Denemarken is een echt kustgebied. Het land is gericht op landbouw en de zee. Ze hebben net zoals bij de Nederlandse Waddeneilanden een historie met walvisjacht. In april 1940 werden ze bezet door de nazi's.
Op 9 april 1940 viel het Duitse leger, onder leiding van Adolf Hitler, Denemarken en Noorwegen binnen. Operatie Weserübung moest de aanvoer van ijzererts voor Duitsland veiligstellen. Met de Duitse aanval op Noorwegen en Denemarken begon de Tweede Wereldoorlog in West-Europa écht. ... In de winter vroor een groot deel van de Oostzee dicht waardoor Duitsland via de Noorse kustwateren ijzererts moest vervoeren. Om deze aanvoerroute in handen te houden, werd besloten om Denemarken en Noorwegen te veroveren. De Britten wilden dit tegenhouden. Op 16 februari vond het Altmark-incident plaats. Een Duitse tanker werd in Noorse territoriale wateren door de Britten aangevallen. De Britten waren ook begonnen met het leggen van zeemijnen in de Noorse wateren om te voorkomen dat Duitsland Noorwegen zou veroveren. Operatie Weserübung Hitler stelde daarom een invasieplan samen om Denemarken en Noorwegen aan te vallen. De operatie was onderverdeeld in verschillende acties. Eerst werd een aanval gedaan door de Wehrmacht op de marine van Denemarken. Daarna werden aanvallen gedaan op verscheidene Noorse havens en werden luchtlandingen gedaan bij Oslo. De reden dat Denemarken eerst bezet moest worden, was dat de Duitse luchtmacht vanaf de Deense vliegvelden makkelijker Noorwegen kon bereiken. Ook kon eventuele luchtsteun makkelijker worden gegeven. Bovendien zou een verovering van Denemarken ook Zweden en Finland dwingen om zich te schikken naar de Duitse eisen. Als Hitler namelijk ook Denemarken en Noorwegen in handen had, werden Zweden en Finland omringd door het Derde Rijk en moesten ze - voor hun eigen veiligheid - wel meewerken. (https://isgeschiedenis.nl/nieuws/duitsland-valt-denemarken-en-noorwegen-binnen)
De Tweede Wereldoorlog begon voor Denemarken in de vroege ochtend van 9 april 1940. Nazi-Duitsland valt dan binnen als onderdeel van Operatie Weserübung. Wat volgt zijn vijf roerige jaren met verzet, collaboratie en grote tragedies als Operatie Carthage. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
Onder de codenaam ‘Operatie Weserübung’ valt nazi-Duitsland op 9 april 1940 Denemarken en Noorwegen aan. Nog diezelfde dag geeft Denemarken zich over en wordt het bezet. ... Op het moment van de Duitse aanval zijn Denemarken en Noorwegen neutraal. Toch valt Duitsland de landen aan omdat het bang is dat Groot-Brittannië en Frankrijk Noorwegen gaan bezetten. Met de aanval komt de toegang tot de Oostzee bij Denemarken in Duitse handen en kan er ongestoord Zweedse ijzererts naar Duitsland worden vervoerd. Zweden blijft neutraal. (https://www.annefrank.org/nl/timeline/61/duitse-inval-in-denemarken-en-noorwegen/)
De Slag om Denemarken was een reeks gevechten die volgden na de Duitse invasie van Denemarken op 9 april 1940 per land, zee en vanuit de lucht. De snelle Deense overgave (binnen zes uur na het begin van de invasie) geldt in de militaire geschiedenis als de snelste capitulatie aller tijden. ... Om de Deense autoriteiten zich zo snel mogelijk te laten overgeven, was inname van de hoofdstad van cruciaal belang. Om 04:15 voer de mijnenlegger Hanzestad Danzig, geëscorteerd door de ijsbreker Stettin en twee patrouilleboten de haven van Kopenhagen binnen. Hoewel de haven werd beschermd door kanonnen van de kustartillerie van Fort Middelgrund, aarzelde de pasbenoemde Deense commandant actie te ondernemen. Nadat een bataljon van de 198ste Infanteriedivisie om 05:18 was geland, namen de Duitsers het 70 man tellende garnizoen in het hoofdkwartier van het Deense leger, de Kastellet, zonder enig schot gevangen. Het volgende doel van de Duitsers was het koninklijke paleis Amalienborg. .... Omdat gevreesd werd dat de Luftwaffe de burgerbevolking van Kopenhagen zou bombarderen en omdat alleen generaal Prior de strijd wilde voortzetten, capituleerde de Deense regering in ruil voor behoud van politieke handelingsvrijheid aangaande binnenlandse aangelegenheden. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_om_Denemarken)
Er is tot op de dag van vandaag discussie of Denemarken zich niet te makkelijk overgaf. Dat ze kansloos waren tegen het Duitse leger staat buiten kijf. Door de geringe weerstand genoot Denemarken in de eerste oorlogsjaren veel vrijheid met een eigen regering en behoud van politie, leger en marine. De Duitsers zagen Denemarken als een model-protectoraat, een voorbeeld voor andere landen die meer verzet boden tegen de bezetting. De meeste Denen konden anders dan elders in Europa hun dagelijkse leven grotendeels voortzetten. Naarmate de oorlog vorderde ontstonden er steeds meer tekorten aan goederen. Er werd gerantsoeneerd en het luchtalarm en algehele verduisteringen hoorden tot het dagelijks leven. Ondanks de coulante Duitse opstelling genoot de Deense nationaalsocialistische partij (DNSAP) weinig aanhang in Denemarken. Tijdens de verkiezingen van 1939 scoorde de partij 1,8 procent van de stemmen. In 1943 met aanwezigheid van het Duitse leger koos niet meer dan 2,1 procent van de stemgerechtigde Denen voor de DNSAP. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
Op 12 april 1940 bezetten Britse troepen de Faeröer, ter voorkoming dat deze eilanden ook in Duitse handen zouden vallen. De bezetting verliep geweldloos. Een poging van lokale parlementsleden om hier gebruik van te maken om de onafhankelijkheid uit te roepen vond onvoldoende steun in het parlement. .... IJsland trok alle regeringsbevoegdheden naar zich toe en stelde zich onafhankelijk op van de regering te Kopenhagen. Het bleef aan neutraliteit vasthouden en liet zelfs toe dat schepen van Asmogendheden hier misbruik van maakten door naar IJslandse territoriale wateren te vluchten (waar geallieerde schepen hun overigens achtervolgden en alsnog tot zinken brachten). ...De Britten trachten de IJslandse regering over te halen aan de oorlog deel te nemen aan geallieerde zijde, maar toen IJsland bleef weigeren werd het op 10 mei 1940 door de Britten bezet. Ook hier verliep de bezetting geweldloos .... Op 7 juli 1941 namen de toen nog neutrale Verenigde Staten de bezetting over. Op 17 juni 1944 ontbond IJsland de personele unie met Denemarken en riep de republiek uit. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_om_Denemarken)
Op 9 april 1940 begon de Duitse invasie van Denemarken, met meerdere militaire operaties die tegelijkertijd werden uitgevoerd. Luchtaanvallen werden gedaan op de vliegvelden bij Aalborg, een verrassingsaanval op Kopenhagen kwam van infanterie en marine-eenheden, en Jutland werd aangevallen over land. Hoewel het Deense leger voor de Duitse aanval was gewaarschuwd, was het niet goed voorbereid, zo had het Deense leger nauwelijks verdedigingslinies opgeworpen, in een poging zo neutraal mogelijk te lijken. Op Jutland vonden enkele schermutselingen plaats tussen grenstroepen en de Duitse aanvallers, waarbij de vrij lichtbewapende Denen toch nog enkele Duitse pantservoertuigen en tanks wisten uit te schakelen. Desondanks waren de Denen niet opgewassen tegen de oprukkende Duitsers. De Duitse marine voer zo goed als ongehinderd de haven van Kopenhagen binnen, waarna landingstroepen al snel de belangrijkste kazernes bezetten en oprukten naar het koninklijk paleis. Het land gaf zich binnen zes uur over. Dit is binnen de militaire geschiedenis een van de snelste capitulaties ooit. (https://isgeschiedenis.nl/nieuws/duitsland-valt-denemarken-en-noorwegen-binnen)
Zes uur, veel meer tijd zat er niet tussen de Duitse inval in Denemarken en de capitulatie. Het totaal onvoorbereide Denemarken is geen partij voor de Duitse overmacht die in de vroege ochtenduren het land overspoeld. Noorwegen, waar de Duitsers tegelijkertijd binnenvallen, houdt de strijd langer vol, overigens met Britse en Franse hulp.... In een gecombineerde aanval via land, zee en uit de lucht, is het voor de Denen snel bekeken. Weerstand van betekenis wordt niet of nauwelijks geboden en rond half 7 in de ochtend van diezelfde 9e april is de overgave een feit. Desondanks vallen er bijna 60 doden, waarvan 36 aan Deense kant. De Deense bezetting begon als een 'zachte'. Het Deense koningshuis bleef aan en de Duitsers voerden een relatief licht bewind. De Deense Joden werden de eerste jaren met rust gelaten, al waren er anti-Joodse incidenten. De Deense regering werkte samen met de Duitsers op onder meer het gebied van landbouw. Bovendien traden veel Denen, zo'n 6000, in dienst van de SS. ....De verhoudingen kwamen op scherp te staan in 1943 toen de op andere fronten in het nauw gebrachte Duitsers de teugels strakker aantrokken en de politiek van samenwerking plaats maakte voor een bewind dat de bezetter ook in andere landen voerde, inclusief een agressievere houding naar de Joden. Tot grootschalige razzia's kwam het niet. Bij een aantal kleine acties worden enkele honderden joden opgepakt en gedeporteerd, maar in oktober 1943 slaagt het Deense verzet erin de bijna voltallige Joodse gemeenschap, zo'n 7000 mensen, per boot naar Zweden te brengen. Onder het oog van de nazi's. (https://www.gld.nl/nieuws/2131781/9-april-1940-denemarken-de-snelste-capitulatie-van-de-tweede-wereldoorlog)
Doordat de situatie op het vasteland in Denemarken verslechterde en de Deense regering steeds vaker in conflict kwam met de Duitsers, nam ook de weerstand onder de bevolking toe. Zo waren er steeds meer confrontaties tussen jonge Denen en aanwezige Duitse soldaten. In augustus 1943 escaleerde de situatie met stakingen in Odense en Esbjerg. Al gauw kreeg de opstand een landelijk karakter met grootschalige protesten en straatgevechten. De Duitsers eisten de doodstraf tegen opstandelingen en saboteurs. De Deense regering weigerde hiermee in te stemmen en luidde daarmee zijn eigen einde in. Na augustus 1943 werd het leven in Denemarken meer als elders in bezet Europa. Er was een toenemende Duitse onderdrukking, met meer arrestaties en executies. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
De Deense capitulatie resulteerde in de unieke 'milde' bezetting van Denemarken. Dit bleef zo tot de zomer van 1943, waarna volledige bezetting volgde. Door het uitstel van de arrestatie en deportatie van de Deense Joden, konden de meesten van hen worden gewaarschuwd, waarna zij naar Zweden konden vluchten. In totaal werden 447 Deense Joden gedeporteerd, waarvan er 70 werden vermoord. Zeventig van de ongeveer achtduizend Joden die voor de oorlog in Denemarken woonden. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_om_Denemarken)
Op 29 september 1943 lekte Georg Ferdinand Duckwitz, een hoge Duitse diplomaat in Kopenhagen, een groot geheim: over drie dagen zal de Gestapo alle Joden van hun bed lichten. Het nieuws ging als een lopend vuurtje rond in de Joodse gemeenschap en op 1 oktober, toen de razzia losbarstte, waren de meeste van de zeven- à achtduizend Joden in Denemarken ondergedoken. In het hele land werden massaal hulpcomités opgericht. Kerken werden opengesteld, dokters kwamen in actie, ondernemersverenigingen schakelden hun leden in. Een land dat tot dan toe amper georganiseerde actie tegen de Duitse bezetters had gevoerd, stampte in een paar dagen een verzetsbeweging uit de grond. Het doel: vissers zoeken die de Joden naar Zweden konden brengen. In een paar weken tijd ontsnapten bijna alle Joden over zee. De Duitsers deden er weinig tegen. Natuurlijk, Duckwitz was een held. Maar desondanks blijven er twee levensgrote mysteries. Eén: waarom kwamen de Denen op grote schaal in actie? Twee: waarom lieten de Duitsers dit gebeuren? (https://www.kijkmagazine.nl/artikel/deense-jodenvervolging/)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wisten bijna alle Deense Joden aan de Jodenvervolging te ontkomen. In Landgenoten reconstrueert de Deense historicus Bo Lidegaard de twee weken durende ontsnapping van een Joodse familie en laat hij zien hoe de Holocaust in Denemarken kon mislukken.... De SS’er Werner Best was aangesteld om toezicht te houden op civiele zaken in Denemarken. Hij gaf opdracht voor de razzia’s, maar hij saboteerde de operatie door de plannen te lekken. Waarom deed hij dat? Hoe keek hij tegen de Holocaust aan? ‘Het is essentieel om zijn ambiguïteit te begrijpen. Best was een overtuigd nazi en een naaste medewerker van Himmler. Hij moest constant de balans vinden tussen het uitvoeren van de prioriteiten van de nazitop en het samenwerken met de Denen. Hij moest steun in Berlijn houden, de rust bewaren, de handel door laten gaan en de Joden vervolgen. Toch werkte hij de deportatie tegen. Wat er in zijn hoofd omging is onbekend, maar hij heeft de razzia’s in slechts één nacht laten plaatsvinden. Na ongeveer tweehonderd Joden opgepakt te hebben, meldde hij aan Berlijn dat Denemarken vrij was van Joden. Dat klopte eigenlijk ook want de meeste waren ontsnapt of zaten ondergedoken. Aan de oppervlakte waren alle Joden verdwenen. Hij deed wat in zijn ogen het beste was voor Duitsland en zichzelf. Er is geen bewijs dat hij scrupules had of de Holocaust een slecht idee vond. Hij vond het alleen niet verstandig om hieraan op hardhandige wijze bij te dragen in Denemarken.’ (https://www.historischnieuwsblad.nl/jodenvervolging-was-geen-prioriteit-voor-nazis-in-denemarken/)
