat eindigde in “ein bock”. Dit is de naam waaronder wij het tegenwoordig nog steeds kennen: bokbier. Oorspronkelijk schrijf je bockbier met ‘ck’, maar in Nederland ook vaak als ‘bokbier’ geschreven. Beide zijn correct. Nederland is overigens niet het enige land waar bokbier zo populair is. Duitsland, Noorwegen, Oostenrijk en Tsjechië brouwen ook maar wat graag dit seizoensbier. Opmerkelijk: België brouwt bokbier dat soms juist bedoeld is voor de Nederlandse markt. (https://www.bierfamilie.nl/biersoorten/bokbier/)

Bokbier[1] of bockbier (naar het Duits: Bockbier) is een sterk seizoensbier. Oorspronkelijk zijn bokbieren ondergistend, maar de laatste jaren zijn er in Nederland meer en meer bovengistende bokbieren op de markt gekomen. Een donkere variant wordt tussen oktober en februari verkocht (met een verkooppiek rond oktober en november) en wordt herfstbok genoemd. Vanaf de vastentijd tot mei wordt ook bokbier verkocht dat meestal blond of amberkleurig is en lentebok of meibok wordt genoemd.

Bokbier is van oorsprong een Duitse biersoort. Andere landen waar bokbier wordt gebrouwen, zijn Nederland, Noorwegen, Oostenrijk en Tsjechië. Het Nederlandse bokbier heeft zich vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw tot een afzonderlijke stijl ontwikkeld met zo z'n eigen tradities en als opvallendste kenmerk dat bokbieren zowel onder- als bovengistend kunnen zijn. Ook in België worden bokbieren in Nederlandse stijl gebrouwen, maar die zijn uitsluitend bestemd voor de Nederlandse markt. België zelf kent geen bokbiertraditie. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bokbier)

De verklaring voor Bock met Bee-Oo-Cee-Kaa ligt in het meest gangbare verhaal over de oorsprong van bockbier. Die ligt namelijk in de Noord-Duitse stad Einbeck, met CK dus. In Beieren (zuid-Duitsland) wilde men ook dat smakelijke bier uit Einbeck brouwen: Einbecker bier. Dat werd in het Beiers Ainpockisch bier, wat uiteindelijk werd verbasterd tot Ein Bockbier.  ... Aangezien bock heel erg lijkt op de Nederlandse naam voor een mannelijke geit, ligt het voor de hand een kop van een bok af te beelden als men het over dit bier heeft. Dan is het net zo logisch de C te laten vallen en het Bokbier te noemen, een gebruik dat zeker teruggaat tot begin 20e eeuw.

Kortom: Bock is het meest gebruikt en ligt het dichtste bij de oorspronkelijke naam, maar Bok zonder C kent inmiddels zo’n lange geschiedenis, dat we dat ook goedrekenen.(https://www.beerwulf.com/nl/artikelen-over-speciaalbier/bock-of-bok-zes-vragen-over-bockbier)

Bokbier heeft niets met het mannelijke geslacht van de geit (Capra aegagrus hircus) te maken. Maar waarom noemen we dit typische herfstbier dan bokbier?

Daar bestaan verschillende theorieën over, maar de meest aannemelijke heeft te maken met de locatie waar voor het eerst het bier werd gebrouwen dat veel gelijkenissen vertoont met het huidige bokbier. In 1614 slaagde een brouwer uit de plaats Einbeck erin om het typische Einbecker bier te brouwen voor de Hertog van Beieren in München. Einbecker bier werd al snel verbasterd tot Ainpöckisch bier dat uiteindelijk zou worden uitgesproken als Ein Bockbier. 

Desondanks hanteren veel merken in Nederland een bok op hun etiketten, verpakkingen en andere marketing-uitingen. Zo ook Bavaria, zoals te zien is op dit oude Bavaria Bokbier etiket uit de 19e eeuw. (https://www.sfbhoreca.nl/bavaria/nl/home/5-weetjes-bokbier.html)

Het verhaal gaat dat de naam aan het begin van de 17e eeuw in Beieren ontstaan is en een verbastering zou zijn van Einbecker Bier. Einbeck was in de Middeleeuwen een beroemde bierstad in Nedersaksen.

Het bier werd tot ver buiten de stadsgrenzen geëxporteerd. Het werd onder meer geleverd aan de Hertogen van Beieren, die het buitengewoon lekker vonden, maar ook veel te duur vanwege de hoge accijnzen. Hertog Wilhelm V besloot een eigen brouwerij op te richten om het Einbecker bier na te laten maken.

In 1591 werd daarmee begonnen in het Münchner Hofbräuhaus. Maar hoe goed de Beierse brouwers ook hun best deden, hun bier haalde het niet bij het Einbecker bier. Rond 1612 werd een brouwer, Elias Pilcher, uit Einbeck naar Beieren gehaald om het Einbecker bier te brouwen. Hij slaagde erin een bier "nach Einbecker Art" te brouwen.

"Einbecker Bier" werd op z'n Beiers als "Ainpöckisch Bier" uitgesproken, verkort "Ainpöck" en ten slotte vroeg men in het gewone spraakgebruik om "Ein Bock". Met een bok heeft de naam dus niets te maken, maar op etiketten wordt wel vaak een bok afgebeeld.

Er zijn nog meer verhalen over de oorsprong en naamgeving van het bokbier, waarin wel een verband met de bok wordt gelegd. Het zou te maken kunnen hebben met de Germaanse god Donar (soms afgebeeld als half mens, half bok) die op een bokkenwagen langs de hemel rijdt, en tegelijkertijd de vruchtbaarheid symboliseert. En vruchtbaarheid werd altijd geassocieerd met de lente, en dus werd de nieuwe gerst- of tarweoogst gevierd met het zojuist bereide nieuwe bier: bokbier dus. Maar dat verklaart niet het bestaan van 'herfst'-bok. (https://bokbier.nl/geschiedenis.html)

De stad Einbeck was in de middeleeuwen een beroemde bierstad. Tot ver buiten de stadsgrenzen werd het bier geëxporteerd. De Hertogen van Beieren genoten hier erg van, maar zij moesten ook diep in hun portemonnee graaien. Door de hoge accijnzen betaalde je namelijk de volle prijs voor het Einbecker bier.

In 1591 werd onder leiding van Willem V een brouwerij in München opgericht om het bier na te maken. Hij wilde niet langer het heerlijke bier importeren van buiten München. Ondanks het vele werk en tijd dat hier werd ingestoken proefde het bokbier niet als het originele recept. Daarom werd in 1612 een brouwer uit Einbeck uitgenodigd. Hij slaagde erin om het bier wél hetzelfde te laten smaken. Tot op de dag van vandaag danken wij nog altijd een feest aan de brouwerij. Het bedrijf was namelijk bier leverancier voor de bruiloft van Lodewijk I van Beieren en Theresa van Saksen. Dat zegt je niet zo veel, maar wel als we zeggend die datum is uitgegroeid tot het Oktoberfest wat we nu kennen.

Om terug te komen op de benaming van bokbier: Einbecker Bier werd in Beieren uitgesproken als ‘Ainpöckisch Bier’. De afkorting ‘Ainpöck’ werd al snel in het leven geroepen. In de volksmond ook wel uitgesproken als ‘Ein Bock’. Et voilà, daar is de naam bokbier geboren. Toch gaan er nog andere verhalen rond over de oorsprong van de naam. Zo kan het te maken hebben met god Donar. Deze half mens, half bok rijdt met zijn bokkenwagen langs de hemel en symboliseert de vruchtbaarheid. De oogst van de tarwe of gerst werd nadat het gemout was gebruikt om bier van de brouwen: bokbier! (https://www.manify.nl/bokbier-tien-voor-bier-4/)

Of het verhaal over Einbeck waar is weet ik niet, maar het wordt vaak aangehaald. Ik moet dan denken aan Roel Mulder die allerlei bierfabels heeft ge-onmythisifseerd.   

Als ik één ding heb geleerd van het schrijven over Nederlands en Belgisch bier de afgelopen jaren, is dat je eigenlijk alles moet checken en nooit iets zomaar voor zoete koek moet aannemen. ... als iets eenmaal op Wikipedia staat, dan gaat het pas echt rondzingen: dankzij vrolijk knip- en plakwerk van allerlei andere websites die het daar weer vandaan plukken, kun je het verhaal overal op het wereldwijde web tegenkomen. (https://verlorenbieren.nl/factcheck-de-belgische-bierwet-van-1852/)

Het lijkt dit keer echter wel rechtte doen aan de mythe....

Volgens Gall&Gall (https://www.gall.nl/bier/soorten/bokbier/#:~:text=Bokbier%20onderscheidt%20zich%20van%20pils,zorgt%20voor%20een%20steviger%20bier.) is het als volgt:

Bokbier stamt oorspronkelijk uit het eind van de 17e eeuw. Het bier is ontstaan in Beieren, Duitsland. Om precies te zijn in de beroemde Middeleeuwse bierstad Einbeck. Einbecker bier werd op z’n Beiers uitgesproken als “Ainpöckisch bier”, verkort werd dat weer Ainpöck wat eindigde in “ein bock”. Dit is de naam waaronder wij het bier tegenwoordig kennen: bokbier. 