Toen de Duitsers op 9 april 1940 Denemarken binnenvielen, koos de regering ervoor om samen te werken. Daardoor kon ze blijven zitten, maar in ruil moest de overheid de veiligheid van de Duitsers garanderen door sabotage tegen te gaan. De joden werden ongemoeid gelaten. Maar naarmate de Duitsers terrein begonnen te verliezen, werd het verzet onder de Deense bevolking zichtbaarder. Het aantal sabotageacties nam toe, en er braken wilde stakingen uit. De Duitsers eisten harde maatregelen van de Deense regering. Staken moest verboden worden, en op sabotage moest de doodstraf komen. Dat ging de regering te ver, en op 29 augustus 1943 traden de Deense bewindslieden af. (https://historianet.nl/oorlog/tweede-wereldoorlog/vlucht-over-de-sont-7742-joden-ontkomen)
Denemarken, Nederland en Noorwegen werden gezien als vazalstaten van Duitsland. Denemarken accepteerde dit en behield het grootste deel van de bezetting zijn eigen regering. Nederland en Noorwegen vochten terug en de nazi’s namen daar het landsbestuur over. Alle morele dilemma’s werden in Nederland en Noorwegen door lager geplaatste ambtenaren gemaakt. In Denemarken werden deze beslissingen door democratisch gekozen leiders genomen die zelf hun grenzen trokken en zich bewust waren van het oordeel dat men later over hen zou vellen. (https://www.historischnieuwsblad.nl/jodenvervolging-was-geen-prioriteit-voor-nazis-in-denemarken/)
De hoogste Duitse autoriteit in Denemarken was Reichsbevollmächtigter Werner Best, die in het bezette Frankrijk 42.000 joden had laten interneren. Daar had hij de bijnaam ‘bloedhond van Parijs’ gekregen. In Denemarken maakte Best handig gebruik van het samenwerkings- beleid van de regering, waardoor slechts 20.000 Duitse soldaten in het land volstond en de Denen grote hoeveelheden voedsel naar Duitsland exporteerden – voldoende om acht miljoen van de 90 miljoen Duitsers te voeden.... Het opschorten van de samenwerking was een regelrechte ramp voor Werner Best. Het kon de Duitsers duur komen te staan, en zijn eigen carrière hing aan een zijden draadje. Hij moest ervoor zorgen dat de Deense politici de samenwerking hervatten en dat de rust zou weerkeren in het ‘voorbeeldprotectoraat’. Best wilde tegelijk het vertrouwen van de Denen herwinnen en een wit voetje halen bij Hitler. Daarvoor moesten de Deense joden worden opgeofferd. Hij nam aan dat Hitler de onrustige situatie wilde aangrijpen om zich van de Deense joden te ontdoen. Best stelde op 8 september een razzia voor. Negen dagen later kwam de reactie, ondertekend door Hitler zelf. De actie was goedgekeurd. Nu zette Best het tweede deel van zijn plan in werking: de Denen tevreden stemmen. Hij moest zien te bewerkstelligen dat de razzia geen ernstige gevolgen zou hebben voor de joden. Daartoe schakelde hij zijn contact op de Duitse ambassade in Kopenhagen in, de diplomaat Georg Duckwitz. Sinds zijn aantreden eind 1942 had Best steun gezocht bij Duckwitz, die al jaren in Denemarken zat en het land goed kende. Hij was ervan gaan houden. De twee gingen ook privé met elkaar om, en Best wist dat Duckwitz geen overtuigde nazi was. Het was dan ook geen toeval dat Best uitgerekend hem opzocht om een actie tegen de joden te bespreken: Duckwitz zou zijn kennis zeker met de Denen delen om zijn geweten te sussen. En dat gebeurde ook. (https://historianet.nl/oorlog/tweede-wereldoorlog/vlucht-over-de-sont-7742-joden-ontkomen)
Wie kan de verantwoordelijkheid nemen voor zoiets?’ vroeg Duckwitz zichzelf af in zijn dagboek. Op eigen houtje toog hij naar de Zweedse hoofdstad Stockholm om van premier Per Albin Hansson te horen of Zweden bereid was om joodse vluchtelingen uit Denemarken op te vangen. Zweden had grote hoeveelheden ijzererts aan de Duitsers geleverd, maar nu Hitler aan de verliezende hand was, wilde het land afstand nemen van het nazisme. Hansson ging akkoord. Terug in Kopenhagen kreeg Duckwitz de indruk dat de Reichsbevollmächtigter met de actie tegen de joden in zijn maag zat. Best zei dat hij het liefst een brug over de Sont tussen Denemarken en Zweden wilde bouwen om al deze mensen naar Zweden te laten ontkomen. In zijn dagboek merkte Duckwitz op: ‘Geen macht ter wereld kan de RB [Best] zuiveren van deze grote schuld met zijn onoverzichtelijke gevolgen.’ Zelf wilde Duckwitz niet toekijken. Terwijl Best op 28 september aan Berlijn liet weten dat de razzia in de nacht van 1 op 2 oktober zou plaatsvinden, sprak Duckwitz in het diepste geheim met Hans Hedtoft, de leider van de sociaaldemocraten. ‘Het is zover,’ viel de Duitser met de deur in huis. ‘Een van de komende nachten zullen schepen de haven van Kopenhagen binnenlopen. De stad wordt geïsoleerd, de telefoonlijnen worden doorgesneden en de joden van hun bed gelicht en naar Duitsland afgevoerd.’.... De meeste Deense joden hadden zich er niet op voorbereid dat ze hun land ooit zouden moeten ontvluchten, en het oversteken van de Sont was dan ook makkelijker gezegd dan gedaan. In heel Seeland werd koortsachtig gezocht naar speedbootjes of viskotters die de joden naar Zweden konden brengen. Er werden afspraken gemaakt met booteigenaren, maar die waren vaak vaag, want ze kwamen tot stand via iemand die iemand kende die een boot had. ... Na de oorlog bleek dat sommige joden maar liefst 50.000 Deense kronen (bijna 100.000 euro nu) betaald hadden voor de overtocht. Een nieuwe viskotter kostte nog geen 20.000 kronen – vissers hadden dus soms wel twee nieuwe boten verdiend in één nacht. Daar ontstond veel opschudding over, hoewel de gemiddelde prijs voor een overtocht circa 1000 kronen (1900 euro) was. Dit is een flink bedrag voor een arm gezin, maar de vissers zetten wel hun boot en dus hun levensonderhoud op het spel om de joden over te zetten. ... Ondertussen was de razzia in volle gang in Kopenhagen..... De Gestapo kreeg hulp van Denen, onder wie vrijwilligers van de SS, om de adressen van de joden te vinden.... In Jutland en op Funen arresteerden de Duitsers in totaal 82 joden, die in drie volgepakte treinen naar Theresienstadt werden gebracht – dezelfde bestemming als van de Kopenhaagse joden.... In Kopenhagen bracht Reichsbevoll-mächtigter Werner Best verslag uit over het verloop van de actie aan Adolf Hitler en minister van Buitenlandse Zaken Von Ribbentrop in Berlijn. Hij verzweeg dat er nauwelijks joden opgepakt waren: ‘Vanaf vandaag kan Denemarken als jodenvrij worden beschouwd, gezien geen jood er legaal meer kan verblijven of werken,’ schreef hij in een telegram. ... Niet alle joden ontsprongen de dans. Al had Werner Best de Gestapo opgedragen terughoudend te zijn en lagen de Duitse patrouilleboten op de Sont en de Oostzee stil, de vlucht van de Deense joden verliep allesbehalve op rolletjes. In totaal werden 190 van hen gearresteerd, de meesten in Gilleleje ten noorden van Kopenhagen, waar de Gestapo-officier Hans Juhl de scepter zwaaide. ... De bereidheid van gewone Denen om hen te helpen is legendarisch geworden, maar het is minder bekend dat ook Duitsers een grote rol speelden bij de reddingsactie. Na de bevrijding keerden de familie Hannover en de meeste andere Deense joden terug naar Denemarken. Werner Best slaagde er niet in om het samenwerkingsbeleid te herstellen, maar behield zijn baan. Na de oorlog zat hij zes jaar vast. Hij werd nooit veroordeeld wegens oorlogsmisdaden. Georg Duckwitz bleef na de oorlog diplomaat en was een tijdlang West-Duits ambassadeur in Kopenhagen. (https://historianet.nl/oorlog/tweede-wereldoorlog/vlucht-over-de-sont-7742-joden-ontkomen)
De Denen hielpen hun landgenoten massaal aan onderduikadressen en verbaasde SS’ers troffen bij uitvoer van het Duitse plan veelal lege huizen. Uiteindelijk overtuigde niemand minder dan natuurkundige Niels Bohr de Zweedse koning om een radio-oproep te doen. Op 2 oktober zond de Zweedse radio uit dat Zweden klaar was om Joodse vluchtelingen op te nemen. Dit wordt gezien als een cruciale stap voor de massale reddingsoperatie die zou volgen. Sommige historici beweren dat de Zweedse regering achter de schermen al in 1942 overeenstemming met de Denen had. Hoe dan ook, gedurende twee maanden werd een grote meerderheid van de Joodse populatie naar Zweden gesmokkeld. Met slechts 116 slachtoffers (Statista) is Denemarken een van de landen met procentueel de minst overleden Joden in de Tweede Wereldoorlog. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
Vrijwel alle 472 Deense joden die in oktober 1943 werden opgepakt, werden naar het kamp Theresienstadt in het huidige Tsjechië gestuurd. Dat was een doorvoerkamp met frequente transporten naar vernietigingskampen als Auschwitz, maar de Duitsers hadden het ingericht als ‘modelkamp’. Na onderhandelingen met de Deense autoriteiten kregen de Deense joden een aparte behandeling. Ze gingen niet naar vernietigingskampen en ontvingen pakketten met voedsel en kleding van het Rode Kruis. (https://historianet.nl/oorlog/tweede-wereldoorlog/vlucht-over-de-sont-7742-joden-ontkomen)
Theresienstadt is een modelkamp waarmee Himmler goede sier wil maken naar internationale beroekers van onder meer het Rode Kruis. De Joodse gevangen kregen er voedselpakketten uit Denemarken en mochten schrijven met familie, maar ondanks hun 'uitzonderingspositie' kwamen enkele tientallen Joden om in Theresienstadt. Een wrang en tragisch bijeffect van propaganda-strategie om te laten zien dat de Joodse gevangenen in Theresienstadt het niet slecht hadden was dat zo'n 7500 gevangenen van andere nationaliteiten van Theresienstadt naar Auschwitz zijn gestuurd en daar vergast. (https://www.gld.nl/nieuws/2131781/9-april-1940-denemarken-de-snelste-capitulatie-van-de-tweede-wereldoorlog)
Tegen het einde van de oorlog wordt de Deense politie definitief opgedoekt en neemt de Duitse geheime dienst (Gestapo) de touwtjes stevig in handen. Ze beginnen voortvarend met het oprollen van het Deense verzet. Als reactie hierop bombardeert de Britse luchtmacht succesvol het Gestapohoofdkwartier in Aarhus. Het plan om dit kunstje in Kopenhagen te herhalen is daarna zo gemaakt. Op 20 maart 1945 is het zover – minder dan twee maanden voor de bevrijding. De eerste lichting laagvliegende bommenwerpers treft hun doel. De tweede lichting raakt de weg kwijt boven de stad. Het zou uiteindelijk de levens van een aantal verzetsleden redden, omdat zij gevangen zaten in het deel van het hoofdkwartier waar de bedoelde bommen nooit zouden aankomen. Wat zij in eerste instantie niet wisten, is dat de bommenwerpers een verkeerd gebouw kozen, namelijk de Franse school. De misser betekende veel burgerslachtoffers, waaronder 86 kinderen. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
In de avonduren van 4 mei 1945 aanvaardde veldmaarschalk Montgomery de onvoorwaardelijke overgave van de Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland en Denemarken. De bevrijding ging in op 5 mei en zo vieren Nederlanders en Denen nog elk jaar op die dag hun bevrijding. Net als in Nederland ging men in Denemarken massaal de straten op met familie, vrienden en buren. Op 8 mei werd het Deense parlement feestelijk heropend onder aanwezigheid van de populaire koning Christian X. De koning was in tegenstelling tot veel andere Europese vorsten niet gevlucht. Hij had in 1942 zelfs een politieke rel veroorzaakt door een lange en hartelijke kerstgroet van Adolf Hitler zeer bekoeld te beantwoorden met enkel: “Ik dank u hartelijk.” (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