Oorspronkelijk schrijf je bockbier met ‘ck’, maar in Nederland ook vaak als ‘bokbier’ geschreven. Beide schrijfwijzen zijn correct. Nederland is overigens niet het enige land waar bokbier zo populair is. Duitsland, Noorwegen, Oostenrijk en Tsjechië brouwen ook maar wat graag dit seizoensbier. 

(https://www.gall.nl/bier/soorten/bokbier/#:~:text=Bokbier%20onderscheidt%20zich%20van%20pils,zorgt%20voor%20een%20steviger%20bier.)

In 19e-eeuws Parijs zorgde het zelfs voor een rage: nadat daar in 1855 het eerste Duitse bockbier werd gesignaleerd, riep al snel heel de stad ‘Garçon, un bock!’ Waar in Nederland de donkere bockvariant inburgerde, nam Frankrijk juist de blonde versie over. Voor Franse begrippen was het een sterk luxebier. Het werd daarom geserveerd in kleinere glazen, een formaat dat ook al snel de naam ‘bock’ kreeg. Er bestonden zelfs flessen van het formaat ‘bock’. Het was inmiddels allang geen seizoensbier meer: de Franse brouwerijen, met name die in de Elzas en Parijs, produceerden het het hele jaar.[1]

Door de jaren heen devalueerde het Franse bockbier nogal: in 1904 was het de stevigste categorie bier, maar tegen 1938 zat het stamwortgehalte op het niet bijster sterke 10,6 tot 11,6 graden Plato, en na de Tweede Wereldoorlog was dat officieel nog 8,48 à 10,04 graden.[2] Het was in feite de benaming geworden voor slap ondergistend blond bier, van het soort dat je tegenwoordig in Nederland bij de Aldi koopt. Andere bieren, pilseners, werden in Frankrijk inmiddels als ‘bière de luxe’ verkocht. In de jaren zeventig en tachtig verdwenen de Franse bocks dan ook geruisloos van de markt. Een laatste herinnering eraan is nog het woord ‘sous-bock’ voor ‘bierviltje’. (https://verlorenbieren.nl/tigre-bock/)

Wie in de geschiedenis van bokbier duikt, stuit algauw op een hele berg legendes en fabeltjes. Alleen al rondom de oorsprong van de naam vond ik meer dan twintig lezingen: het zou vernoemd zijn naar de bokken van de Germaanse god Donar, het zou de naam dragen van sterrenbeeld Steenbok, het zou geschonken zijn in herbergen met een bok als uithangbord, het zou vernoemd zijn naar boekweit, en om zijn vrouw te genezen zou hertog Maximiliaan van Beieren in 1623 Buckinghammer bier uit Engeland (!) hebben laten komen.

Allemaal onzin natuurlijk. Het enige consistente verhaal is dat het oorspronkelijk uit het stadje Einbeck in Nedersaksen zou komen, waarna het bier van ‘Einbeck’ in München bekend werd als ‘Ein Bock’. Het is ook verder niet relevant, want het is duidelijk dat München de bakermat is van het bokbier zoals ze dat nu in Duitsland kennen. En het was ook vanuit München dat het bokbier naar Nederland kwam. (https://verlorenbieren.nl/verloren-bieren-8-het-verschuivende-bokbierseizoen/)

FABELS OVER BOKBIER

Er zijn veel fabels te vinden over de naamgeving van bokbier. Zo zou de naam:

Afkomstig zijn van de Germaanse god Donar die op een bokkenwagen langs de hemel rijdt

Iets te maken hebben met het sterrenbeeld steenbok

Een verband hebben met het gelijknamige dier

HET BROUWPROCES

Bokbier is een van oorsprong ondergistend seizoensbier met een relatief hoog alcoholpercentage. Het begint bij 6% en loopt op tot wel 9%. Bokbier onderscheidt zich van pils doordat er twee keer zoveel mout wordt gebruikt tijdens het brouwproces. Dit levert meer suikers op en zorgt voor een steviger bier. Daarnaast is de mout in bokbier op hoge temperatuur gedroogd. Dit zorgt ervoor dat een deel van de mout karameliseert met als resultaat die karakteristieke, zoete karamelsmaak van bokbier. 

De enige echte eis die in Nederland aan bokbier wordt gesteld is dat het een stamwortgehalte van minimaal 15,5 Plato heeft. Dit geeft de dichtheid van het bier aan en zegt daarmee iets over hoe zwaar het bier is.

België brouwt soms bokbier dat gek genoeg uitsluitend bedoeld is voor de Nederlandse markt.

BOKBIER: SEIZOENSBIER

Oorspronkelijk werd bokbier gemaakt voor de gure, koude winter. Tegenwoordig luiden wij dit seizoen al in oktober in. Er zijn begin oktober dan ook erg veel bokbierfestivals waar je oneindig veel soorten bokbier kunt proeven. Het herfstbok seizoen loopt nu van oktober tot en met februari. Van maart tot en met juni is het tijd voor de lentebok (ook wel meibock genoemd).

SOORTEN BOKBIER: HERFSTBOK VS. LENTEBOK

Een herfstbok heeft vaak een donkere robijnrode kleur, bevat wat meer alcohol en is zoeter van smaak dan een lentebok. Een lentebok is lichter van kleur en heeft een verfrissende, fruitigere smaak vergeleken met herfstbok. https://www.gall.nl/bier/soorten/bokbier/#:~:text=Bokbier%20onderscheidt%20zich%20van%20pils,zorgt%20voor%20een%20steviger%20bier.

Naast herfstbok, vaak 'gewoon' bokbier genoemd, bestaat er in Nederland ook nog lentebok. Lentebok, ook wel meibok genoemd, is een frisse, lichtere variant van bokbier dat vaak tussen februari en juni te koop is. Het bier lijkt qua kleur en smaak tussen een blond en een amber in te vallen en zit het dichtste bij het orginele bier uit Einbeck.

Dan is er nog dubbelbock, of doppelbock, dat lijkt op herfstbok maar wordt gebrouwen met meer mout, vandaar dubbel in de naam. Doordat er meer mout wordt gebruikt zijn er meer suikers aanwezig die door het gist kunnen worden omgezet in alcohol. Het resultaat is een donker bokbier met een hoger alcoholpercentage.

Als laatste heb je Eisbock. Eisbock wordt vaak gemaakt van een dubbelbock, die vervolgens tot net onder de 0 graden celcius wordt gebracht. Alcohol bevriest bij een lagere tempratuur dan water. Hierdoor kan men het alcoholpercentage van het bier verhogen door de ijskristallen, het water dus, uit het mengsel te halen. Deze techniek is, hoe kan het ook anders, ontstaan in Duitsland rond 1890. Het verhaal gaat dat een knecht in de avond vergeten was om de vaten met dubbelbok binnen te zetten. Door de nachtvorst kwamen de brouwer en zijn knecht de volgende ochtend tot de ontdekking dat al hun vaten kapot gesprongen waren. In het ijs zat echter een donkere vloeistof die best goed te drinken was. (https://www.sfbhoreca.nl/bavaria/nl/home/5-weetjes-bokbier.html)

Grolsch introduceert als eerste grote bierbrouwer in Nederland een alcoholvrij alternatief voor bokbier. Met de introductie speelt de van oorsprong Achterhoekse brouwer in op de groeiende vraag naar alcoholvrije bieren in Nederland.  De brouwerij spreekt niet van ‘bokbier’ maar van ‘Herfstbier’ dat ‘verwarmend’ van smaak is. Vorig najaar was Grolsch Herfstbier 0.0% bij wijze van test exclusief verkrijgbaar in proeverijcafés verspreid over het land en tijdens de Military in Boekelo, één van de grootste bokbierevenementen in Nederland. Grolsch Herfstbier 0.0% heeft een diepe robijnrode kleur en een stevige, mokka kleurige, schuimkraag. „Meesterbrouwer Guy Evers is, dankzij een unieke gistsoort en de modernste brouwtechnieken, geslaagd in zijn missie om volle smaken als karamel en rozijnen te creëren. Precies wat de consument zoekt in het najaar”, meldt Grolsch. Evers werkte aan de balans tussen zoet en bitter en optimaliseerde het verwarmende effect: „Door de toevoeging van een natuurlijk chili-extract worden de smaakpapillen geprikkeld en proef je warme tonen.”(https://www.gelderlander.nl/enschede/grolsch-komt-met-alcoholvrij-herfstbier-als-alternatief-voor-bokbier~a8a78efe/)

Vind hier nog wat bier & spijs recepten: https://proefhetzuiden.nl/bokbier-seizoen-begonnen/, zoals gestoofd rundvlees, sukkade, stoofvlees en kaassoep. Ook op https://www.smulweb.nl/recepten/bokbier staat een recept voor stoofpot. Zelfs op Fonq staat een gerecht voor stoofvlees met bokbier.  Overigens vind je bij La Chouffe een recept voor flensjes met bokbier (zie https://chouffe.com/nl/biers/chouffe-bok/#).