Op 4 mei accepteerde de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery de onvoorwaardelijke militaire overgave door groot-admiraal Hans-Georg von Friedeburg en generaal Hans Kinzel van alle Duitse strijdkrachten "in Holland, in Noordwest-Duitsland inclusief de Friese eilanden en Helgoland en alle andere eilanden, in Sleeswijk-Holstein en in Denemarken... alle marineschepen in deze gebieden inbegrepen". De ondertekening vond plaats aan de noordrand van de Lüneburger Heide, bij Wendisch Evern. De overgave ging de volgende dag om acht uur 's ochtends in. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Einde_van_de_Tweede_Wereldoorlog_in_Europa)
Het korte document, in het Engels en het Duits, begint met de bepaling: “Het Duitse opperbevel aanvaardt de overgave van alle strijdkrachten in Nederland, in Noordwest-Duitsland, de Friese eilanden, Helgoland en alle eilanden inbegrepen, in Sleeswijk-Holstein en in Denemarken, aan de opperbevelhebber van de 21ste Legergroep.” (Montgomery). Daar is op het laatste moment nog aan toegevoegd: "Alle schepen in dat gebied zijn daarbij inbegrepen". De belangrijkste Duitse marinehavens liggen daar immers. .... Die overgave staat uitdrukkelijk los van een algemene capitulatie die voor heel Duitsland moet gelden. De Duitse legers blijven vechten tegen het Rode Leger in het noordoosten van Duitsland, Tsjechië en Oostenrijk, en ook tegen het communistische partizanenleger in Joegoslavië. In principe duurt ook de strijd tegen de Amerikanen en de Fransen in Zuid-Duitsland voort. Over zo’n algemene capitulatie moet nu worden onderhandeld. Dat wordt een stuk moeilijker, omdat de Duitsers de strijd tegen "het bolsjewisme" niet willen opgeven. (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/drafts/jan-ouvry/4-mei-1945-duitse-capitulatie-in-noord-west-europa-ondertekend/)
De Duitse bezetting van Denemarken eindige op 4 mei 1945, als de Britten met een bliksemactie het land bezetten. Doel is de Sovjets de pas af te snijden, die het ook op Denemarken met zijn open havens hebben voorzien. (https://www.gld.nl/nieuws/2131781/9-april-1940-denemarken-de-snelste-capitulatie-van-de-tweede-wereldoorlog)
De Tweede Wereldoorlog in Denemarken leek dan echt voorbij, maar terwijl de rest van Denemarken feestvierde onderging het strategisch gelegen Bornholm een tragisch lot. De Sovjets namen de Duitse stellingen op het Oostzee-eiland zwaar onder vuur. Plaatsen als Rønne en Nexø hadden het zwaar te verduren. Aanvankelijk kwam dat nieuws niet door tot de feestvierende Denen elders in het land. Na twee dagen bombarderen landden Sovjet-troepen op 9 mei 1945 op Bornholm. Daarmee ging het eiland van de ene bezetter op de andere over. De Sovjet-bezetting duurde een jaar en isoleerde Bornholm van Denemarken. Er werden 10.000 soldaten van het Rode Leger gehuisvest, wat onvermijdelijk ellende met zich meebracht. De lokale bevolking moest schaarse goederen als hout afstaan voor de constructie van legerbarakken. Er zijn ook meerdere (seksuele) misdrijven jegens Bornholmers opgetekend. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
Op 4 september gaf de Duitse commandant Wilhelm Dege zich op Nordaustlandet (Spitsbergen) over aan de kapitein van het Noorse robbenjachtschip Blaasel. Bij de capitulatie van mei 1945 waren de Duitse troepen op Spitsbergen vergeten. Zij bleven weerberichten zenden naar het niet meer opererende Duitse opperbevel. Nadat zij ook de golflengten van de geallieerden gingen gebruiken werden ze opgemerkt. Met de capitulatie van Spitsbergen werd de Tweede Wereldoorlog definitief afgesloten. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Einde_van_de_Tweede_Wereldoorlog_in_Europa)
Op 15 maart 1991 hadden de vier grootmachten (Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Sovjet-Unie) en Duitsland het ondertekende document met betrekking tot de vrede met Duitsland en de soevereiniteit van Duitsland allemaal in bezit. Daardoor werd het ook van kracht en was de vrede met deze partijen uiteindelijk een feit. De titel van dit verdrag luidt Verdrag inzake de afsluitende regeling met betrekking tot Duitsland (Vertrag über die abschließende Regelung in Bezug auf Deutschland); het staat ook wel bekend als het Twee-plus-Vier-Verdrag. ... Op 16 januari 1992 werden de verdragen deutsch-polnische Grenzvertrag en deutsch-polnische Nachbarschaftsvertrag van kracht. Deze beide verdragen regelen de grens tussen Polen en Duitsland, en het vreedzaam samen bestaan van beide landen. Na het in werking treden van deze verdragen waren alle conflicten ontstaan door nazi-Duitsland vreedzaam opgelost. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Einde_van_de_Tweede_Wereldoorlog_in_Europa)
De nazi's bouwden er bunkers: de Atlantikwall.
The Atlantic Wall is a line of defence from World War II that was conceived by Hitler himself. The many bunkers were pieces of a German coastal defence that stretched from the North Cape to the Pyrenees. Today, along the entire Wadden Sea coast, you will find remains of the Atlantic Wall. (https://eng.nationalparkvadehavet.dk/experience-the-wadden-sea/the-atlantic-wall)
De Atlantikwall was een meer dan 5.000 kilometer lange verdedigingslinie, die Nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog langs de westkust van de bezette gebieden in West-Europa heeft aangelegd ter voorkoming van een geallieerde invasie.... De Atlantikwall liep van Noorwegen, via Denemarken, Duitsland, Nederland en België naar Frankrijk tot aan de grens met Spanje. De verdedigingslinie, die overigens nooit geheel werd voltooid, bestond uit kazematten of bunkers, kanonnen en mijnenvelden. De Atlantikwall was geen aaneengesloten muur van verdedigingswerken zoals de naam suggereert. De verdedigingswerken waren geconcentreerd op strategische punten als haven- en riviermondingen, zoals bij Hoek van Holland en IJmuiden. Langs de tussenliggende kust werden op geruime afstand van elkaar verdedigingsposten gebouwd. De Atlantikwall was een aaneenschakeling van kustbatterijen, versperringen en ondersteuningsbunkers. Behalve artillerie tegen invasieschepen werd ook luchtafweer en antitankgeschut geplaatst. Bij dit antitankgeschut werden veelal tankversperringen aangelegd, zoals tankgrachten, drakentanden, tankmuren en tankvallen. Na de invasie in Normandië op 6 juni 1944, waarbij de Atlantikwall werd doorbroken, is de bouw grotendeels stilgelegd. Op dat moment waren er nog maar 10.273 van de geplande 15.000 bunkers afgewerkt; 799 bunkers waren nog in aanbouw. ... Tot het einde van de oorlog in 1945 bleven enkele goed verdedigde Franse havensteden nog in Duitse handen. Ook speelden de verdedigingswerken van de Atlantikwall nog een rol bij de Duitse verdediging van de Westerschelde en de Strijd om Walcheren in het najaar van 1944. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Atlantikwall)
Om de veiligheid van Duitsland te waarborgen liet Hitler in 1933 de bouw van de Westwall (door de Geallieerden „Siegfriedlinie” genoemd) beginnen. Dat was een lijn van verdedigingswerken langs de grens met Frankrijk. De Westwall bestond uit tankversperringen, bunkers en loopgraven. Acht jaar later, toen Westelijk Europa was bezet, kwam er een plan voor een Neue Westwall. Deze zou langs de kust van Noorwegen, Denemarken, Duitsland, Nederland, België en Frankrijk worden gebouwd, met een totale lengte van 5.000 kilometer, en was bedoeld om het Derde Rijk voor een eventuele invasie van de geallieerden te behoeden. Door de Neue Westwall, die later om propagandistische redenen Atlantikwall werd genoemd, kon een groot aantal troepen vrij worden gemaakt van de kustverdediging om aan het oostfront te vechten tegen de Sovjet-Unie. De bouw van deze verdedigingslinie gebeurde in drie fasen: Eerste fase In de zomer van 1940, direct na de Duitse bezetting van West-Europa, begon de Duitse Kriegsmarine al met de bouw van kustbatterijen met de nodige infrastructuur (observatiepost, commandopost, munitiebunkers en zoeklichten) en versterkingen met het doel het scheepvaartverkeer voor de kust te kunnen controleren met licht tot zwaar geschut om de voorgenomen invasie van Groot-Brittannië te kunnen ondersteunen. Na de Slag om Engeland in het najaar van 1940 werd de invasie van Groot-Brittannië afgelast; de Duitse oorlogvoering op de Balkan en in Rusland vanaf 1941 maakten de West-Europese kusten definitief van een offensieve tot defensieve frontlijn voor Duitsland. Vanaf dat moment werden plannen gemaakt voor de bouw van een samenhangend kustverdedigingsstelsel. De opdracht hiertoe werd gegeven op 14 december 1941. Er moesten versterkte bunkers in gewapend beton aangelegd worden (verstärkt feldmässige type). Er werd tevens gekozen voor open circulaire geschutstellingen, die dus zo nodig ook aanvallen van reeds doorgebroken invasietroepen konden afslaan. In de maanden vanaf 23 maart 1942 werd de tactische organisatie uitgewerkt. Na Operatie Chariot, de raid op de U-bootbasis in Saint-Nazaire op 27 maart 1942, werd bovendien opdracht gegeven dit soort bases aanzienlijk te versterken. Tweede fase.. De bouw van de Atlantikwall kwam serieus op gang in de herfst van 1942 met het bevel van Hitler hiertoe op 25 augustus 1942, dus na de mislukte geallieerde Raid op Dieppe, op 18/19 augustus 1942. De bedoeling was de bouw van 15.000 bunkers tussen Schiermonnikoog en Biarritz (aan de Frans-Spaanse grens). De bunkerontwerpen werden gestandaardiseerd, namelijk van de serie 600 tot de serie 704 (in 1944). Er werden ondersteunende luchtafweerbatterijen en radarstations geïnstalleerd. De verdediging met infanterietroepen werd ook opgevoerd.Deze bouw werd uitgevoerd door de vestinggenietroepen (Festungspioniere) en de Organisation Todt, die al vanaf 1933 onder andere de bouw van de Westwall en de Duitse autosnelwegen had gecoördineerd. Dit alles resulteerde in een reusachtige bouwactiviteit met een enorme inzet van mensen en materieel: bij de bouw van de hele Atlantikwall waren 100.000 Duitsers en 800.000 buitenlanders betrokken als werkkrachten,.... Over de bouw van de Atlantikwall werd door de Duitse media aanvankelijk gezwegen en de verdedigingslinie werd niet gebruikt in propaganda-activiteiten. De Duitse bevelhebbers dachten namelijk dat de bouw van een dergelijk omvangrijk verdedigingsproject niet zou worden geaccepteerd door de Duitse bevolking, omdat zoiets niet paste in de idee van een onoverwinnelijk Duizendjarig Rijk. Na 1943 kreeg de Atlantikwall gaandeweg meer aandacht in de media en werd het project opvallend genoeg na enige tijd zelfs gebruikt voor propagandadoeleinden. Deze propaganda had mede tot doel de geallieerden zodanig te imponeren dat zij een invasie op de West-Europese kust niet zouden aandurven. Derde fase Na de inspectiebezoeken tussen einde 1943 en begin 1944 van veldmaarschalk Erwin Rommel aan de Atlantikwall, werden de veldversterkingen nog verder uitgebreid met hindernissen op het strand (Rommelasperges) en met antitankmuren. Er werden als rugdekking brede zones met landmijnen ingericht achter de Atlantikwall. De eenheden die de Atlantikwall bemanden waren statische eenheden, dat wil zeggen ze hadden geen materieel om zich te verplaatsen vanuit hun versterkte posities voor het geval dat de geallieerden toch doorbraken; Hun zware kanonnen konden zelfs niet landinwaarts gericht worden. Vooral in Normandië en Calais, de twee waarschijnlijkste plaatsen voor een geallieerde invasie, werden veel bunkers, landmijnen, obstakels e.d. geïnstalleerd. Hiermee ging Rommel in tegen zijn vroegere tactiek van snel en beweeglijk oorlog voeren. De tijd van de superioriteit van de Duitse landstrijdkrachten was echter voorbij en de geallieerde luchtsuperioriteit maakte Duitse troepenverplaatsingen overdag tot een hachelijke zaak. Rommel was ervan overtuigd dat de invasiemacht alleen op het strand kon worden tegengehouden, liefst nog in de branding. Zouden de geallieerden vaste voet aan wal krijgen, dan was de slag volgens hem verloren voor Duitsland.(https://nl.wikipedia.org/wiki/Atlantikwall)
Op https://nl.wikipedia.org/wiki/Atlantikwall is een overzicht te vinden van Nederlandse bunkermusea. Op https://oostende.org/nl/museum/9531/atlantikwall.html staat iets over Oostende.
Hoek van Holland was voor de Duitsers de belangrijkste locatie van de Atlantikwall in Nederland vanwege de toegang tot de Rotterdamse haven. De Festung Hoek van Holland, strategisch gelegen aan de monding van de Nieuwe Waterweg, zorgde ervoor dat deze wereldhaven voldoende werd afgeschermd tegen een mogelijk geallieerde invasie. (https://www.atlantikwall-museum.nl/atlantikwall.html)
Atlantikwall: de ruim 6.000 kilometer lange Duitse verdedigingslinie van Noorwegen tot Spanje. Langs de hele westkust van het Europese continent werden duizenden woningen gesloopt om ruimte te maken voor bunkers en batterijen. De Atlantikwall veranderde ook het landschap van de Waddeneilanden en tekende de Waddenkust. (https://www.atlantikwall-wadden.nl/nl)
De leiding van de werkzaamheden bij de bouw van de Atlantikwall lag bij de Organisation Todt (OT). Dit was een overheidsorgaan dat de uitvoering overliet aan de plaatselijke kleine en grote bouwbedrijven, welke onder contract stonden bij de organisatie. De Abteilung Siedlung und Bauten, een afdeling van het Reichskommissariat Niederlande, was ook verantwoordelijk voor de bouw van enkele bunkercomplexen in Nederland. Om snel en economisch te kunnen bouwen waren de meeste bunkers gestandaardiseerd. Voor bijna elke bedenkbare functie was er wel een bunkertype ontworpen, ze waren universeel maar konden wel lichtelijk aangepast worden waar dit nodig was. In hoofdgroepen onderverdeeld waren er waarnemings- en vuurleidingposten, wapenopstellingen (zoals geschutsbunkers), commandoposten, woonschuilplaatsen, munitiebergplaatsen, verbindingsposten (waaronder radarposten) en werken met een ondersteunende functie (zoals hospitaal, toilet, water- en voedselopslag). Vele versperringen moesten de vijand zo veel mogelijk vertragen wanneer zij de Stützpunktgruppe zouden aanvallen. (https://www.atlantikwallmuseum.nl/nl/atlantikwall/)
In Denemarken kun je heel goed de sporen van de zogeheten Atlantikwall zien. Zo'n 2.000 bunkers werden er hier tijdens de Tweede Wereldoorlog geplaatst in deze Duitse verdedigingslinie. Vooral op de brede zandstranden aan de westkust vind je de nu langzaam in zee verdwijnende bunkers. (https://www.visitdenmark.nl/denemarken/bezienswaardigheden/cultuur-en-historie/bunkers-denemarken)
Op https://www.visitdenmark.nl/denemarken/bezienswaardigheden/cultuur-en-historie/bunkers-denemarken staan diverse locaties van Duitse bunkers en bunkermusea.
At Blåvand is the large Tirpitz position with two enormous gun bunkers. Together with the battery in Hanstholm, it was planned to be the largest coastal battery in Denmark. However, the installation was not completed before the war was over. Tirpitz, along with the positions on Fanø, protected the entrance to Esbjerg, which was a strategic hub for the occupying forces. The position's four large ship guns, with a range of 55 kilometres, were intended to cover the area from Nymindegab to Fanø, but at the time of liberation, the huge cannon tubes were still at Guldager Station near Esbjerg. After the war, the bunkers were sealed off and used by the Danish Defence for test explosions. The southern bunker was excavated and is now a museum - read more on Tirpitz' website. (https://eng.nationalparkvadehavet.dk/experience-the-wadden-sea/the-atlantic-wall)
Tirpitz is an experience for the whole family. The Danish architectural firm BIG has created the spectacular setting for an attraction hidden under the sand in the protected dune landscape at Blåvand. (https://tirpitz.dk/en)
Tirpitz Museum (Danish: Tirpitz Museet), also called Blåvand Bunker Museum,[2] is a museum in Blåvand, on the coast of Jutland. It is built in an old bunker from which it got its name, and features exhibitions on the Atlantic Wall, the west coast of Denmark, and an amber collection. (https://en.wikipedia.org/wiki/Tirpitz_Museum_%28Denmark%29)
The old Tirpitz Bunker looks like a colossus in the sand but is really just a small remnant of Hitler’s gigantic bunker project: the Atlantic Wall. Visitors enter the bunker through an underground exhibition tunnel from the new museum building. Take a good friend by the hand and explore the gloomy World War II bunker. `... In August 1944, the German occupying power set about building the huge Tirpitz Battery near Blåvand. The two huge gun bunkers were part of the Atlantic Wall and were intended to defend the entrance to Esbjerg harbour. But the war ended before the bunkers were completed. Since then they have represented cold evidence of the war in the very heart of the magnificent dune landscape. ... Now the southern bunker has become part of the Tirpitz attraction. Through an underground exhibition tunnel you enter the old gun bunker. Here you can hunt for answers to the many questions concealed behind the 3.5-metre-thick, heavily-reinforced concrete walls. Why was a large battery built right here in Blåvand? Who was supposed to have staffed it? How did the guns work – and how far could they shoot over the sea? If you are a geek at heart, you will have every opportunity to get even wiser. Or, if you are simply after an exciting experience, then the bunker is definitely something for you too! (https://tirpitz.dk/en/udstillinger/the-tirpitz-bunker/)
The Tirpitz Bunker started construction in 1944, and was built as part of the defense around the city of Esbjerg. Following the surrender of the German forces, construction was halted, and the bunker was therefore never completed.[3] The bunker was designed to house 2 turrets with 2 38 cm SK C/34 naval guns each.[1] After the war, the bunker was abandoned and later turned into a small museum.[4] In 2012, it was decided to expand and completely redesign the museum, with Bjarke Ingels Group being chosen as architect of the new museum.[2][5] The new museum features open spaces and is built into the dunes.[1][6] The permanent exhibitions were designed by Dutch experience design agency Tinker Imagineers. [7]... The Museum features 4 exhibition areas, 3 of which are permanent exhibitions.[1] Furthermore, it is possible to enter the old bunker and gun turret with a glass reconstruction of the artillery guns.[2] (https://en.wikipedia.org/wiki/Tirpitz_Museum_%28Denmark%29)
Tirpitz Museum is one of the largest bunkers in the world and is one of the 200 the Nazi built during World War II in Denmark. The museum opened in June 2017 and here you also find a beautiful Amber Museum. One of the world’s largest Nazi bunkers has been transformed into a museum in Blåvand about 200 miles from Copenhagen. From 1940-45, during World War II, more than 200 bunkers were built along the Danish coast by the Nazis, and at that time Nazi Germany occupied Denmark. .... The largest bunker was the Tirpitz Bunker, which was meant to defend the seaport of Esbjerg near Blåvand beach and the construction began in August 1944 and was designed to house two towers containing two naval guns each. But when the Germans surrendered in May 1945 they abandoned its construction. The Tirpitz bunker is 7,500 square feet and it has the name of a German battleship. The museum has four exhibitions which include information about how Germany under the war built a wall, called the Atlantic Wall in Europe. The Tirpitz Museum is one of the museums that just has opened in 2017 in South Jutland - another is the Lego House in Billund and the Wadden Sea Centre in the Wadden Sea National Park which is on the Unesco Heritage list. (https://www.visitnordic.com/en/attraction/tirpitz-bunker)
As soon as the occupying German forces reached the north and west coasts of Jutland in Denmark, they started building fortifications. The number and strength of the fortified installations was closely aligned with the level of threat to German control of Denmark that the German High Command believed to exist. It was for this reason that the fortification of Denmark by the German forces underwent radical development during the occupation of 1940–45: from flimsy wooden buildings to huge concrete bunkers with walls and ceilings up to 3.5 metres thick. ... By the autumn of 1941, it was clear that the German offensive against the Soviet Union had ground to a halt, which meant that the majority of the German army would remain committed to the Eastern Front. As a result, Adolf Hitler decreed in December 1941 that the coastlines of Western Europe were to be fortified as a “New West Wall” so that any attack could be beaten back. Hitler’s orders to build a “New West Wall” led to a flurry of activity along the coast of Jutland, with more men and equipment being relocated to the region. The biggest new initiative, however, was the start of work on huge, heavily armoured bunkers. Up until this point, the batteries had comprised only wooden barracks and a few bunkers built of wood or thin concrete, but the army engineers were now building bunkers with walls 2 metres thick for all the coastal batteries. ... In the summer of 1942, the German army troops were moved closer to the coast. Special “strongpoints” were set up for companies of infantry at key locations along the coastline, particularly in places with important traffic connections: Agger, Løkken and Hirtshals, for example. Initially, the troops dug in – literally – in trenches reinforced with wood, but solid concrete bunkers were gradually built at most of the strongpoints. These bunkers were intended to provide quarters and kitchen facilities for the troops, and to protect water supplies, hospitals and the like. The strongpoints were surrounded by all sorts of barriers and obstacles designed to hinder enemy forces and prevent them from penetrating the actual strongpoints. The outermost defences consisted of minefields hundreds of yards wide and featuring a mix of anti-tank and anti-personnel devices. In some places, the minefields were backed by tank traps – wide trenches approximately 2 metres deep designed to stop tanks in their tracks. After the minefields and tank traps came broad barbed-wire barriers and rows of anti-tank obstacles made of metal angle beams. As these obstacles originally came from Czechoslovakia, they were known as “Czech hedgehogs”. Behind the minefields, barbed-wire fences and other obstacles, the troops were armed with a variety of light and heavy weapons to prevent the enemy overrunning the position. (https://atlantvolden.dk/en/history-of-the-atlantic-wall-in-denmark)
In post-World War II Denmark, a group of young German POWs are forced to clear a beach of thousands of land mines under the watch of a Danish Sergeant who slowly learns to appreciate their plight. (https://www.imdb.com/title/tt3841424/)
PROLOGUE: "Denmark, May 1945. Five years of German occupation have just ended." EPILOGUE: "After the war more than 2,000 German POW's were forced to remove over 1.5 million landmines from the west coast of Denmark. Almost half of them died or were severely injured. Many of them were just young boys." (https://www.imdb.com/title/tt3841424/trivia/?ref_=tt_trv_trv)
closing title card: After the war, more than 2000 German prisoners were forced to remove over 1.5 million landmines from Denmark's west coast. closing title card: Nearly half of them were killed or severely wounded. closing title card: Many were barely more than children. (https://www.imdb.com/title/tt3841424/quotes/?ref_=tt_trv_qu)