Nou ik heb geen stoofpotje of flensjes gegeten, maar wel wat bokbier gedronken.

Davo

Weizenbock | 8,8% | Weizenbock

ZICHT/KLEUR

Robijnrood.

GEUR

Aroma van noten, banaan en rozijn.

SMAAK

Subtiele combinatie van banaan met hints van rozijnen en kandij.

AFDRONK

Vol en aromatisch.

CULINAIR

Heerlijk in combinatie met chocolade of een sukadelapje.

BIJZONDERHEDEN

Winnaar van de Beste Bockbier competitie 2019 in de categorie Special Bock. #bestebockbier

(https://www.mitra.nl/product/davo-weizenbock-33cl)

DAVO Weizenbock is het smakelijke bockbier van Davo Bieren. Typische smaken zoals karamel en koffie zijn mild maar duidelijk aanwezig. Het frisse en lichtzurige wat we gewend zijn van een Weizen komt ook in dit bier naar boven. De combinaties maken dit een mooie bock om te beginnen maar ook een echte smaakmaker om ook als gevorderde bierdrinker van te genieten. Deze Weizenbock ontving in 2016 een zilveren medaille als de Beste Speciaalbock van Nederland en in 2017 een zilveren medaille voor Beste Dubbelbock van de wereld. In 2019 kreeg dit bier een gouden medaille voor de Beste Dubbelbock van de wereld en won het de Beste Bok van het Oosten Bokaal (https://www.bierista.nl/davo-weizenbock)

Soort: Weizenbock

Alcoholpercentage: 8,8%

EBU: 24

EBC: 70

BESTE SPECIAALBOCK VAN NEDERLAND

Lekker zwaar bockbier, diep robijnrood van kleur, met de frisse smaak van een Weizen.

Uitgeroepen tot de beste speciaalbock van Nederland! In 2016 & 2017 zilver ontvangen voor beste speciaalbock van Nederland en beste dubbelbock van de wereld. In 2019 verkozen tot beste speciaalbock van Nederland! (https://www.davobieren.nl/bieren/weizenbock/)

“WAT EEN STERSPELER. ALLES WAT JE VERWACHT VAN EEN WEIZEN EN EEN BOCK, INEEN.” Dennis, CEO & Chef Verkoop (https://www.davobieren.nl/bieren/weizenbock/)

Ik kan in mijn beschrijving niet echt veel meer vertellen dan deze sites, al kan ik me voorstellen dat ik een onpartijdiger mening heb dan de CEO Chef Verkoop van Davo. 

CHOUFFE BOK 6666 is een seizoenbier dat speciaal voor Nederland wordt gebrouwen. Bieren van het 'Bok'-type verschijnen traditioneel eind september op de Nederlandse markt. CHOUFFE BOK 6666 onderscheidt zich door een koperkleurige tint, een frisse en fruitige neus en een aangenaam volle smaak die op een bittere toets eindigt.

6.6% ALC./VOL (https://chouffe.com/nl/biers/chouffe-bok/#)

Chouffe Bok 6666 is speciaal gebrouwen voor de Nederlandse markt. Het is een seizoensbier, verkrijgbaar vanaf eind september. Dit bokbier onderscheidt zich door zijn frisse en vooral ook fruitige smaak. Het beetje bitterheid bespeur je aan het eind. Chouffe Bok 6666 smaakt heerlijk in combinatie met lam, varkenshaas en kip. Ook niet te versmaden bij tonijn, mosselen en zeeduivel.

Details

Brouwerij Achouffe Brouwerij

Bierstijl Bockbier

Alcohol6.7%

CategorieDonker en Rijk

KenmerkenBockbier Herfstbier Seizoensbier

SpijzenGekruide gerechten, Vleesgerechten, Pittige en belegen kazen, Zoete desserts

Drinktemp.8 °C

Volume33 cl

Drinkmoment Haardvuur, Bij het eten, Voor het slapen gaan

GistingBovengistend

(https://www.bierista.nl/chouffe-bok-6666)

Ik zal niet zo veel sites kopiëren dan is mijn mening wellicht wat origineler... maar helaas gewoon bokbiersmaak.

Wat me wel opvalt is dat ik vroeger (toen ik jong was) bokbier niet lekker vond, maar de laatste tijd merk ik dat ik de moutige smaak van bokbier wel kan waarderen. Is mijn smaak verander of is de smaak van het bokbier aangepast?