Land of Mine (Danish: Under sandet, lit. 'Under the Sand') is a 2015 historical war drama film directed by Martin Zandvliet. It was shown in the Platform section of the 2015 Toronto International Film Festival.[3] It was selected and nominated for the Best Foreign Language Film category at the 89th Academy Awards.[4][5][6] The film is inspired by real events when over 1.3m German landmines were cleared from Denmark's shores and fields from May to September 1945[7] and tells a story of German prisoners of war ordered to clear land mines after World War II. It is estimated that more than 2,000 soldiers including a number of teenagers, under the command of German officers, removed mines. 149 of them lost their lives during the five months of mine clearing, 165 were severely wounded and 167 lightly wounded.[8] The removal was part of a controversial agreement between the German Commander General Georg Lindemann, the Danish Government and the British Armed Forces, under which German soldiers with experience in defusing mines would be in charge of clearing the mine fields.[9][10] In retrospect, this activity has been condemned as a war crime since it violated the Geneva Convention of 1929, which states in Article 32 that no prisoner of war must be forced to participate in dangerous or unhealthy labour.[11]... Following the end of World War II in Europe and the liberation of Denmark from German occupation in May 1945, the Wehrmacht and SS occupiers became prisoners of war. A group of young German prisoners are sent to the west coast where they are trained to use their bare hands to remove the landmines that the Germans had buried in the sand. After their training, the boys left under the charge of Danish sergeant Carl Leopold Rasmussen who is determined to treat the young prisoners without sympathy. Marching his squad onto the dunes, he promises that they will return home in three months, if they can each defuse six mines per hour for a total of 45,000 mines. (https://en.wikipedia.org/wiki/Land_of_Mine)
In the movie, the Danish Sgt. Rasmussen leads the mine clearing operation. In real life, these missions were controlled by the British forces, but with German Officers in command of each team.... The use of German children for post-WWII mine-sweeping has by many historians been declared as the worst case of war crimes ever conducted by the Danish state. Specifically, the Geneva Conventions explicitly forbid any Prisoner of War to be forced to perform dangerous and/or unhealthy labor. (https://www.imdb.com/title/tt3841424/trivia/?ref_=tt_trv_trv)
The actors were trained in mine clearance 'anno 1945' at the Military Training Compound 'Oksbøl.' During training, they found a 'live' mine that had been there for 70+ years--and it was in fine working condition. The mine was removed and disarmed by the Danish de-mining experts. (https://www.imdb.com/title/tt3841424/trivia/?ref_=tt_trv_trv)
Na de Tweede Wereldoorlog moesten er tal van mijnenvelden in Denemarken geruimd worden. De kust in het westen was immers net als Nederland en België onderdeel van de ‘Atlantik Wall’. Voor de grootschalige ruimingsoperatie werden groepen Duitse krijgsgevangen gebruikt. Onder gevaarlijke omstandigheden moest men mijn voor mijn te werk gaan. Er is enige historische discussie of dit al dan niet in de haak was. Tegenstanders betogen dat de geallieerden hiermee de verdragen van Genève schonden, gezien de dwang die er zou zijn. Bovendien waren veel Duitse soldaten nog maar tieners en zeker geen SS’ers of oorlogsmisdadigers. Voorstanders stellen dat het wel degelijk vrijwilligers betrof en dat de Duitsers hun eigen mijnen het beste kenden. Met andere woorden, voor Denen of Britten zou het gevaarlijker zijn geweest. Wie er ook gelijk heeft: in totaal gaven 149 Duitsers hun leven tijdens de werkzaamheden. Een veelvoud liep verwondingen op variërend van kleine wonden tot missende ledematen. (https://its-scandinavian.com/denemarken-tweede-wereldoorlog/)
Ik dronk een bunkerbier, gekocht in het Tipitzmuseum.
Bunker Hvide Sande Bryghus Schwarzbier... 5% ABV...BUNKER SCHWARZBIER De mange bunkers langs vestkysten er et levn fra 2. Verdenskrig, hvor tyskerne byggede dem som en del af Atlantvolden der skulle beskytte dem mod de allieredes invasion. Mandskabsressourcerne blev nedkæmpet på østfronten, hvorfor man fandt det nødvendigt at forsøge at befæste de vestvendte kyster bedst muligt, med ringest muligt mandskab, med disse enorme betonkonstruktioner. Mange blev bygget flere hundrede meter oppe i klitterne. Havet har siden ædt af kysten og efterhånden blotlagt bunkerne så næsten alle nu ligger på strandene (https://untappd.com/b/hvide-sande-bryghus-bunker/4850244)
BUNKER SCHWARZBIER De vele bunkers langs de westkust zijn een overblijfsel uit de Tweede Wereldoorlog, toen de Duitsers ze lieten bouwen als onderdeel van de Atlantikwall om ze te beschermen tegen de invasie van de geallieerden. Een schwarzbier van lage gisting, met veel moutigheid en een vleugje zoetigheid, gebrouwen volgens trotse Duitse tradities. ABV 5,0% (Google vertaling van https://hvidesandebryghus.dk/vores-oel/)
Het ziet en smaakt als een degelijk zwartbier.
WELCOME TO WHITE SANDS BREWERY Hvide Sande Bryghus or White Sands Brewery was established in 2018 in a former fish packing warehouse at the harbour in Hvide Sande. Here you can read more about the brewery.... The brewery was started by director and Master Brewer Niels Sangill, who was born and raised in the village of Hvide Sande. With a background in Geddal Gaardbryggeri and a vision to bring top-quality beer to his hometown, Niels Sangill has shaped Hvide Sande Bryghus to be a central player in the Danish beer market. With a great passion for craft beer, Niels Sangill aims to create unique beer experiences that convey local stories and the finest craftsmanship. “Our brewery is a tribute to our coastal roots.”... Auktionsgade 9 in Hvide Sande is more than just an address; it’s a symbol of tradition and innovation. The building, which for many years served as a fish packing house, has now been transformed into the heart of Hvide Sande Bryghus, where guests are welcome all year round to visit our taproom, shop, and cozy terrace. With an advanced 1,000-liter brewing system, fermentation tanks, and cooling tanks, the old packing house has been converted into a modern brewery, where visitors can experience a unique blend of old and new while enjoying our craft beer deeply rooted in Hvide Sande’s history.... Hvide Sande Bryghus Auktionsgade 9, 6960 Hvide Sande (https://hvidesandebryghus.dk/english/)
De Deense brouwers verwijzen ook vaak naar de kust. In het bunkermuseum van Tirpitz is daarom ook aandacht voor de kust.
Volop stranden om te ontdekken in Denemarken Misschien had je er nog niet bij stilgestaan, maar Denemarken heeft door zijn ligging een enorme kustlijn. Die kustlijn heeft een lengte van maar liefst 7.314 kilometer. Niet zo gek natuurlijk als je bedenkt dat het land eigenlijk aan vier zeeën grenst. In het westen zien we de Noordzee, in het noorden het Skagerrak, aan de noordoostkant het Kattegat en aan de zuidoostkant de Oostzee. Op het strand in Denemarken blijft het in de zomer veel langer licht dan in Nederland. Denemarken ligt een flink stuk dichter bij de poolcirkel en kent daardoor in de zomer langere dagen. Je ziet het ook terug in het gemiddeld aantal zonuren. Nederland heeft er 600 per jaar en Denemarken 700. (https://www.denemarken.nl/natuur/stranden/)
Mayday Pale Ale is zo een bier van Hvide Sande Bryghus dat ik op heb.
MAYDAY – PALE ALE "Mayday" is gemaakt uit respect voor de reddingswerkers die naar buiten komen als de mensen van het meer in nood zijn. De reddingsboot op het etiket, Emilie Robin, is gestationeerd in Hvide Sande en het zusterschip Martha Lerche in Thyborøn. Mayday heeft duindoorn toegevoegd, geplukt in de duinen bij de Noordzee, en Amerikaanse Citra Hop. Heerlijk frisse en heerlijke Pale Ale, 5,0% alc.`(Googlevertaling van https://hvidesandebryghus.dk/vores-oel/)
Ik heb de duindoorn niet echt geproefd, al bemerkteik wel iets van een kruidige smaak.
De duindoorn (Hippophae rhamnoides) is een tweehuizige struik: er zijn mannelijke en vrouwelijke planten. De plant wortelt zowel horizontaal als verticaal. De plant komt in Nederland (Hippophae rhamnoides subsp. rhamnoides) van nature vooral voor in open, kalkrijke duinen. De duindoorn is een xerofyt; ook is de soort goed bestand tegen zout en het stuiven van het zand. In Centraal-Azië (Hippophae rhamnoides subsp. carpatica) groeit de plant in woestijn-achtige omgevingen, in de Alpen (Hippophae rhamnoides subsp. fluviatilis) in open land en aan rivieroevers.... De bessen zijn zuur en rijk aan vitamine C, vitamine E, carotenoïden, flavonoïden, plantensterolen, lignanen en mineralen. De bes is rijk aan olie zowel in de zaden (zaadolie) als in de zachte delen van de vrucht (pulpolie). Het vruchtvlees bevat tussen de drie en vijf procent olie. De zaden bevatten ongeveer 10% olie, terwijl het oliegehalte in de zachte delen over een veel breder bereik varieert (0,5 tot 10%), grotendeels afhankelijk van de oorsprong en variëteiten.[1] In de winter kunnen de bessen gaan gisten, hierdoor kunnen vogels als de spreeuw, lijster en kramsvogel dronken worden.... Duindoorn wordt, vanwege de vitaminerijke bessen, in Siberië en de Volksrepubliek China als landbouwgewas gekweekt. Voordat jonge plantjes echter vruchtdragende struiken zijn geworden, verlopen 6 tot 8 jaren. De struik is, omdat hij geneigd is, met zijn wortels sterk uit te groeien en andere planten te gaan overwoekeren, niet geschikt voor kleine particuliere tuinen. ... In Tsjechië wordt duindoornijs vervaardigd, en ook verkocht in ijssalons.(https://nl.wikipedia.org/wiki/Duindoorn)
Ik kon het bier dus niet zo poëtisch beschreven, maar ik vond een Duitstalige site waar dat wel is gedaan:
Het witte schuim heeft fijne poriën, maar blijft, zoals bij veel speciaalbieren, niet lang hangen. De gelijkmatig bewolkte Mayday schittert daarentegen in een rijke oranje tint eronder en de kooldioxidebellen stijgen levendig op. De geur van de Hvidesande Mayday heeft een licht zoete geur. Lychee, mango en andere citrusvruchten verspreiden hun geur. Er is ook duindoorn, waarvan het zure uiterlijk correleert met de sterke gist. Ik kan zelfs delicate vanilletonen ontdekken. Hvidesande MaydayDe aanvankelijke smaak is zuur en zuur en vertoont weinig ontwikkeling. Vage fruitaroma's en een moutige body glijden soepel over in de afdronk. De duindoorn komt alleen naar voren in de licht romige, waterige textuur van Mayday Pale Ale . In de afdronk schittert de hop opnieuw met een milde bitterheid. In de mond blijft een leerachtige, gistachtige nasmaak achter. ... Op de een of andere manier ligt de Hvidesande Mayday in het glas, als een zware walvis. Het pale ale wil zich ontwikkelen, maar de duindoorn is loodachtig in de maag. Er kwamen twee dingen samen die op de een of andere manier niet bij elkaar passen. Misschien hadden ze voor de duindoorn een andere bierstijl of een andere hop moeten kiezen. Dit betekent dat de aroma's slechts licht benadrukt worden. In principe is het een interessant bier en ook, met enkele nadelen, een interessante smaak. Helaas net zo interessant als een haventje bij eb. (Googlevertaling van http://www.landundbier.de/hvidesande-bryghus-mayday/)
Bijzonder dat iets wat zo poëtisch klonk, toch niet zo positief is als het op het eerste gezicht leek. Zoiets dergelijks merkte ik ook bij de musea over de Wadden. Aan de ene kant veel aandacht voor natuurleven, zoals zeehonden en zeevogels, maar ook aan de historische Vikingen en walvisvaarders.
Bezoekers van Denemarken weten dit misschien niet, maar Denemarken bestaat uit grote eilanden, waaronder Seeland, Jutland en Funen. Velen weten niet dat er nog twee andere gebieden zijn die deel uitmaken van Denemarken, namelijk Groenland en de Faeröer. Ver in de Noord-Atlantische Oceaan liggen de Faeröer in het autonome gebied van Denemarken. Dit autonome gebied valt onder het koninkrijk Denemarken en maakt deel uit van Scandinavië met 18 kleine eilanden. Dit is het gebied waar elk jaar, vooral tussen juli en augustus, op honderden grienden wordt gejaagd om ze te doden. ... Cultuur en tradities zijn ook enkele belangrijke gebieden in ons leven en ze zeggen dat het verstandig is om de verschillende manieren van leven van een volk te respecteren en te eren. De regering van de Faeröer zegt dat hun manier van jagen en het doden van walvissen een integraal onderdeel is van hun traditie en cultuur. Daarom zitten de hoofdrolspelers klem tussen het beschermen en behouden van dierenrechten of het respecteren van een cultuur.... De walvisvaart op de Faeröer gaat terug tot de9e eeuw en voor de meeste inwoners van de Faeröer is deze praktijk een belangrijk onderdeel van hun geschiedenis. Deze praktijk blijkt vooral uit een blik op de Noorse nederzettingen tussen 800-900 na Christus in het Vikingtijdperk. In feite is het bijhouden van een register van hun kills ook iets dat lang geleden is begonnen. Toen het christendom na 999 na Christus de Faeröer bezocht, begonnen de eilanders hun doden bij te houden. Dit was voornamelijk om belasting te betalen aan de koning van Noorwegen. Archeologisch bewijs wijst inderdaad op sporen van walvisjacht van griendenbotten in huishoudelijke overblijfselen. Rond 1200 na Christus rapporteerden archeologen over de vondsten van griendenbotten en de wetten die werden ingevoerd om deze praktijk te reguleren. Er is veel bewijs gevonden in de Schapenbrief uit 1298, die schriftelijke verslagen van walvisdoden bevat. Wat een geweldige geschiedenis en cultuur maakte het mogelijk om statistische gegevens op te slaan die vanaf 1709 tot op heden praktisch betrouwbaar zijn.... Dieren zijn speciale, onschuldige en lieve wezens en verdienen daarom geen zoekbehandeling in de naam van het eren en behouden van een traditie. Net als mensen hebben ook dieren hun eigen rechten en verdienen ze het om geliefd te zijn. Er kan veel meer gedaan worden, zoals het opofferen van het ene aspect ten opzichte van het andere. https://scandinavia.life/nl/wees-getuige-van-de-huiveringwekkende-jaarlijkse-walvisjacht-grindadrap-op-faeroer-2/
Fanø is een van de bewoonde eilanden van Denemarken. Je komt er met een veerbootje vanaf Esbjerg, een stad die een bezoek meer dan waard is. Het Waddeneiland, Fanø is het meeste oostelijke eiland van alle waddeneilanden, heeft veel met de Nederlandse en Duitse eilanden gemeen. De bewoners hebben eeuwenlang van de visserij en landbouw geleefd en hebben hun sporen in de walvisvaart verdiend. Het is een beroepstak waarvan je op vele waddeneilanden de sporen terugvindt. Ook op Fanø. Er staan commandeurshuizen en op de kerkhoven zijn de walvisvaarders te herkennen aan de stenen op hun graven. Fanø is het eiland waar jaarlijks een Breifestival wordt georganiseerd, waar vele duizenden breiliefhebbers op af komen. (https://piejet.infoteur.nl/specials/deense-waddeneilanden.html)
O, wacht er staat brei en niet bierliefhebbers.
Rømø ligt naast Fanø en heeft ook een walvisvaart historie. Dit waddeneiland is bekend om zijn Vliegerfestival en Sort Sol, het natuurfenomeen waarbij duizenden spreeuwen door de lucht vliegen en met hun wolken zo ongeveer de zon verduisteren. Rømø is te bereiken via een dam, je kunt er zo naartoe rijden. (https://piejet.infoteur.nl/specials/deense-waddeneilanden.html)
Het derde bewoonde eiland is Mandø, een bijna rond eilandje waar niet zoveel mensen wonen. Het is een eiland voor natuurliefhebbers: vogelaars en wandelaars. Het leuke van Mandø is dat je er bij eb met een traktorbus naartoe kunt rijden, de traktorbusser. Het is het eiland waar je een zeehondsafari kunt doen. (https://piejet.infoteur.nl/specials/deense-waddeneilanden.html)
Rømø is het Waddeneiland dat de vorm heeft van een nier, verbonden via een dam met het vasteland. Het eiland is beroemd om zijn prachtige strand. De auto’s rijden er op alsof het een snelweg is en ze parkeren in rijen op het zand. Keurig in het gelid. Het is een vakantie-eiland, waar zee- en strandplezier alle kansen bieden voor een fijn verblijf. ... Rømø is deel van het Deense Nationaal Park Waddenzee en grenst aan het Werelderfgoed Waddenzee. De dam naar Rømø werd vlak na de Tweede Wereldoorlog aangelegd, in 1948. De dam is tien kilometer lang en werd aangelegd als een werklozenproject waar al in 1938 een start mee werd gemaakt. Vanwege de Tweede Wereldoorlog duurde het project langer dan gepland en werd de Rømødam pas in 1948 geopend. Het begin van de dam ligt op het vasteland bij het dorpje Skærbæk.... kaken van walvissen. Dat zien we op alle Waddeneilanden. Eilanders waren walvisvaarders, vooral in de 18e en 19e eeuw. De restanten van dat werk is op alle Waddeneilanden, ook de Duitse en Nederlandse, te zien aan rijkdom in huizen en hekken en bogen van walsvisbotten. (https://reizen-en-recreatie.infonu.nl/reisverhalen/162997-romo-deens-waddeneiland-in-werelderfgoed-waddenzee.html)
Het overgrote deel van de mannelijke bevolking van het Deense waddeneiland Rømø ging in de achttiende eeuw op walvisvaart. Dit bracht niet alleen welvaart op het eiland maar veranderde ook de sociale structuur. In afwezigheid van de mannen bestierden vrouwen de landbouw en namen dochters in plaats van zonen de boerderijen over. Wie de Nederlandse Waddeneilanden bezoekt, ziet sporen van de walvisvaart waarmee eilanders in vroeger tijden hun brood konden verdienen. Tuinhekken van walviskaken, de commandeurshuizen en rijk versierde grafstenen herinneren aan de tijd dat de jacht op walvissen in noordelijke wateren welvaart naar de eilanden bracht. Ook inwoners van het Duitse en Deense waddenkustgebied waren hierin actief....Het Deense waddeneiland Rømø bezat in de zeventiende eeuw de op twee na grootste vloot vissersschepen van Denemarken. De inwoners kozen de zee om in hun levensonderhoud te voorzien omdat de landbouw, die alleen op het oostelijk deel van het eiland werd uitgeoefend, daarvoor te weinig opbracht. Maar in 1644, tijdens de Deens-Zweedse oorlog in de laatste jaren van de dertigjarige oorlog, verbrandde het Zweedse leger het grootste deel van deze vissersvloot. Op zoek naar werk vonden de ervaren zeelui van Rømø werk in de zeehondenjacht en de Duitse en Hollandse walvisvaart. In het begin van de achttiende eeuw ontstond er steeds meer vraag naar bemanningsleden voor de vaak gevaarlijke tochten naar Spitsbergen en Groenland. Tussen 1700 en 1825 bestond de bemanning van bijvoorbeeld de Hollandse walvisvaarders voor tweederde uit vreemdelingen. ... Voordat de vissers van Rømø actief werden in de walvisvaart bezeilden ze al de havens aan de Elbe en Amsterdam. Vanuit die relaties was het relatief eenvoudig emplooi te vinden in de walvisvaart. De scheepsbazen of commandeurs van het eiland waren gewild. Gewoonlijk namen zij als bemanning familieleden of bekenden van het eiland mee. Dat had als voordeel dat de scheepsbaas kon bogen op goed getrainde en te vertrouwen zeelieden. Gedurende de zomermaanden, als de mannen op zee waren, zwaaiden de vrouwen de scepter op de boerderijen en waren in feite de baas op het eiland. ... Het geld dat de scheepsbazen en hun bemanning in de walvisvaart verdienden bracht welvaart naar het eiland. Dit blijkt mede uit de groei van de bevolking: van ongeveer 900 inwoners in 1650 tot 1522 in 1801. Men investeerde in de bouw van huizen en boerderijen, kocht land aan en kon leningen verstrekken aan familieleden en buren. De boerderijen werden voorzien van fraai metselwerk en muren met Nederlands tegelwerk. En de rijk versierde zandstenen grafstenen houden de herinnering aan de scheepsbazen levend. Ook in de kleding van de vrouwen van Rømø kwam de relatieve rijkdom tot uiting. Wellicht noodgedwongen -ze moesten de boerderij runnen en hadden geen tijd om zelf textiel te maken- droegen ze kleding gemaakt van geïmporteerde stoffen zoals katoen. In de negentiende eeuw, toen de walvisvaart in belang afnam, werkten de zeelui van Rømø nog een tijd in de IJslandse visserij en de Deens koopvaardij. Heden ten dage is het toerisme de belangrijkste factor in de economie van het eiland. In het fraaie, in 1749 gebouwde, Kommandørgården (commandeurshuis) is nu een museum gevestigd dat de historie van de zeevaart belicht. (https://www.waddenacademie.nl/wetenschap/wadweten/wadweten-2016/het-deense-waddeneiland-roemoe-en-de-walvisvaart-11-02-2016)
Markmandshus IPA (6%) heb ik gedronken. Het was een degelijke IPA.
De Markmandshus IPA is een bier gebrouwen door Vadehavsbryggeriet uit Varde. Deze Amerikaanse IPA heeft een alcohol percentage van 6.0%. (https://www.beerinabox.nl/speciaalbier/vadehavsbryggeriet-markmandshus-ipa)
De Waddenzeebrouwerij
Vadehavsbryggeriet werd in 2014 overgenomen, zodat het vandaag de dag eigendom is van Claus Bredning. (Google vertaling van https://www.depot-vestfyn.dk/humle-depotet/produkter/vadehavsbryggeriet-10-36)
Markmandshus IPA Vadehavsbryggeriet IPA - American ... 6% ABV... Økologisk Markmandshus fra Vadehavsbryggeriet er en gylden og velsmagende IPA. Øllet er brygget på humlesorterne Casade, Chinok og Simcoe, som efterlader en frisk fornemmelse af citrus på smagsløgene, mens et strejf af hyldeblomst og en afrundet sødme giver en blød finish. Nyd Markmandshus fra Vadehavsbryggeriet til fyraften eller ved festlige lejligheder i godt selskab. (https://untappd.com/b/vadehavsbryggeriet-markmandshus-ipa/1162995, https://untappd.com/w/vadehavsbryggeriet/17934/beer)
Markman's Huis IPA IPA - Amerikaans Biologische Markmandshus van de Waddenzee Brouwerij is een gouden en smaakvolle IPA. Het bier wordt gebrouwen van de hopsoorten Casade, Chinok en Simcoe, die een fris gevoel van citrus achterlaten op de smaakpapillen, terwijl een vleugje vlierbloesem en een ronde zoetheid zorgen voor een zachte afdronk. Geniet aan het einde van de dag of bij feestelijke gelegenheden in goed gezelschap van Markmandshus van de Waddenzeebrouwerij. (Googletranslatie van bovenstaand Deense tekst)
Een Ale met een bittertje en een vleugje vlierbloesem, maar met een mooie ronde zoetheid. Vol: 5,0% – 50 cl. (Googlevertaling van https://www.depot-vestfyn.dk/humle-depotet/produkter/vadehavsbryggeriet-10-36/vadehavs---markmandshus-oeko-ipa-15)
Markmandhus IPA – 6,0% vol Dit is een ongelooflijk frisse en smakelijke IPA. Gebrouwen met zowel Cascade-, Chinok- als Simcoe-hop. Dit helpt om de frisse smaak en het gevoel van fruit (citrus) te geven. (Google vertaling van https://xn--lfestival-k8a.dk/oel/vadehavs-bryggeriet-markmandshus-ipa/)
Vesterhav porter (7,5%) smaakt naar drop!? Lariks is dropsmaak en in Denemarken overigens een populaire smaak hagelslag voor op softijsjes!? Op https://www.pintplease.com/en/beer/219972/vesterhav_porter staat dat ene Andy dit het beste bier vond dat'ie gedronken had in Denemarken: "Für mich das beste Dänisches Bier was ich getrunken habe. Sehr fein."
Vidunderlig cremet Porter. En rigtig sjælevarmer, fyldig men en letdrikkelig Porter, der slutter tørt. (https://untappd.com/b/vadehavsbryggeriet-vesterhav-porter/2520524)
Vesterhav Porter 7,5% vol. Klassieke porter van lage gisting. Dit is een mooi romig bier, met een mooie volheid. Droog en heerlijk, precies zoals een echte Porter hoort te zijn. Porter : In de context van handbrouwen is het verschil tussen stout en porter dat de stout wordt gekenmerkt door geroosterde gerst en hard geroosterd karakter, terwijl de porter ronder en zachter is. In een commerciële context worden de namen stout en porter meestal door elkaar gebruikt. (Google vertaling van https://xn--lfestival-k8a.dk/oel/vadehavs-bryggeriet-vesterhavs-porter/)
De kust van Denemarken loopt op het eiland Jutland in een punt, met op het einde een zandtong. Dat blijkt een heuse toeristenmagneet.
Het noordelijkste puntje van Denemarken is letterlijk een puntje. Daar waar de Noordzee en de Oostzee op elkaar botsen, vormt het strand een puntje dat elke dag in een andere richting wijst. Aan dat puntje vind je de meest noordelijke stad van Denemarken, Skagen. Een kunstenaarsstad waar kunstenaars het perfecte licht kwamen zoeken, en vonden.... Skagen, dat oorspronkelijk westelijk aan het Skagerrak, een deel van de Noordzee, lag, verhuisde in het begin van de vorige eeuw naar het oosten, aan het Kattegat, de zeestraat tussen Denemarken en Zweden. Zowel het oude Skagen, Højen, als het nieuwe Skagen zijn de moeite waard om te bezoeken.... Skagen is een kleine, maar bruisende stad, die nog steeds erg veel kunstenaars aantrekt. Het licht dat over de zee en het verzandde landschap valt is perfect. Het maakt de stad luchtig en vrolijk. Het is dan ook heerlijk om te flaneren op de winkelstraat, langs de kleine galerieën met prachtige werken of gewoon in het zand bij de zee te zitten. Je blijft er altijd langer dan gepland. De onbezonnen sfeer dwingt je om lekker te gaan zitten, te genieten van verse vis en brood, of van de beroemde Skagense vissoep. En waarom ook niet? Niemand heeft haast in Skagen.... De duinen om Skagen zijn de befaamde wandelende duinen, die elk jaar 15 meter opschuiven. De meeste duinen zijn tegenwoordig ingeperkt met bosbouw, maar er zijn nog steeds twee wandelende duinen die je kan bezoeken. Een van hen is de Rabjerg Mile. Deze hongerige duin eiste de dertiende eeuwse Sint-Laurentius kerk op. Na lang zwoegen —de parochianen moesten zich telkens weer een weg door de in zand verzonken kerkdeur graven—, werd besloten om de kerk op te geven aan het zand. Tegenwoordig bestaat nog enkel de kerktoren, die half boven het zand uitsteekt. Het loont de moeite om daar even te stoppen en te genieten van dit merkwaardige fenomeen. Bovendien zijn er prachtige wandelroutes in de duinen om de verzandde kerk.... Het noordelijkste strand wordt elke dag opnieuw gevormd door de Noordzee die op de Oostzee botst. Letterlijk, want beide zeeën, die in de ogen van hun toeschouwers vaak elk hun eigen kleur hebben, botsen met veel vertoon van golven op elkaar in. Afhankelijk van de stromingen en wind, wijst het puntvormige strand dus regelmatig in een andere richting.... Een bezoek aan deze plek is een must voor iedereen die Denemarken gezien wil hebben. De vreemde ervaring van twee zeeën die botsen, is onbeschrijflijk. Wie kent er niet het gevoel wanneer je met je voeten in het water staat, je draaierig wordt van de kabbelende golfjes die het zand onder je voeten vandaan zuigen? Wanneer de rollende golven van twee kanten komen, wordt het pas echt moeilijk om het noorden niet te verliezen. Je wordt herinnerd aan de kracht van het water. Het geraas van de botsende golven is oorverdovend. Een schouwspel dat je niet snel beu wordt. (https://www.reishonger.nl/reistips/skagen/)
Ik heb er gestaan en vond het vooral lijken op het strand.
Nebij het Noordelijke puntje is de plaats Skagen. Een grote toeristische plaats, met veel eettentjes. En een brouwerij: Skagen Bryghus.
Skagen is de noordelijkste plaats van Denemarken en ligt op Vendsyssel aan de noordoostkust van de regio Noord-Jutland. ... Skagen was oorspronkelijk een dorp aan het Skagerrak, maar toen het steeds verder verlaten dorp vanaf het eind van de negentiende en begin van de twintigste eeuw weer groeide, is gekozen voor bebouwing enkele kilometers naar het oosten, aan het Kattegat. Sinds in 1890 de spoorlijn Frederikshavn - Skagen werd geopend (de noordelijkste spoorlijn van Denemarken), kwamen er veel kunstenaars naar het dorp; ze werden bekend als de Skagenschilders. Zowel het huidige Skagen als het oude (Højen) is net als de rest van de omgeving, zeer populair bij toeristen. Een hoogtepunt is de viering van de midzomernachtavond (Sankt Hans Aften) op het strand.... Het woeste landschap rond Skagen is sterk gevormd door forse zandstormen in de achttiende en negentiende eeuw. Om de wandelende duinen en de verwoestijning van het landschap tegen te gaan zijn in de negentiende en twintigste eeuw op grote schaal grassen, struiken en naaldbomen aangeplant. Twee belangrijke wandelende duinen bestaan nog, waaronder de tot beschermd natuurgebied verklaarde Råbjerg mile, die jaarlijks 15 meter naar het noordoosten oprukt en daarmee een bedreiging vormt voor bebouwing en wegen in het gebied. In 1775 werd besloten de telkens opnieuw door zand bedekte parochiekerk ten zuiden van Skagen af te breken, en de toren aan Råbjerg milen prijs te geven (Den tilsandede kirke). Ten noorden van Skagen komen de Noordzee (Skagerrak) en het Kattegat samen bij de landpunt Grenen, onder spectaculair opeenbotsen van golven. Vlak bij Grenen staat de vuurtoren van Skagen, De Grå Fyr (grijze vuurtoren), de op een na hoogste vuurtoren van Denemarken. Aan de overzijde van het Kattegat staat op het eiland Vinga de Vuurtoren van Vinga. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Skagen)
Skagen is a charming coastal town located at the northernmost tip of Denmark. With its stunning landscapes, artistic heritage, and unique cultural atmosphere, Skagen is an ideal destination for travellers seeking a relaxing and enriching experience. Skagen is where nature, art and charm unite. Known for its picturesque landscapes, artistic heritage, and unique cultural atmosphere, Skagen is a must-visit destination for travellers seeking a truly unforgettable experience. Skagen is the northernmost town in Denmark and has an amazing light which has inspired many Danish painters. In Skagen, you can discover unique nature, beaches and the renovated Skagen museum, where you can see works by the 'Skagen painters' Michael and Anna Ancher and P. S. Krøyer.(https://www.visitnordic.com/en/skagen)
Skagen Bryghus Restaurant ... Skagen Brewery is located on the top of Denmark, and was established in 2005. We have about 30 different kind of beer's which you can enjoy in our restaurant with a good lunch and live music (every friday and saturday all year). (https://www.tripadvisor.com.au/Restaurant_Review-g285705-d3443530-Reviews-Skagen_Bryghus_Restaurant-Skagen_North_Jutland_Jutland.html)
Skagen Bryghus brygger special øl, og almindelig pilsner øl, samt forskellige øl, afhængig af årstiden. Skagen Bryghus er beliggende i “hjertet” af Skagen. Her er der ganske kort til byens gågade samt havnen og alle de øvrige attraktioner. Skagen Bryghus er et aktieselskab, som ejes af ca. 2.200 aktionærer, heraf en meget stor del, forankret i lokale skawboer. Velkommen til et godt glas øl, på Danmarks nordligste bryghus. (https://skagenbryghus.dk/)
Skagen Bryghus brouwt speciaal bier, en gewoon pilsbier, maar ook verschillende bieren, afhankelijk van het seizoen. Skagen Bryghus ligt in het "hart" van Skagen. Hier is het een vrij korte afstand naar de voetgangersstraat van de stad, evenals de haven en alle andere attracties. Skagen Bryghus is een naamloze vennootschap die eigendom is van ongeveer 2.200 aandeelhouders, van wie een zeer groot deel geworteld is in het lokale Skawbo. Welkom bij een goed glas bier in de noordelijkste brouwerij van Denemarken. (Google vertaling van (https://skagenbryghus.dk/))
At Skagen Bryghus, it flows with the tasty beer, which is served in the best Skagen atmosphere. The brewery offers beer that speaks to all types of beer drinkers. The northernmost Brewery of Denmark ! Brewery/pub, music venue and restaurant which holds various events and guided tours with beer tasting. Live music almost every Friday and Saturday 15.00-18.00 o´clock. Situated adjacent to Skagen Church and 3 min. walk from the pedestrian precinct. (https://www.enjoynordjylland.com/north-jutland/plan-your-trip/skagen-bryghus-restaurant-gdk716371)
Zie ook https://www.visitdenmark.nl/denemarken/reis-plannen/skagen-bryghus-gdk642816
De Skagenbrouwerij heb ik bezocht en het is inderdaad vlakbij het voetgangersgebied met allerlei winkelstraatjes en restaurants. Dat bleek ook een geluk. We hebben er gewacht op bediening. Helaas zonder resultaat. Het eten zag er heerlijk uit, maar bestellen was niet mogelijk. We moesten daarvoor naar https://skagenbryghus.dk/bryghusets-menukort/. We kwamen daarna niet verder. Het eten zag er wel heerlijk uit, maar de bediening (b)leek onbereikbaar. Gelukkig zat er net om de hoek Mamma's Pizzaria met overheerlijke pizza's en een supersnelle bediening. Dat was genieten!
Ik heb gelukkig in de supermarkt een aantal van hun bieren gevonden:
Skagen Bryghus Bundgarn Porter (6,5%)
Engelsk kulsort porter, brygget på engelsk humle, røget og sort malt samt engelsk lakrids. Øllen har den dejlig brændt og let røget smag. (https://skagenbryghus.dk/webshop/bundgarn-porter/)
Engelse kolenzwarte porter, gebrouwen van Engelse hop, gerookte en zwarte mout en Engelse drop. Het bier heeft die lekkere gebrande en licht rokerige smaak (Googlevertaling van https://skagenbryghus.dk/webshop/bundgarn-porter/)
Het bier had inderdaad een duidelijke dropsmaak in zich. Niet een zoete smaak, maar iets van gebrandheid?
Skagen Bryghus Tuxen Classic (5,3%)
Donker pilsbier, met aroma's van mout en karamel. Fluweelzachte en ronde smaak, zonder overheersende bitterheid. Leun achterover in je stoel en geniet van dit bier samen met de zonsondergang. (Googlevertaling van https://skagenbryghus.dk/webshop/tuxen-classic/)
Tja dit bier was inderdaad redelijk mellow en standaard.
Skagen Bryghus Skawskum Bayersk øl (5,0%)
Een donker en vol "Beiers bier", met een goede zoetheid, van de donkere muncher mout en lichte bitterheid van Duitse hop. (Googlevertaling van https://skagenbryghus.dk/webshop/skawskum/)
Tja, ook hier kon ik er weinig woorden aan wijden.
Overigens is er nog een Skagenbrouwerij!?
Skagen Beer Company is trouwens geen Deense brouwerij, maar een Nederlandse!? Het is een brouwerijhuurder, die is opgericht in 2021 in Schagen, zie https://www.nederlandsebiercultuur.nl/databank/brouwerij?brouwerij_id=4686. Skagen Beer Company
Beer is art. Our beers are literally packaged in a unique piece of art. A tribute to the beauty of Schagen (North-Holland) and it’s surroundings, by artist Ramon Bruin. Expect easygoing, thirst-quenching and hoppy ales! (https://www.beerinabox.nl/brouwerij/2264-skagen-bier)
Ook in de buurt van Saeby zijn restanten van bunkers te vinden aan het strand.
Saeby
Sæby is een gezellige havenplaats in het rustige Noord-Jutland. Vooral tijdens de zomermaanden is Sæby een populaire vakantiebestemming.... Sæby ligt in een landelijke omgeving van de regio Oost-Jutland. Veel gezinnen kiezen voor een vakantie in Sæby vanwege het kindvriendelijke zandstrand ten noorden van de haven. Het water is hier relatief rustig en het strand ruim en goed onderhouden. De haven zelf is een goed plekje om verse vis of één van die enorme Deense ijsjes te scoren. ... Er is van alles te beleven in Sæby. Het oude centrum zit vol kleurrijke huisjes, gezellige winkels en restaurants. Ook de middeleeuwse boerderij Herregeardsmuseet Sæbygård en de 18de eeuwse watermolen zijn een bezoek waard. Miniby Sæby, het ‘madurodam’ van Sæby, geeft bovendien een mooi kijkje terug in de tijd. Een groep vrijwilligers heeft er een indrukwekkende reconstructie gemaakt van Sæby rond 1900. (https://www.dansk.nl/poi/saeby-denemarken/#top)
Sæby has everything the holidaymaker could desire. An idyllic town centre, arts and crafts, leafy woods, a lively harbour and broad, child-friendly beaches. It’s not without good reason that Sæby is one of Denmark’s most popular holiday destinations.... On the harbour, the ‘Fruen fra Havet’ stands proud, a double-sided figurehead in white concrete created by Norwegian artist Marit Benthe Norheim, inspired by the play of the same name written by Henrik Ibsen after a visit to Sæby. And around her is the harbour, with its genuine maritime atmosphere, fish restaurants and beach promenade. The old town centre is a gem, with its cobbled streets and squares, old idyllic houses, local arts and crafts and the magnificent old watermill on Sæby Å. The town oozes tranquility, and the term ‘strolling’ really comes into its own. (https://www.enjoynordjylland.com/kattegat/saeby)
The charming market town, Sæby is located right next to the Kattegat coast, close to both a large beautiful forest area and a child-friendly beach and then there is a cozy atmosphere in the center. Sæby is the perfect place for couples, family holidays with children and at the same time a favorite excursion destination for several generations. (https://www.toppenafdanmark.dk/en/saeby)
Sæby (Danish pronunciation: [ˈseːˌpyˀ]) is a town and seaport located on the east coast of the historical region of Vendsyssel in the Jutland peninsula in northern Denmark. The town is located in Frederikshavn municipality in Region Nordjylland. It has a population of 8,845 (1 January 2024).[2] Sæby was granted market rights in 1524. (https://en.wikipedia.org/wiki/S%C3%A6by)
De plaats bestaat dus alweer ruim 500 jaar. In de haven is een brouwerij aanwezig: Sæby Bryghus.
Toen we langsliepen was het terras leeg en binnen zag ik geen brouwinstallatie staan. Op facebook vond ik een bericht dat na vertaling er iets van maakt waaruit ik op maak dat het enkel een bar betreft en dat de brouwerij elders staat:
Bedankt voor een geweldig seizoen en een aantal geweldige jubilea. We kunnen de zomer afsluiten door het goede nieuws te delen dat we met succes de deal van het jaar voor onze kleine brouwerij hebben binnengehaald. Vanaf 1/9 mogen we de schoonzus die verhuist naar het terrein van Søby Bryghus aan de haven van harte verwelkomen. Emilie en Dennis, die ook schoonbroer's Diner runnen, nemen de werking van onze Tap Room over. Is dit een afscheid van de Bryghuset? Nee, dat is het niet. Zwager's Diner in de oude kruidenierswinkel zal nog steeds S æby Bryghus bier serveren en de schoonzus zal functioneren als de S æby Brewghus Tap Room. Met Emilie en Dennis aan het roer, zonder het grote werk van het runnen van onze Tap Room, hebben we de kans om ons te concentreren op het brouwen en ontwikkelen van nieuwe spannende bieren voor het assortiment van de brouwerij De schoonzus wordt een verzamelpunt voor privé evenementen en muziekevenementen, bierproeverijen en nog veel meer. We kijken uit naar een hopelijk lange en vruchtbare samenwerking met Emilie en Dennis. Voor het bier en voor de stad (https://www.facebook.com/saebybryghus.dk/)
Sæby Bryghus er et lokalt bryggeri der er kendt for sin unikke smag og øl brygget med lokale råvarer. Bryggeriet har et bredt udvalg af øl, herunder klassiske øltyper som pilsner og IPA, men også mere eksperimenterende øl med spændende smagsvarianter. Sæby Bryghus er desuden kendt for at have et tæt samarbejde med lokale producenter af ingredienser, hvilket bidrager til at skabe unikke og lokale øloplevelser. Der afholdes intime koncerter, “pop-up restaurant” og diverse events i ny og næ. Havnen 12b, 9300 Sæby (https://9300-saeby.dk/spise/bar-saeby/saeby-bryghus/)
Experience the flavour of local craft beer at Sæby Bryghus. Join a brewery tour or relax in the beer garden with a pint of their best brews while enjoying the charming surroundings. Sæby Bryghus is known for its innovative approach to brewing, combining traditional methods with modern techniques to create unique flavours. Their range spans everything from light lagers to dark stouts, so there's something for every beer enthusiast. Their cosy brewpub is the perfect place to enjoy a relaxed evening with friends or family. (https://visitvendsyssel.dk/en/saeby-bryghus/)
Ze hebben een bier gebrouwen vanwege 500 jaar Sæby. Het is een donker bier met een wat geroosterde smaak. Mild en rustig zoals Denemarken, en het havenstadje Sæby zelf.
Vlakbij de brouwerij is een glasblazerij en daarnaast een keramiekwinkel. Daar verkopen ze speciaalbier van Frederikshavn Bryghus.
Frederikshavn (eerder ook Flatstrand) is een stad in Denemarken met ongeveer 24.000 inwoners, en onderdeel van de gemeente Frederikshavn in Noord-Jutland.... De belangrijkste weg richting Frederikshavn is de E45, deze begint in Duitsland en gaat volledig door Denemarken tot in Frederikshavn. ... In Frederikshavn is een grote vissershaven met havencode FN. Daarnaast komen hier ook de veerboten aan die de overzet verzorgen naar Zweden en Noorwegen via diverse lijndiensten (https://nl.wikipedia.org/wiki/Frederikshavn_(stad))
Frederikshavn Bryghus heb ik op gezocht, maar in het pand zat nu een ander bedrijf??
Frederikshavn Bryghus er for alle, der sætter pris på et godt glas øl, brygget på kvalitets råv Pagina · Brouwerij Knivholtvej 17, Frederikshavn, Denmark (https://www.facebook.com/frederikshavnbryghus/)
Ze brouwen o.a.:
Fladstrand Pilsner – 50cl (4,8%) er en forfriskende pilsner langtidsgæret ved lav temperatur. Brygget efter de principper bryggerne anvendte inden bryggerierne blev industrialiseret. I Fladstrand Pilsner er der hverken sparet på humle, malt eller lagringstid. Resultatet er en lys og frisk pilsner med sød malt som krop. I kombination med bitterstoffet fra en blomsterrig og krydret humle skabes en smag der langt overgår ingredienserne. (https://frederikshavnbryghus.dk/sortiment/)
Fladstrand Classic – 50cl (4,6%) er Frederikshavn Bryghus’ bud på en af de mest kendte øltyper i Danmark. Øllets farve skinner som en nypoleret kobberkedel i et bryghus. Da humlen træder tilbage i dette øl, bliver det til et perfekt supplement til traditionel dansk mad som.eks. stegt flæsk, smørrebrød eller mørbradgryde. Øllet fremstår fyldigt, rigt på malt, afbalanceret sødme og moderat i alkohol. En øl til alle, hvor som helst, når som helst og med hvem som helst. (https://frederikshavnbryghus.dk/sortiment/)
Bangsbo IPA – 50cl (5,8%) I denne IPA kombinerer vi den traditionelle Westcoast bitterhed med en lækker frugtig aroma, samt stor mundfylde og skaber herved en afbalanceret og intensiv IPA. Citra og Amarillo tørhumle, er årsagen til de tropiske- og mandarinagtige noter i næsen. Amerikansk alegær giver IPA’en den skarpe og rene smag, mens hvedemalt og en velvalgt brygningsproces er årsagen til Bangsbo IPA´s krop og mundfylde. (https://frederikshavnbryghus.dk/sortiment/)
Keine Hexerei – 50cl (19,0%) Farven er næsten sort. Et fint skum stiger pragtfuldt op i glasset. På trods af alkoholprocenterne hviler skummet lidt og efterlader „Kirchenfenster”, på dansk kendt som ”gardiner”, et smukt tegn til hvad der følger. Duftens aromanoter er af lys chokolade, karamel og frugter som slåen og kirsebær. Mundfylden er cremet og passer godt sammen med de fine bobler på tungen. Eftersmagen karakteriseres ved nødder, karamel, pomerans og klassisk tysk humle. Der forventes kontinuerlig udvikling i flasken i mange år. (https://frederikshavnbryghus.dk/sortiment/)
Opusculum – 37,5cl (20,4%) I duften findes bagte røde æbler, karamel, vanilje, valnødder og rosiner. I smagen viser sig chokoladecreme, Pinot Noir, sammen med krydret humlesmag. Opusculum kombineres bedst med praliner eller æblekage. Et “lille værk” til de ”store timer”. (https://frederikshavnbryghus.dk/sortiment/)
Met ruim 20% is Opusculum een zwaar bier. De alcohol vond ik er niet echt zwaar in doorklinken.
